| Przekazanie prezentu w zamian za zakup towaru "podstawowego" (tu: tabletów/smartfonów do prenumeraty czasopisma) stanowi świadczenie pomocnicze w stosunku do świadczenia głównego. Nie należy uważać go za nieodpłatne przekazanie towarów. |
(wyrok TSUE z 5 października 2023 r. w sprawie C-505/22)
Spółka z Portugalii wydawała i sprzedawała czasopisma w drodze prenumeraty. W ramach kampanii promocyjnych mających na celu przyciągnięcie klientów oferowała nowym prenumeratorom prezent - tablet lub smartfon - o wartości jednostkowej wynoszącej poniżej 50 EUR. Prezent do prenumeraty był wysyłany pocztą do tych prenumeratorów wraz z czasopismem po uiszczeniu pierwszej miesięcznej raty prenumeraty. Nie było ustalonego minimalnego okresu subskrypcji, więc po uiszczeniu pierwszej raty prenumeratorzy zatrzymywali prezent (bez ponoszenia kary, nawet w przypadku rezygnacji z prenumeraty).
W wyniku przeprowadzonej kontroli podatkowej za lata 2015-2018 organ podatkowy ustalił, że faktury wystawione przez spółkę wskazywały kwotę prenumeraty, ale nie zawierały żadnego odniesienia do prezentów. Organ obciążył dostawę prezentów podatkiem VAT przyjmując jako podstawę opodatkowania cenę ich zakupu i podstawową stawkę VAT.
Sprawa trafiła do portugalskiego sądu arbitrażowego ds. podatkowych. Spółka podniosła w szczególności, że rozdawanie prezentów do prenumeraty nowym klientom nie stanowiło darowizny ze względu na brak zamiaru dokonywania czynności nieodpłatnie. Chodziło tu w rzeczywistości o pakiet handlowy składający się ze świadczenia "głównego" (prenumeraty) i prezentu do tej prenumeraty, którego cena zawarta była w cenie prenumeraty czasopisma.
Sąd krajowy zastanawiał się, czy w takich okolicznościach można uznać, że prezent do prenumeraty (tablet lub smartfon) został przekazany w zamian za cenę, nawet jeśli nie została ona zidentyfikowana lub zindywidualizowana. W tych okolicznościach sąd postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do TSUE z następującym pytaniem:
"(...) W sytuacji gdy przy wykupie prenumeraty czasopism nowym prenumeratorom wręczany jest prezent (gadżet), czy w rozumieniu art. 16 dyrektywy VAT jego przekazanie należy uznać:
W przywołanym na wstępie wyroku TSUE przypomniał, że dla celów VAT każdą transakcję należy zwykle uznawać za odrębną i niezależną. Jednakże jeżeli transakcja obejmuje wiele elementów, powstaje pytanie, czy należy uznać, iż składa się ona z jednego świadczenia, czy też z kilku odrębnych i niezależnych świadczeń, które należy oceniać oddzielnie z punktu widzenia VAT.
TSUE podkreślił, że transakcji, która stanowi jedno świadczenie w aspekcie gospodarczym, nie należy sztucznie rozdzielać, by nie pogarszać funkcjonalności systemu VAT. Należy uznać, że ma miejsce jedna transakcja, gdy dwa lub więcej elementów albo dwie lub więcej czynności dokonane przez podatnika na rzecz klienta są ze sobą tak ściśle związane, że tworzą obiektywnie jedno niepodzielne świadczenie gospodarcze, którego rozdzielenie miałoby charakter sztuczny. Ponadto transakcja gospodarcza stanowi jedno świadczenie, gdy co najmniej jeden element stanowi świadczenie główne, natomiast inne elementy należy uważać za świadczenie lub świadczenia pomocnicze (z punktu widzenia podatkowego traktowane tak samo jak świadczenie główne).
Zdaniem TSUE, w celu ustalenia, czy podatnik dokonuje kilku odrębnych świadczeń głównych, czy też jednego świadczenia, należy zidentyfikować elementy charakterystyczne rozpatrywanej transakcji z punktu widzenia przeciętnego konsumenta. Pierwszym kryterium, które należy wziąć pod uwagę, jest brak samodzielnego celu świadczenia z punktu widzenia przeciętnego konsumenta. W szczególności świadczenie należy uznać za dodatkowe w stosunku do świadczenia głównego, jeżeli nie stanowi ono dla klienta celu samo w sobie, lecz służy skorzystaniu w jak najlepszy sposób ze świadczenia głównego. Drugie kryterium, które stanowi w rzeczywistości wskazówkę istnienia pierwszego, dotyczy uwzględnienia wartości każdego ze świadczeń składających się na transakcję gospodarczą, przy czym jedna z nich jest minimalna, a nawet marginalna w stosunku do drugiej.
Odnosząc się do analizowanej sprawy TSUE podkreślił, że z informacji przedstawionych przez sąd odsyłający wynika, iż przekazywanie prezentów do prenumeraty stanowi integralną część strategii handlowej spółki, a liczba prenumerat znacznie wzrasta, gdy towarzyszą im prezenty do prenumeraty. Istnieje zatem wyraźny związek między przekazaniem prezentu a zaprenumerowaniem czasopism. TSUE zauważył jednak (z zastrzeżeniem weryfikacji przez sąd odsyłający), że związek ten nie wydaje się systematyczny ani wystarczająco ścisły, aby świadczenia te uznać za nierozerwalnie związane ze sobą. Może o tym świadczyć fakt, że przedłużenie prenumeraty nie powoduje otrzymania nowego prezentu i że spółka prowadziła kampanie promocyjne nie oferując prezentów do prenumeraty. Zdaniem TSUE okoliczności sprawy wskazują jednak (czego ustalenie również należy do sądu odsyłającego) na świadczenie główne, któremu towarzyszy świadczenie pomocnicze. Przekazanie prezentu do prenumeraty nowym prenumeratorom stanowi bowiem zachętę do wykupienia prenumeraty. Jego jedynym celem jest zwiększenie liczby prenumeratorów czasopism publikowanych przez spółkę, czyli zwiększenie jej zysków. Ponadto spółka w swoich kalkulacjach handlowych uwzględnia fakt, iż niektórzy prenumeratorzy zrezygnują z prenumeraty po uiszczeniu pierwszej miesięcznej raty, co umożliwia im zatrzymanie prezentu bez obowiązku utrzymania prenumeraty. Nie zmienia to faktu, że przekazanie prezentu do prenumeraty pozwala w znaczący sposób zwiększyć co roku liczbę prenumeratorów. Przekazanie takiego prezentu nie ma zatem samodzielnego celu z punktu widzenia przeciętnego konsumenta, który zgadza się na opłacenie co najmniej jednego miesiąca prenumeraty, aby otrzymać wspomniany prezent. TSUE zauważył także, iż prezent do prenumeraty stworzył nowym prenumeratorom jak najlepsze warunki korzystania z głównego świadczenia (lektury czasopism, na które została wykupiona prenumerata), ponieważ tablet oraz smartfon umożliwiają zapoznanie się z cyfrową wersją tych czasopism.
Ostatecznie TSUE uznał, że w świetle dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej:
"(...) przekazanie prezentu do prenumeraty w zamian za wykupienie prenumeraty czasopism stanowi świadczenie pomocnicze w stosunku do świadczenia głównego polegającego na dostawie czasopism, wchodzące w zakres pojęcia "odpłatnej dostawy towarów" w rozumieniu tych przepisów i nie należy uważać go za nieodpłatne przekazanie towarów (podkreśl. red.) (...)."
Wprawdzie wyrok ten nie został wydany w sprawie polskiej, ale z uwagi na harmonizację przepisów unijnych ma on także znaczenie dla polskich podatników. Przypominamy jednak, że obecnie polskie organy podatkowe uważają, że produkt główny i prezent powinny być traktowane jako odrębne dostawy towarów. Skutkiem tego jest opodatkowanie VAT nieodpłatnego przekazania prezentu (o ile nie stanowił on prezentu o małej wartości). Wyrok TSUE może jednak wpłynąć na zmianę stanowiska polskich organów podatkowych.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
