Rozliczenie VAT przy przekazaniu samochodu na potrzeby osobiste

Opodatkowaniu VAT podlega nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, a w szczególności przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste m.in. podatnika. Jednak czynności te podlegają opodatkowaniu, pod warunkiem że podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT z tytułu jego nabycia.

VAT należny

Opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Ponadto, zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste m.in. podatnika lub jego pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy,

2) wszelkie inne darowizny,

- jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Zatem, jeśli podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT (50% lub 100%) przy nabyciu tego towaru (samochodu), to przekazanie go do majątku osobistego podlega opodatkowaniu podatkiem VAT według właściwej stawki podatku.

Podstawą opodatkowania w tym przypadku jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia - koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów (art. 29a ust. 2 ustawy o VAT). Oznacza to, że podstawą opodatkowania jest cena nabycia lub koszt wytworzenia towaru, ale skorygowana na dzień, w którym dochodzi do nieodpłatnego przekazania towaru (patrz ramka).

Korekta VAT w związku ze zmianą przeznaczenia środka trwałego

Przy przekazaniu towaru na cele prywatne mamy do czynienia ze zmianą jego przeznaczenia, może więc wystąpić obowiązek skorygowania VAT odliczonego przy jego nabyciu. Podatnik ma bowiem obowiązek skorygowania VAT naliczonego, czyli w przypadku, gdy miał prawo do odliczenia VAT od wykorzystywanego przez siebie towaru i dokonał takiego odliczenia, albo nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się prawo do odliczenia od tego towaru. Co istotne, korekty dokonuje się, gdy wycofanie z działalności nastąpiło przed upływem tzw. okresu korekty, który jest uzależniony od wartości początkowej danego towaru.

W przypadku samochodów, w stosunku do których przysługiwało prawo do odliczenia w wysokości 50% z tytułu ich nabycia, korekty dokonuje się, jeśli samochód został wycofany z działalności gospodarczej:

• przed upływem 60 miesięcy, przy wartości samochodu przekraczającej 15.000 zł,
• przed upływem 12 miesięcy, przy wartości samochodu nieprzekraczającej 15.000 zł.

Upływ terminów liczy się od miesiąca, w którym samochód został nabyty, importowany lub oddany do używania.

Sprzedaż samochodu wycofanego z działalności

Podatnicy mają wątpliwości, czy w przypadku sprzedaży pojazdu wycofanego z firmy na cele prywatne sprzedaż ta podlega opodatkowaniu VAT.

Przede wszystkim należy pamiętać, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku VAT.

Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 6 lipca 2023 r., nr 0114-KDIP1-3.4012.351.2023.1.JG, wyjaśnił, że zasadne jest wyłączenie osób fizycznych z grona podatników w przypadku, gdy dokonują sprzedaży, przekazania bądź darowizny towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży bądź wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej. Jak wskazał organ, to czy podmiot, sprzedając towar (np. samochód), działa w charakterze podatnika prowadzącego handlową działalność gospodarczą (jako handlowiec), wymaga ustalenia, czy jego działalność w tym zakresie przybiera formę zawodową (profesjonalną). Sprawa, którą zajmował się organ podatkowy, dotyczyła podatnika VAT, który zamierzał wycofać samochód z prowadzonej działalności na użytek prywatny, a następnie planował jego sprzedaż. Samochód ten po wycofaniu z działalności nie będzie już wykorzystywany w firmie. W tym przypadku organ uznał, że sprzedaż pojazdu będzie zatem stanowić zwykłe wykonywanie prawa własności. Skutkiem tego czynność ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT. Sprzedaż samochodu będzie dokonana na podstawie umowy sprzedaży bez naliczania VAT.

W praktyce zdarza się także, że podatnicy wykorzystują w prowadzonej działalności gospodarczej samochody, które stanowią ich majątek prywatny. Powstała więc wątpliwość, czy sprzedaż takiego samochodu będzie podlegała VAT.

W tej sprawie nasze Wydawnictwo w dniu 11 lipca 2023 r. zwróciło się do Ministerstwa Finansów o wyjaśnienie tego problemu. W odpowiedzi udzielonej w dniu 27 lipca 2023 r. Ministerstwo Finansów stwierdziło, że sprzedaż pozostającego w majątku prywatnym właściciela samochodu osobowego, który był wykorzystywany w sposób mieszany w firmie (np. w drodze użyczenia), nie podlega, co do zasady, opodatkowaniu VAT. MF potwierdziło, że w przypadku sprzedaży pojazdu z majątku prywatnego, od którego nie przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia VAT, wyprowadzonego wcześniej z działalności gospodarczej i niewykorzystywanego w tej działalności po wyprowadzeniu do majątku prywatnego, sprzedaż ta nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT. W przypadku przekazania pojazdu na cele prywatne, jeżeli odliczeniu podlegał VAT od części składowych pojazdu, przy czym odliczeniu nie podlegało samo nabycie pojazdu, przekazanie do majątku powinno zostać opodatkowane. Podstawą opodatkowania będzie wartość części składowych. Uznanie, że właściciel w odniesieniu do konkretnej czynności działa jak podatnik VAT, wymaga każdorazowo oceny odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy.

W przypadku gdy pojazd użytkowany w działalności gospodarczej znajduje się w majątku prywatnym i podatnik nie miał prawa do odliczenia VAT od nabycia tego pojazdu, fakt odliczania bieżących kosztów związanych z eksploatacją danego samochodu w działalności, jak np. zakup paliwa do tego pojazdu w celu zużycia w związku z użytkiem mieszanym pojazdu w działalności gospodarczej, nie powinien wpływać na opodatkowanie sprzedaży pojazdu podatkiem VAT.

Jednocześnie Ministerstwo zaznaczyło, że kompleksowej oceny wymagają ustalenia jednoznacznego opisu stanu faktycznego, w tym charakteru ponoszonych wydatków związanych z użytkowaniem w działalności gospodarczej pojazdu pozostającego w majątku prywatnym.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.)