Zmiany w zakresie MPP

Mechanizm podzielonej płatności (MPP) polega na rozdzieleniu wynikającej z faktury zapłaty za nabyte towary czy usługi na kwotę netto, która płacona jest na rachunek bankowy sprzedawcy, oraz na kwotę VAT uiszczaną na rachunek VAT. MPP funkcjonuje w wersji dobrowolnej i obligatoryjnej. Od 1 stycznia 2021 r. wprowadzono zmiany dotyczące MPP.

Bezpośrednie odesłanie do kwoty

Jak wskazano w art. 108a ust. 1a ustawy o VAT, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2021 r., przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do tej ustawy, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem przekracza kwotę 15.000 zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej, podatnicy są obowiązani zastosować MPP. Do przeliczania na złote kwot wyrażonych w walucie obcej stosuje się zasady przeliczania kwot stosowane w celu określenia podstawy opodatkowania.

Natomiast do końca 2020 r. przepis ten stanowił, że przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem stanowiła kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r. poz. 162), podatnicy byli obowiązani zastosować MPP. Jak wynika z art. 19 Prawa przedsiębiorców, dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15.000 zł lub równowartość tej kwoty.

W związku z tym pojawiały się opinie, że obowiązek stosowania MPP dotyczy wyłącznie faktur, których wartość brutto wynosi dokładnie 15.000 zł. Tak więc w celu wyeliminowania tych wątpliwości od 1 stycznia 2021 r. w art. 108a ust. 1a ustawy o VAT wskazano wprost, że chodzi o faktury, w których kwota należności ogółem (wartość brutto) przekracza kwotę 15.000 zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej. Dodatkowo od 1 stycznia br. doprecyzowano pozostałe przepisy odnoszące się do kwoty, od której MPP staje się obowiązkowy. I tak w:

• art. 105a ust. 3 pkt 5 ustawy o VAT wskazano, że nabywca nie ponosi odpowiedzialności solidarnej ze sprzedawcą towarów wskazanych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT w przypadku nabycia towarów udokumentowanego fakturą, w której kwota należności ogółem przekracza wielkość 15.000 zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej,
• art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT uregulowano, że faktura powinna zawierać wyrazy "mechanizm podzielonej płatności" wówczas, gdy kwota należności ogółem przekracza wielkość 15.000 zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej, obejmujących dokonaną na rzecz podatnika dostawę towarów lub świadczenie usług, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.

Dodatkowo w przepisach tych doprecyzowano, że do przeliczania na złote kwot wyrażonych w walucie obcej stosuje się zasady przeliczania kwot stosowane do określenia podstawy opodatkowania.

MPP przy potrąceniach wierzytelności

Jak wynikało z art. 108a ust. 1d ustawy o VAT, w brzmieniu obowiązującym do końca 2020 r., w przypadku dokonania potrącenia, o którym mowa w art. 498 K.c. (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740), tj. potrącenia jednostronnego, nie stosowało się przepisów zobowiązujących nabywcę do dokonania (a sprzedawcę - do przyjęcia) płatności z zastosowaniem MPP, w zakresie, w jakim kwoty należności były potrącane. To wyłączenie, zgodnie z wyjaśnieniami MF, nie mogło być stosowane do potrąceń innych niż jednostronne.

Od 1 stycznia 2021 r. wprowadzono możliwość niestosowania MPP również do potrąceń pozakodeksowych, czyli potrąceń dopuszczalnych na gruncie zasady swobody umów. Dzięki temu podatnicy zyskali bardziej elastyczne rozwiązanie, które dopuszcza różne istniejące na rynku praktyki, np. netting. Zatem od 1 stycznia 2021 r. obowiązek stosowania MPP został wyłączony również w przypadku innych potrąceń, czyli potrąceń dokonywanych pomiędzy osobami, które np. nie są względem siebie bezpośrednio dłużnikiem i wierzycielem. Dodatkowo potrącane wierzytelności nie muszą być wymagalne w chwili dokonywania potrącenia.

Ministerstwo Finansów w objaśnieniach podatkowych opublikowanych na stronie www.gov.pl wyjaśniło, że dokonanie potrąceń powinno zostać udokumentowane w taki sposób, aby w przypadku wątpliwości organu podatkowego podatnik mógł wykazać, że nie doszło do naruszenia przepisów o obowiązkowym MPP. Podatnik powinien móc wykazać, że doszło do potrącenia, żeby było jasne, iż należność nie została uregulowana w inny sposób, z ominięciem obowiązkowego MPP. Jeżeli po dokonaniu potrącenia pozostanie jeszcze kwota do zapłaty, różnicę tę należy uregulować zgodnie z założeniami obligatoryjnego MPP.

Dysponowanie środkami z rachunku VAT

Od 1 stycznia br. podatnicy mają możliwość dokonywania płatności z rachunku VAT podatku z tytułu importu towarów czy też należności celnych nie tylko na rachunek urzędu skarbowego, ale również na rachunek agencji celnych. Według MF wprowadzenie takiego rozwiązania wychodzi naprzeciw oczekiwaniom podatników, którzy sygnalizowali, że ich należności celne oraz podatkowe z tytułu importu towarów zwykle regulowane są przez przedstawicieli celnych dokonujących w ich imieniu zgłoszeń celnych.

W przypadku dokonywania płatności kwoty odpowiadającej kwocie podatku z tytułu importu towarów czy też należności celnych na rachunek agencji celnej z zastosowaniem MPP podatnik w komunikacie przelewu w polu przeznaczonym:

• na kwotę odpowiadającą całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w MPP, jak i polu przeznaczonym na kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto wpisuje kwotę odpowiadającą kwocie podatku oraz należności celnych, która ma zostać zapłacona w MPP,
• na wskazanie numeru faktury podaje numer dokumentu związanego z płatnością wystawionego przez przedstawiciela bezpośredniego lub pośredniego w rozumieniu przepisów celnych,
• na wskazanie NIP dostawcy wpisuje numer, za pomocą którego przedstawiciel bezpośredni lub pośredni w rozumieniu przepisów celnych jest zidentyfikowany na potrzeby VAT.

Uwolnienie środków z rachunku VAT

Od 1 stycznia 2021 r. rozszerzony został katalog podmiotów mogących występować z wnioskiem o przekazanie środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy o:

• podmioty niebędące podatnikiem oraz
• podmioty nieposiadające siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca jej prowadzenia na terytorium kraju,
• posiadające środki na rachunku VAT.

Przepisy funkcjonujące do końca 2020 r. dopuszczały złożenie takiego wniosku wyłącznie przez podatnika lub byłych wspólników spółki cywilnej bądź handlowej niemającej osobowości prawnej. Rozwiązanie takie blokowało drogę do uwolnienia tych środków innym podmiotom, które nie będąc podatnikami czy byłymi wspólnikami spółek, w wyniku nieprawidłowego zastosowania wobec nich MPP, otrzymywali środki na rachunki VAT.