Rozliczenie VAT przy rezygnacji z prawa do zwolnienia z VAT

Podatnicy, którzy rezygnują ze zwolnienia z VAT, zazwyczaj mają na stanie towary, przy zakupie których nie odliczyli VAT, bowiem prawo takie im nie przysługiwało. Jednak po rezygnacji ze zwolnienia z VAT towary te mają już związek z czynnościami opodatkowanymi. Podatnik może zatem odzyskać nieodliczony dotychczas VAT.

Zwolnienie podmiotowe z VAT

Zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Do wartości tej nie wlicza się również czynności wymienionych w art. 113 ust. 2 ustawy o VAT, tj.:

1) WDT oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju,

2) odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku, z wyjątkiem:

a) transakcji związanych z nieruchomościami,

b) usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41 (np. usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi, udzielania kredytów, udzielania poręczeń),

c) usług ubezpieczeniowych

- jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych;

3) odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Tak więc nie zawsze sprzedaż zwolniona z VAT nie jest uwzględniana przy ustalaniu limitu, o którym mowa w art. 113 ust. 1 ustawy.

Zwolnienie podmiotowe nie ma zastosowania, jeśli podatnik wykonuje czynności wymienione w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT. Przepis ten dotyczy podatników, którzy dokonują m.in. sprzedaży:

• wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali,
   
• towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym,
   
• nowych środków transportu,
   
• terenów budowlanych,
   
• usług prawniczych,
   
• usług w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,
   
• usług jubilerskich.

Również podatnicy, którzy dopiero rozpoczynają wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu VAT w trakcie roku podatkowego, mogą być podmiotowo zwolnieni z VAT, jeżeli przewidywana przez nich wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 200.000 zł (art. 113 ust. 9 ustawy o VAT).Oznacza to, że w przypadku tych podatników kwota obliczona w proporcji do okresu prowadzenia działalności będzie niższa i zależy od tego, w którym dniu w trakcie roku rozpoczęto działalność gospodarczą.

Jeżeli faktyczna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczy w trakcie roku podatkowego wskazany limit, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę.

Dobrowolna rezygnacja ze zwolnienia

Podatnik zwolniony podmiotowo z VAT ma możliwość podjęcia w każdym momencie decyzji o dobrowolnej rezygnacji z tego zwolnienia. Wówczas staje się czynnym podatnikiem VAT.

Aby zrezygnować ze zwolnienia podmiotowego, jak wskazano w art. 113 ust. 4 ustawy o VAT, należy złożyć pisemne zawiadomienie (na druku VAT-R) o tym zamiarze do naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym podatnik rezygnuje ze zwolnienia. W przypadku podatników, którzy rozpoczynają działalność w trakcie roku podatkowego, zawiadomienie musi nastąpić przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.

Jak wynika z art. 96 ust. 4 ustawy o VAT, naczelnik urzędu skarbowego po weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym rejestruje podatnika jako "podatnika VAT czynnego" i na jego wniosek potwierdza to zarejestrowanie. Tak więc organ podatkowy nie ma obowiązku potwierdzenia złożonego przez podatnika zgłoszenia rejestracyjnego.

Ponadto podatnik, który decyduje się na rezygnację ze zwolnienia z VAT, musi pamiętać, że powrót do zwolnienia może nastąpić nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym z niego zrezygnował (art. 113 ust. 11 ustawy o VAT). Przepis ten stosuje się także odpowiednio do podatnika będącego osobą fizyczną, który przed zakończeniem działalności gospodarczej zrezygnował z tego zwolnienia, a następnie rozpoczął ponownie wykonywanie czynności opodatkowanych (art. 113 ust. 11a ustawy o VAT).

Podatnik może ponownie skorzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT z początkiem dowolnego miesiąca, następującego po terminie wyznaczonym w art. 113 ust. 11 ustawy o VAT.

Odliczenie VAT po rezygnacji ze zwolnienia

Podatnik, który zrezygnował ze zwolnienia podmiotowego z VAT, ma prawo do odliczenia podatku VAT od zakupów towarów nabytych przed rezygnacją.

Odliczenie to przysługuje na podstawie art. 91 ust. 7-7d ustawy o VAT. Zgodnie z tymi przepisami w sytuacji gdy podatnik zmienia przeznaczenie posiadanych towarów w miejsce związku z działalnością zwolnioną na związek z działalnością opodatkowaną, ma prawo do korekty podatku naliczonego. Przy czym w odniesieniu do wyposażenia i niskocennych środków trwałych (np. środków trwałych o wartości początkowej nieprzekraczającej 15.000 zł) korekta ta jest możliwa, jeśli od końca okresu, w którym zostały oddane do używania, nie minęło 12 miesięcy. Korekty w tym przypadku dokonuje się jednorazowo w miesiącu, w którym zmieniło się to przeznaczenie.

W stosunku do środków trwałych o wartości początkowej wyższej niż 15.000 zł korekta dokonywana może być w proporcji do okresu korekty. Należy więc ją przeprowadzać za poszczególne lata pozostałego okresu korekty, zaczynając od deklaracji podatkowej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym, w którym miała miejsce zmiana przeznaczenia. Roczna korekta dotyczy jednej piątej (lub w przypadku nieruchomości - jednej dziesiątej) podatku odliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu.

W przypadku natomiast zmiany prawa do odliczenia VAT od towarów handlowych lub surowców i materiałów, korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym wystąpiła ta zmiana. Pamiętać tutaj należy, że w przypadku zmiany przeznaczenia tych towarów nie obowiązują żadne okresy korekty.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2016 r. poz. 710 ze zm.)