Zasady korzystania z rachunku VAT

Rachunek VAT jest wykorzystywany m.in. przy zapłacie za towar lub usługę w mechanizmie podzielonej płatności (MPP). Jest on otwierany przez bank lub SKOK dla każdego przedsiębiorcy posiadającego rachunek rozliczeniowy czy imienny rachunek członka SKOK.

Otwieranie rachunku VAT

Jak wynika z art. 108e ustawy o VAT (Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), podatnicy, którzy dokonują dostawy oraz nabyć towarów czy usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, np. świadczą usługi w zakresie robót budowlanych, są zobowiązani posiadać rachunek rozliczeniowy lub imienny rachunek w SKOK otwarty w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, prowadzony w walucie polskiej. Natomiast rachunek VAT jest otwierany przez bank lub SKOK dla każdego przedsiębiorcy posiadającego rachunek rozliczeniowy czy imienny rachunek w SKOK. Dotyczy to nie tylko podatników VAT czynnych, ale również zwolnionych z VAT. Bank otwiera i prowadzi rachunek VAT obligatoryjnie. Rachunek VAT jest otwierany wyłącznie do rachunku rozliczeniowego i imiennego rachunku w SKOK prowadzonego dla celów działalności gospodarczej. Nie można otworzyć rachunku VAT np. do rachunku osobistego, wykorzystywanego w tej działalności.

Numer rachunku VAT, jaki został nadany podatnikowi, jest numerem wyłącznie do jego wiadomości. Nie podaje się go na wystawianych fakturach, ponieważ nie ma możliwości, aby kontrahent dokonał przelewu jakiejkolwiek kwoty bezpośrednio na ten rachunek. Przelewy przy zastosowaniu MPP są dokonywane na rachunek rozliczeniowy przedsiębiorcy, a dopiero bank na podstawie komunikatu przelewu dokonuje odpowiedniego "zaliczenia" wskazanej w tym komunikacie kwoty na rachunek VAT podatnika.

Przekazanie środków na rachunek VAT

Rachunek VAT - oprócz zapłaty kwoty odpowiadającej kwocie VAT przy użyciu komunikatu przelewu - z tytułu transakcji objętej MPP może być uznany wyłącznie środkami pieniężnymi pochodzącymi m.in. z tytułu:

1) wpłaty podatku VAT przez podatnika, o którym mowa w art. 103 ust. 5a ustawy o VAT na rzecz płatnika, o którym mowa w art. 17a tej ustawy,

2) przekazania środków z innego rachunku VAT posiadacza rachunku VAT,

3) zwrotu:

a) kwoty odpowiadającej kwocie VAT w przypadkach, o których mowa w art. 29a ust. 10 pkt 1-3 i ust. 14 ustawy o VAT, wynikającego z wystawionej przez podatnika faktury korygującej,

b) różnicy podatku VAT, o którym mowa w art. 87 ust. 6a ustawy o VAT przez urząd skarbowy.

Wykorzystanie środków z rachunku VAT

Rachunek VAT może być obciążony wyłącznie w celu m.in. dokonania płatności kwoty odpowiadającej kwocie VAT z tytułu nabycia towarów lub usług na rachunek VAT przy użyciu komunikatu przelewu czy wpłaty podatku VAT, sankcji i odsetek za zwłokę w VAT na rachunek urzędu skarbowego.

Rachunek VAT może być obciążony także w celu wpłaty:

a) na rachunek urzędu skarbowego:

• podatku VAT z tytułu importu towarów,
• podatku dochodowego od osób prawnych,
• podatku dochodowego od osób fizycznych oraz zaliczek na ten podatek, a także odsetek za zwłokę,
• podatku akcyzowego, należności celnych,
• podatku od wydobycia niektórych kopalin oraz podatku od sprzedaży detalicznej,
• opłaty od środków spożywczych oraz dodatkowej opłaty,
• zryczałtowanego podatku od wartości sprzedanej produkcji,
• podatku tonażowego,

b) należności z tytułu składek, o których mowa w art. 24 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 ze zm.), oraz należności z tytułu składek, o których mowa w art. 32 tej ustawy, do poboru których obowiązany jest ZUS,

c) należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

W sytuacji gdy podatnik zgromadził środki na rachunku VAT, przepisy o VAT umożliwiają mu również ich uwolnienie na podstawie art. 108b ust. 1 ustawy o VAT. W przepisie tym określono, że na wniosek podatnika naczelnik urzędu skarbowego wydaje, w drodze postanowienia (na które złoży zażalenie), zgodę na przekazanie środków zgromadzonych na wskazanym przez niego rachunku VAT na wskazany przez niego rachunek bankowy albo rachunek w SKOK, dla których jest prowadzony ten rachunek VAT.

Urząd skarbowy na podjęcie tej decyzji ma 60 dni. W przypadku zgody podatnik otrzymuje postanowienie, w którym jest określona wysokość środków, jaka ma zostać przekazana. Jednocześnie naczelnik urzędu skarbowego przekazuje, przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego albo z użyciem środków komunikacji elektronicznej, informację o tym postanowieniu bankowi albo SKOK, które prowadzą rachunek VAT wskazany we wniosku.

Należy jednak pamiętać, że naczelnik urzędu skarbowego może odmówić, w drodze decyzji, wydania zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT w przypadku występowania przesłanek wskazanych w art. 108b ust. 5 ustawy o VAT, czyli m.in. jeśli podatnik posiada zaległości z tytułu podatku PIT lub VAT albo gdy zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe z tytułu tych podatków nie zostanie wykonane, w szczególności, gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań podatkowych lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję zobowiązań podatkowych.

Przy czym, zgodnie z art. 108b ust. 5a ustawy o VAT, naczelnik urzędu skarbowego nie odmawia, w drodze decyzji, wydania zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT, jeżeli zaległości podatkowe zostały objęte decyzją o ich odroczeniu lub rozłożeniu na raty.

Warto podkreślić, że przepisy ustawy o VAT nie określają terminu, w jakim można złożyć wniosek o uwolnienie środków z rachunku VAT, a także nie zawierają urzędowego wzoru takiego wniosku. W myśl art. 108b ust. 2 ustawy o VAT we wniosku tym podatnik określa wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT, jaka ma zostać przekazana. We wniosku podatnik wskazuje ponadto rachunek VAT, z którego mają być uwolnione środki oraz rachunek rozliczeniowy lub rachunek w SKOK, na który mają być one przelane.