Mali podatnicy mogą wybrać kasową metodę rozliczeń podatku VAT. Metoda ta jest specyficzna zarówno pod względem rozliczania podatku należnego, jak i podatku naliczonego. W tym przypadku mały podatnik rozlicza podatek VAT za okresy kwartalne. Może on również wybrać kwartalne rozliczanie VAT bez wyboru metody kasowej. Może także rozliczać VAT za okresy miesięczne na zasadach ogólnych. Warto przyjrzeć się, jaki wpływ na rozliczanie VAT ma podwyższenie od 1 lipca 2023 r. w ramach SLIM VAT 3 limitu uprawniającego do posiadania statusu małego podatnika.
Do końca czerwca 2023 r. w myśl definicji zawartej w art. 2 pkt 25 lit. a) ustawy o VAT małym podatnikiem był podatnik podatku od towarów i usług, u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro. Przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1.000 zł.
Limit uprawniający do korzystania ze statusu małego podatnika do końca czerwca br. wynosił 5.793.000 zł (1.200.000 euro × 4,8272 zł).
W wyniku nowelizacji ustawy o VAT, w ramach SLIM VAT 3, od 1 lipca 2023 r. limit uprawniający do posiadania statusu małego podatnika wynosi 2.000.000 euro. Oznacza to, że limit ten od 1 lipca br. równy jest kwocie 9.654.000 zł (2.000.000 euro × 4,8272 zł).
W przypadku podatników prowadzących przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzających funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, będących agentami, zleceniobiorcami lub innymi osobami świadczącymi usługi o podobnym charakterze (z wyjątkiem komisu) - limit prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie może przekraczać w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45.000 euro, czyli w 2023 r. limit ten wynosi 217.000 zł. W tym przypadku limit nie uległ zmianie.
Podmioty posiadające status małego podatnika mogą korzystać z pewnych uproszczeń w zakresie VAT. Mogą one rozliczać się za okresy kwartalne. Mogą też rozliczać się na zasadach ogólnych za okresy miesięczne.
Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 9 maja 2023 r., nr 0114-KDIP1-3.4012.129.2023.3.PRM, wyjaśnił, że uzyskanie statusu małego podatnika wiąże się z prawem do stosowania metody kasowej. Jest to jednak dobrowolne, stąd też ustawa przewiduje, że jej stosowanie następuje w razie złożenia stosownego zawiadomienia w tej sprawie - przez co podatnik wyraża wolę korzystania z tej metody.
Metoda kasowa stanowi szczególny sposób ustalania momentu powstania obowiązku podatkowego, w którym powstanie tego obowiązku zostało powiązane z uregulowaniem należności. Kwestię tę reguluje art. 21 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem obowiązek podatkowy u małych podatników stosujących metodę kasową powstaje:
1) z dniem otrzymania całości lub części zapłaty - w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz czynnego podatnika VAT (przykład 1) bądź
2) z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia sprzedaży - w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu innego niż wymieniony w pkt 1 (przykład 2).
Otrzymanie częściowej zapłaty powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części.
Podatnik, który będzie chciał rozliczać VAT metodą kasową, musi o swoim wyborze powiadomić, na piśmie, naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będzie stosował tę metodę (zgłoszenia dokonuje się na druku VAT-R dostępnym w Programie DRUKI Gofin).
Faktury wystawiane przez małych podatników stosujących kasową metodę rozliczania VAT muszą zawierać wyrazy "metoda kasowa".
Zasady odliczania VAT przez małych podatników stosujących kasową metodę rozliczania tego podatku reguluje art. 86 ust. 10e ustawy o VAT. Z przepisu tego wynika, że ww. podmioty mają - co do zasady - prawo do odliczenia podatku naliczonego nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokonał zapłaty za nabyte towary czy usługi.
Uregulowanie części należności uprawnia podatnika stosującego kasową metodę rozliczania VAT do odliczenia części VAT.
W sytuacji gdy mały podatnik rozliczający VAT kwartalnie nie odliczy podatku naliczonego w terminie określonym w art. 86 ust. 10e ustawy o VAT, może tego dokonać w rozliczeniu za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. Odliczenie VAT po tym terminie jest możliwe wyłącznie poprzez korektę deklaracji podatkowej za okres, w którym powstało prawo do odliczenia albo za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych po tym okresie - nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało to prawo.
Ustawodawca w art. 99 ust. 2 ustawy o VAT wskazał, że mali podatnicy stosujący kasową metodę rozliczania VAT składają deklaracje podatkowe za okresy kwartalne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale. W przypadku małych podatników rozliczających VAT kwartalnie jest to plik JPK_V7K. W tym przypadku podatnicy ci są zobowiązani do przesyłania do urzędu skarbowego za:
Kwartalna metoda rozliczeń - po uprzednim zawiadomieniu na piśmie naczelnika urzędu skarbowego (najpóźniej do 25. dnia drugiego miesiąca kwartału, za który będzie po raz pierwszy złożona kwartalna deklaracja podatkowa) - może być również stosowana przez:
Trzeba mieć na uwadze, że z kwartalnego rozliczenia VAT nie mogą korzystać podatnicy wymienieni w art. 99 ust. 3a ustawy o VAT (patrz ramka).
|
Kwartalnie z VAT nie mogą rozliczać się podatnicy:
|
Ustawodawca w art. 21 ust. 3 ustawy o VAT wskazał, że mały podatnik, który wybrał kasową metodę rozliczeń, może z niej zrezygnować, nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy, w trakcie których rozliczał się tą metodą. Jest to możliwe po uprzednim zawiadomieniu na piśmie naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca kwartału, w którym metoda ta była stosowana.
Ponadto mały podatnik traci prawo do rozliczania podatku metodą kasową, począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym nastąpiło przekroczenie kwoty określonej w art. 2 pkt 25 ustawy o VAT (czyli limitu małego podatnika VAT).
Jak już wspomniano, limit małego podatnika VAT uległ z dniem 1 lipca 2023 r. zwiększeniu do 2.000.000 euro, a ustawa nowelizująca (tzw. SLIM VAT 3) nie zawiera przepisów przejściowych w tym zakresie. W związku z tym pojawiła się wątpliwość, czy podatnicy przekraczający stary limit w II kwartale br. (np. w czerwcu br.) utracili prawo do kasowej metody rozliczania VAT (i od lipca br. powinni rozliczać VAT na zasadach ogólnych), czy obowiązuje ich nowy limit i nie utracili tego prawa.
Ministerstwo Finansów w informacji z dnia 22 czerwca 2023 r. przekazywanej do mediów na zapytania dziennikarzy wyjaśniło, że w związku z podwyższeniem limitu metody kasowej od 1 lipca 2023 r., w pierwszym półroczu 2023 r. metodę kasową mogą stosować podatnicy, u których sprzedaż w 2022 r. nie przekroczyła 1.200.000 euro, natomiast w drugim półroczu tego roku będą to również podatnicy, u których sprzedaż w 2022 r. przekroczyła 1.200.000 euro, ale nie przekroczyła 2 mln euro. MF zwróciło uwagę, że ustawa o VAT (art. 21 ust. 1) przewiduje specyficzną konstrukcję "uprzedniego zawiadomienia" organu podatkowego o zamiarze korzystania z metody kasowej, które to zawiadomienie musi zostać dokonane w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który podatnik będzie stosował tę metodę. Biorąc pod uwagę ratio legis zmiany limitu wartości sprzedaży wprowadzanej przez SLIM VAT 3, według MF, podatnicy mają możliwość stosowania metody kasowej od dnia wejścia w życie tych przepisów, tj. od 1 lipca br., co jednak było związane ze złożeniem VAT-R w terminie do końca czerwca br. Zatem, jeżeli podatnik, który w 2022 r. przekroczył 1.200.000 euro, ale nie przekroczył 2 mln euro, zamierzał korzystać z metody kasowej od lipca 2023 r., powinien był złożyć formularz VAT-R do końca czerwca 2023 r. przy założeniu, że warunek w zakresie nieprzekroczenia podwyższonego limitu sprzedaży został spełniony.
W przypadku gdy podatnik przekroczył w czerwcu br. limit 1.200.000 euro, ale jego obroty nie przekraczały podwyższonego limitu, nie nastąpiła (natychmiastowa) utrata prawa do stosowania metody kasowej - podatnik może kontynuować stosowanie metody kasowej z racji podwyższenia jej limitu od lipca 2023 r. Jak wyjaśniło MF, ewentualna utrata prawa do stosowania metody kasowej może nastąpić w przypadku późniejszego przekroczenia limitu 2 mln euro.
|
Przykład 1 Mały podatnik rozliczający VAT metodą kasową w dniu 2 czerwca 2023 r. dokonał sprzedaży towaru (czynnemu podatnikowi VAT) na kwotę 5.000 zł. W dniu 10 lipca br. na konto podatnika wpłynęła część należności w wysokości 3.000 zł. Obowiązek podatkowy w stosunku do tej części należności powstał w dniu otrzymania zapłaty, czyli 10 lipca br., natomiast w odniesieniu do pozostałej niezapłaconej części należności, obowiązek podatkowy powstanie dopiero z chwilą jej uregulowania przez nabywcę.
Mały podatnik rozliczający się z VAT kasowo w dniu 10 kwietnia 2023 r. sprzedał artykuły gospodarstwa domowego na rzecz osoby fizycznej niebędącej czynnym podatnikiem VAT. Dnia 10 kwietnia br. osoba fizyczna wpłaciła 50% należności, wobec czego w tym samym dniu u podatnika powstał obowiązek podatkowy od uregulowanej części. Jeżeli do 9 października 2023 r. nie wpłynie pozostała część należności (tj. 50%), podatnik będzie zobowiązany do wykazania obowiązku podatkowego w tej części w deklaracji za IV kwartał 2023 r. (w deklaracji podatkowej za okres, w którym upłynie 180. dzień od dnia wydania towaru). |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2023 r. poz. 1570)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
