Ulga dla seniorów jest preferencją skierowaną do osób w wieku emerytalnym. Polega ona na zwolnieniu z podatku dochodowego przychodów uzyskiwanych przez takie osoby z określonych źródeł w limitowanej wysokości. Zatem nie każda osoba, która osiągnie ustawowo określony wiek, może z tej ulgi skorzystać.
Reguły, jakimi rządzi się ulga dla seniorów, zapisane zostały w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o pdof (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.). Z jego uregulowań wynika, że uprawnionymi do korzystania z tego przywileju podatkowego są kobiety po ukończeniu 60. roku życia i mężczyźni po ukończeniu 65. roku życia pod warunkiem podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu uzyskania objętych zwolnieniem przychodów. Zwolnienie ma zastosowanie do przychodów osiągniętych przez te osoby ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, z umów zlecenia zawieranych w ramach działalności wykonywanej osobiście, z zasiłku macierzyńskiego oraz pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej, podatkiem liniowym lub ryczałtem ewidencjonowanym albo rozliczanych w ramach tzw. IP Box. Dla tego zwolnienia ustawodawca wyznaczył kwotowy limit - dotyczy ono bowiem przychodów w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł.
Ulgą - poza zasiłkiem macierzyńskim - nie zostały objęte przychody z zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego (np. zasiłków chorobowych), z umów o dzieło oraz z praw autorskich (nie dotyczy to przychodów z tego tytułu uzyskanych w ramach umowy o pracę). Ponadto z art. 21 ust. 39 ustawy o pdof wynika, że przy obliczaniu kwoty przychodów, do których ma zastosowanie omawiane zwolnienie, nie uwzględnia się przychodów: podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym na podstawie ustawy o pdof, zwolnionych od podatku dochodowego (innych niż objęte ulgą dla pracujących seniorów, np. diet i innych świadczeń z tytułu podróży służbowej czy też świadczeń sfinansowanych z ZFŚS, w tym przykładowo zapomogi otrzymanej w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby) oraz od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia.
Spełniający wskazane wcześniej kryteria podatnik, aby korzystać z omawianego zwolnienia, dodatkowo nie może otrzymywać - mimo nabycia uprawnienia - świadczeń wymienionych enumeratywnie w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o pdof. Należą do nich:
Dyrektor KIS w wydawanych interpretacjach podatkowych przyjmuje w odniesieniu do pracownika przechodzącego na emeryturę, że jeżeli wypłata przysługujących mu z racji zatrudnienia należności (w tym wynagrodzenia za pracę, nagrody jubileuszowej czy odprawy emerytalnej) następuje przed wypłatą pierwszego świadczenia emerytalnego, to uzyskane z tego tytułu przychody korzystają z ulgi dla seniorów (por. interpretację indywidualną Dyrektora KIS z dnia 22 maja 2023 r., nr 0111-KDSB2-2.4011.142.2023.1.AD).
Uprawnione do ulgi osoby mogą ją zrealizować dopiero w zeznaniu rocznym albo mogą z niej korzystać już w trakcie roku. W praktyce uprawnieni seniorzy uzyskujący przychody z zatrudnienia na umowę o pracę lub umowę zlecenia bardziej zainteresowani będą stosowaniem jej już na etapie poboru zaliczek na pdof przez pracodawcę lub zleceniodawcę. Jednak płatnik pdof nie może ulgi stosować "z automatu". W tym celu niezbędne jest złożenie przez seniora oświadczenia. Senior może je złożyć w dowolnym momencie roku podatkowego. Z art. 31a ust. 8 ustawy o pdof wynika, że płatnik przy poborze zaliczki na pdof uwzględnia omawiane zwolnienie, jeżeli podatnik złoży na piśmie lub w inny przyjęty u danego płatnika sposób oświadczenie, że spełnia warunki do jego stosowania. Płatnik stosuje zwolnienie najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał oświadczenie. Oświadczenie to dotyczy również kolejnych lat podatkowych.
Przedmiotowe oświadczenie jest składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia i zawiera klauzulę treści: "Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia". Zastępuje ona pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.
Gdy łączne przychody ze stosunku pracy osoby objętej tzw. zerowym PIT dla seniorów, czyli korzystającej ze zwolnienia od podatku określonego w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o pdof, osiągnięte przez nią od początku roku podatkowego przekraczają w danym miesiącu limit tego zwolnienia wynoszący 85.528 zł, to zasadniczo już w tym samym miesiącu pracodawca jako płatnik pdof powinien obliczyć i pobrać zaliczkę na podatek od nadwyżki przychodu ponad limit ulgi. Płatnik pdof, obliczając po przekroczeniu limitu zwolnienia zaliczkę na podatek od wynagrodzenia pracownika, który z tego zwolnienia korzystał, powinien zastosować zasady wynikające ze skali podatkowej i najniższą stawkę podatku, tj. 12%. Jeśli dysponuje przy tym złożonym przez tego pracownika oświadczeniem, to przy obliczaniu zaliczki na pdof od przysługujących mu należności ze stosunku pracy stosuje kwotę zmniejszającą podatek w wysokości wskazanej przez pracownika (przykład).
Jednak pracownik, który wyczerpał limit omawianej ulgi, może także złożyć wniosek o niepobieranie zaliczek, jeżeli przewiduje, że uzyskane przez niego dochody podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej nie przekroczą w roku podatkowym kwoty 30.000 zł. Jeśli jednak dochody te u danego płatnika przekroczą wskazany limit, to płatnik będzie obliczał zaliczki na podatek bez pomniejszania ich o miesięczną kwotę zmniejszającą (art. 31c ustawy o pdof).
Przykład Kobieta w wieku 61 lat, zatrudniona w 2024 r. na umowę o pracę na pełny etat, złożyła pracodawcy oświadczenie o spełnianiu warunków do korzystania z tzw. ulgi dla seniorów (art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o pdof). Pracodawca uprawniony jest przez nią do stosowania 1/12 kwoty zmniejszającej podatek. Załóżmy, że suma przychodów uzyskanych przez tę osobę ze stosunku pracy w sierpniu 2024 r. przekroczy limit zwolnienia i wyniesie 91.300 zł i nie złoży ona wniosku o niepobieranie zaliczek na pdof. W związku z tym w sierpniu pracodawca jako płatnik pdof od kwoty 5.772 zł (91.300 zł - 85.528 zł) zobowiązany będzie pobrać zaliczkę na podatek według skali podatkowej, stosując 12% stawkę podatku i 1/12 kwoty zmniejszającej podatek. |
|