W przypadku nabycia przez podatnika towarów czy usług związanych z prowadzoną inwestycją, w związku z którą podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT, a która została zaniechana z powodów niezależnych od woli podatnika, nie ma on obowiązku korygowania odliczonego wcześniej VAT.
W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi VAT przysługuje prawo do odliczenia VAT. W podatku VAT obowiązuje zasada tzw. niezwłocznego odliczenia VAT. Wyraża się ona tym, że podatnik, aby skorzystać z prawa do odliczenia, nie musi czekać, aż nabyty towar lub usługa zostaną odsprzedane lub efektywnie wykorzystane na potrzeby działalności opodatkowanej. Istotna jest intencja nabycia. Jeśli dany towar ma służyć wykonywaniu czynności opodatkowanych, wówczas po spełnieniu wymienionych w art. 86 ustawy o VAT (Dz. U. z 2024 r. poz. 361) wymogów formalnych odliczenie VAT jest dozwolone. Oczywiście, jeżeli nie wyłączają go inne przepisy ustawy lub aktów wykonawczych.
W praktyce pojawiają się wątpliwości, czy w sytuacji gdy podatnik zaniecha inwestycji, to fakt ten spowoduje u niego obowiązek korekty VAT naliczonego od zakupów z nią związanych. Zasady korekty VAT naliczonego w związku ze zmianą przeznaczenia zakupów zostały uregulowane w art. 91 ustawy o VAT. Jak wynika z ust. 7 tego artykułu, przepisy odnoszące się do korekty stosuje się odpowiednio w sytuacji, gdy podatnik miał prawo do odliczenia VAT od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi i dokonał takiego odliczenia, albo nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się prawo do odliczenia. Zaś w ust. 7a tego artykułu wskazano, że w przypadku towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, z wyłączeniem tych, których wartość początkowa nie przekracza 15.000 zł, korekty, o której mowa w ust. 7, dokonuje się na zasadach określonych w ust. 2 zdanie pierwsze i drugie oraz ust. 3. Korekta ta jest przeprowadzana przy każdej kolejnej zmianie prawa do odliczenia, jeżeli zmiana ta następuje w okresie korekty.
Warto tutaj odnieść się także do wyroku TSUE z dnia 12 listopada 2020 r., w sprawie C-734/19. TSUE w wyroku tym uznał bowiem, że prawo do odliczenia VAT od towarów (nieruchomości) i usług nabytych do czynności opodatkowanych zostaje zachowane w sytuacji, gdy początkowo przewidziane projekty inwestycyjne zostały zaniechane z uwagi na okoliczności niezależne od woli podatnika. Nie należy zatem dokonywać korekty VAT, jeżeli podatnik nadal ma zamiar wykorzystywać te towary do celów podlegających opodatkowaniu.
Oznacza to, że zaniechanie inwestycji nie powoduje obowiązku korygowania odliczonego VAT w sytuacji, gdy następuje ono z przyczyn niezależnych od woli podatnika. Natomiast gdy przyczyny zaniechania inwestycji zależą od podatnika, to wystąpi wówczas, co do zasady, obowiązek skorygowania odliczonego VAT.
Podobne stanowisko prezentują też organy podatkowe. Przykładowo Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 15 lu- tego 2024 r., nr 0114-KDIP1-3.4012.691.2023.2.LM, wyjaśnił, że stwierdzenie, czy rzeczywiście zachodzi konieczność korekty, wymaga zbadania okoliczności, na skutek których podatnik zaniechał inwestycji. Organ stwierdził, że pomimo decyzji o zaniechaniu inwestycji podatnik zachowa prawo do odliczenia VAT od wydatków związanych z budową budynku. Wynika to z faktu, że na moment ponoszenia tych wydatków inwestycja miała służyć czynnościom wyłącznie opodatkowanym, w związku z czym odliczono VAT, a zaniechanie inwestycji nastąpiło z przyczyn niezależnych (zewnętrznych).
Także w interpretacji indywidualnej z dnia 8 maja 2023 r., nr 0112-KDIL1-2.4012.119.2023.1.DS, Dyrektor KIS wyjaśnił, że podatnik jest uprawniony do odliczenia VAT na towary i usługi nabyte w związku z pracami inwestycyjnymi wykonywanymi z przeznaczeniem ich na planowaną działalność gospodarczą podlegającą opodatkowaniu VAT, a nabyte prawo do odliczenia pozostaje w mocy, nawet jeśli w wyniku niezależnych od niego okoliczności podatnik nigdy nie wykorzystał nabytych towarów lub usług do transakcji podlegających opodatkowaniu. Jednak, jak podkreślił organ, zawsze należy brać pod uwagę okoliczności towarzyszące temu zachowaniu, a w szczególności czy były one konsekwencją zdarzeń niezależnych od podatnika, czy też podejmowanych świadomie decyzji gospodarczych.
Tak więc, gdy nabycie towarów i usług zostało poczynione z zamiarem wykorzystania ich do działalności opodatkowanej, ale z powodów pozostających poza kontrolą podatnika nie wykorzystał on nabytych towarów i usług w prowadzeniu tej działalności, prawo do odliczenia zostaje zachowane.
Biorąc pod uwagę powyższe stanowisko organów podatkowych, należy stwierdzić, że w praktyce mogą wystąpić sytuacje, kiedy przy zaniechaniu inwestycji wystąpi obowiązek korekty VAT naliczonego. Przykładowo Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 18 lutego 2022 r., nr 0114-KDIP4-2.4012.810.2021.4.WH, uznał, że zaniechanie inwestycji budowy instalacji fotowoltaicznej (z uwagi na planowanie budowy instalacji o większej mocy) nie wskazuje, by istniały konkretne okoliczności pozostające poza kontrolą podatnika, które stanowiły obiektywną, niezależną od niego przesłankę uzasadniającą zaniechanie inwestycji.
Według organu oznacza to, że podatnik ma obowiązek skorygowania odliczonego pierwotnie VAT. Zdaniem organu okoliczności związane ze zmianą planów biznesowych nie wskazują na istnienie niezależnych, pozostających poza kontrolą podatnika okoliczności wymuszających zaniechanie inwestycji. Wskazują one raczej na zmianę decyzji biznesowych, które nie mogły przynieść dla podatnika oczekiwanego efektu ekonomicznego. W związku z tym organ uznał, że w tym przypadku zaniechanie inwestycji było wynikiem zmiany planów biznesowych. Z uwagi na to podatnik jest zobowiązany do dokonania korekty uprzednio odliczonego VAT.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
