Niektóre podatki rozliczane w kosztach firmowych

W obiegowej opinii podatków nie zalicza się do firmowych kosztów uzyskania przychodów. Tymczasem ustawodawca enumeratywnie z kosztów podatkowych wyłączył tylko podatek dochodowy, podatek od spadków i darowizn oraz VAT z nielicznymi wyjątkami. Pozostałe podatki mogą być kosztem podatkowym, o ile spełniają ustawową definicję takiego kosztu.

VAT naliczony

VAT naliczony nie stanowi kosztu podatkowego. Jednak na zasadzie wyjątku ustawodawca, w art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. a) ustawy o pdof i odpowiednio art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. a) ustawy o pdop, dopuścił możliwość zaliczania w ciężar kosztów podatkowych naliczonego VAT-u. Jest on kosztem:

• jeżeli podatnik korzysta ze zwolnienia od VAT lub nabył towary i usługi w celu wytworzenia albo odprzedaży towarów lub świadczenia usług zwolnionych od tego podatku (np. usług w zakresie opieki medycznej, kulturalnych, nauczania języków obcych),
   
• w tej części, w której zgodnie z przepisami o VAT podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy tego podatku (np. w stosunku do VAT od usług noclegowych i gastronomicznych w zakresie wskazanym w ustawie o VAT oraz paliw do samochodów osobowych), o ile nie powiększa on wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.

Stąd zasadniczo przedsiębiorca może VAT naliczony ująć w kosztach podatkowych, tylko w sytuacji, gdy zgodnie z przepisami o VAT nie przysługuje prawo do jego odliczenia. Jeżeli jednak sam zrezygnuje z możliwości odliczenia tego podatku, wówczas nie ma prawa do obciążania nim kosztów podatkowych.

Ponadto do kosztów uzyskania przychodów podatnik ma prawo zaliczyć również kwotę VAT:

• nieuwzględnioną w wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, podlegających amortyzacji zgodnie z przepisami ustaw o podatku dochodowym, lub
   
• dotyczącą innych rzeczy lub praw niebędących środkami trwałymi lub wartościami niematerialnymi i prawnymi podlegającymi tej amortyzacji w tej części, w jakiej dokonano korekty powodującej zmniejszenie podatku odliczonego zgodnie z art. 91 ustawy o VAT (art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. c ustawy o pdof oraz art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. c ustawy o pdop).

Podatek od środków transportowych

Większość przedsiębiorców wykorzystuje w działalności gospodarczej różne środki transportu. Niektórzy z nich z tego tytułu zobowiązani są do opłacania podatku od środków transportowych. Podatek ten mają obowiązek uiszczać m.in. właściciele samochodów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony. Ponadto opłacają go właściciele:

• ciągników siodłowych i balastowych przystosowanych do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony,
   
• przyczep i naczep, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego,
   
• autobusów.

Jeżeli środki transportowe, od których podatnik opłaca przedmiotowy podatek, są wykorzystywane w prowadzeniu działalności gospodarczej, wówczas podatek ten może obciążać koszty firmowe na ogólnych zasadach.

Podmioty obowiązane opłacać ten podatek składają w terminie do dnia 15 lutego właściwemu organowi podatkowemu deklaracje na podatek od środków transportowych na dany rok podatkowy. Podatek ten powinien zostać ujęty w kosztach w dacie poniesienia, czyli przykładowo u prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów w dacie sporządzenia deklaracji. Daty faktycznego dokonania płatności nie mają natomiast wpływu na moment rozliczenia go w rachunku podatkowym.

Podatek od nieruchomości

Podatek od nieruchomości w prowadzeniu działalności gospodarczej opłacają podatnicy posiadający i wykorzystujący na potrzeby firmowe takie składniki majątku. Opłacanie podatku od nieruchomości należących do majątku przedsiębiorstwa stanowi stały, obowiązkowy wydatek. Ponieważ trudno zaprzeczyć istnieniu związku tego podatku z działalnością gospodarczą, stanowi on firmowy koszt uzyskania przychodów.

U przedsiębiorców prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów podatek od nieruchomości, jako należący do kosztów pośrednich, jest kosztem w dacie wydania decyzji w sprawie wymiaru tego podatku, gdyż ta właśnie data wyznacza (zgodnie z art. 22 ust. 6b ustawy o pdof) dzień poniesienia kosztu. Natomiast prowadzący księgi rachunkowe podatek od nieruchomości mogą zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w dniu faktycznego jego ujęcia (zaksięgowania) w tych księgach, co wynika z art. 22 ust. 5d ustawy o pdof i odpowiednio art. 15 ust. 4e ustawy o pdop. Data faktycznej jego zapłaty, podobnie jak w przypadku podatku od środków transportowych, nie ma tutaj znaczenia.

PCC przy nabyciu środka trwałego

Transakcje zawierane przez przedsiębiorców z osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej mogą mieć skutki w podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Również podatek ten nie został wyłączony z kosztów podatkowych. Jeżeli jest on płacony z tytułu nabycia składnika majątku służącego podatnikowi w wykonywaniu działalności gospodarczej, to wydatek ten należy uznać za pośrednio związany z tą działalnością oraz osiąganiem przychodów, a co za tym idzie spełniający definicję tzw. kosztu pośredniego.

PCC nie jest jednak kosztem rozliczanym w dacie poniesienia gdy dotyczy nabycia składników majątku, które zakwalifikowane zostaną jako środki trwałe. Wartość początkową takiego składnika wyznacza cena nabycia, na którą poza kwotą zapłaconą zbywcy, składają się również wszystkie koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania (art. 22g ust. 3 ustawy o pdof oraz art. 16g ust. 3 ustawy o pdop). Stąd PCC opłacony od transakcji zakupu środka trwałego stanowi element tej wartości i w konsekwencji podlega rozliczeniu w kosztach poprzez odpisy amortyzacyjne.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)

Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o pdop (Dz. U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 ze zm.)