Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Podatki  »  VAT i akcyza  »   Problemy z terminem korzystania z ulgi na złe długi
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Problemy z terminem korzystania z ulgi na złe długi

Poradnik VAT nr 18 (570) z dnia 20.09.2022

W dniu 14 listopada 2019 r. została wystawiona na rzecz firmy "Alfa" faktura za usługi transportowe. Termin płatności należności za ww. świadczone usługi upłynął 3 stycznia 2020 r. Pomimo wezwań do zapłaty faktura do dnia dzisiejszego nie została zapłacona. Nie skorzystano do tej pory z ulgi na złe długi. Czy mam jeszcze prawo skorygować VAT za styczeń 2020 r.?

1. Uregulowania ustawowe - aktualne przepisy

Kwestię tzw. ulgi na złe długi u wierzyciela reguluje art. 89a ustawy o VAT. Z brzmienia tego przepisu wynika, że podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz VAT należny z tytułu dostawy towarów/świadczenia usług na terytorium kraju - w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona (korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona). Korekta taka dokonywana jest przez wierzyciela w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną - pod warunkiem, że do dnia złożenia deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.

Uwaga

Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną, w przypadku gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Zgodnie z art. 90 ust. 1 dyrektywy w sprawie VAT w przypadku anulowania, wypowiedzenia, rozwiązania, całkowitego lub częściowego niewywiązania się z płatności lub też w przypadku obniżenia ceny po dokonaniu dostawy, podstawa opodatkowania jest stosownie obniżana na warunkach określonych przez państwa członkowskie. W przypadku całkowitego lub częściowego niewywiązywania się z płatności państwa członkowskie mogą odstąpić od zastosowania ust. 1.

Od 1 października 2021 r. podatnik (wierzyciel) może zastosować ulgę na złe długi, gdy spełnione są określone warunki, tj. na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty w ramach ww. ulgi:

  • wierzyciel jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny,
  • od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona (przed wprowadzeniem zmian były 2 lata - art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy o VAT).

Ponadto w przypadku dostawy towaru lub świadczenia usług dokonanych na rzecz podmiotu innego niż podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, korekta w ramach ulgi na złe długi może zostać dokonana, jeżeli:

  • wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego lub
  • wierzytelność została wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym, lub
  • wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką na podstawie odrębnych przepisów.

Tak wynika z obowiązującego od 1 października 2021 r. art. 89a ust. 2a ustawy o VAT.

Powyższe zmiany w ustawie o VAT weszły do obrotu prawnego m.in. na skutek wyroku TSUE z dnia 15 października 2020 r. w sprawie C-335/19, który orzekł o niezgodności przepisu art. 89a ust. 2 pkt 1 i pkt 3 (zgodnie z którymi wierzyciel i dłużnik muszą być podatnikami i dłużnik nie może być w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji) z przepisami prawa unijnego (tj. z art. 90 dyrektywy w sprawie VAT). Zdaniem organów podatkowych do czasu zmiany ww. przepisów krajowych podatnicy mogli zastosować obowiązujące w tym zakresie normy prawa krajowego albo bezpośrednio zastosować przepisy dyrektywy w sprawie VAT. Przy czym warto podkreślić, że przepisy art. 90 dyrektywy nie zawierają warunku wprowadzenia ograniczenia czasowego, a przepis art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy o VAT nie był objęty zakresem pytania prejudycjalnego. Zatem TSUE nie orzekł co do jego zgodności lub niezgodności z prawem unijnym.


2. Przepisy przejściowe na gruncie wprowadzanych zmian i ograniczenia czasowe

Od 1 stycznia 2019 r. nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku gdy nie została ona uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Do końca 2018 r. termin ten był dłuższy i wynosił 150 dni.

W ustawie z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (Dz. U. poz. 2244) ustawodawca wprowadził w tym zakresie przepis przejściowy (art. 46), zgodnie z którym skrócony do 90 dni termin, po upływie którego można skorzystać z ulgi na złe długi, dotyczy również wierzytelności powstałych przed 1 stycznia 2019 r., których nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie zmienionego brzmienia art. 89a ust. 1a ustawy, po dniu 31 grudnia 2018 r.

Natomiast w wyniku wprowadzonych ustawą z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Prawo bankowe (Dz. U. z 2021 poz. 1626) zmian w zakresie ulgi na złe długi powstaje wątpliwość dotycząca wierzytelności powstałych przed 1 października 2021 r. W tym miejscu należy podkreślić, ww. ustawa nowelizująca nie zawiera przepisów przejściowych dotyczących znowelizowanych przepisów art. 89a i 89b ustawy o VAT (w tym art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy o VAT.) Jednakże organy podatkowe wyjaśniają, że jeżeli brak jest przepisu przejściowego, to do oceny skutków danej czynności zastosowanie znajdują przepisy obowiązujące w czasie, gdy czynność ta miała miejsce. Uznają zatem, że ustalając prawo do ulgi na złe długi (odpowiednio okres dwu lub trzyletni) należy brać pod uwagę moment uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności, a nie moment, w którym podatnik dokonuje korekty. Tak przykładowo stwierdził Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 15 lipca 2022 r., nr 0112-KDIL1-1.4012.251.2022.1.HW, w której czytamy: "(...) Jeśli nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona przed 1 października 2021 r., do realizacji ulgi zastosowanie znajdą odpowiednie przepisy obowiązujące przed tym dniem. Brak jest podstaw do korygowania podstawy opodatkowania i podatku należnego w oparciu o przepisy obowiązujące po 1 października 2021 r. dotyczące wierzytelności, które powstały i których nieściągalność została uprawdopodobniona do 30 września 2021 r., nawet gdy realizacja ulgi, poprzez stosowną korektę deklaracji, następuje już w okresie obowiązywania nowych przepisów, tj. po 30 września 2021 r. (...) W konsekwencji stwierdzić należy, że w analizowanej sprawie spółce nie przysługuje prawo do skorzystania z »ulgi za złe długi« dotyczących wierzytelności roku 2018, ponieważ nie jest spełniony warunek określony w art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy, bowiem od końca roku, w którym zostały wystawione faktury dokumentujące wierzytelności upłynął okres dłuższy niż 2 lata. Tym samym stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym ulgę za złe długi dotyczącą wierzytelności roku 2018 spółka może rozliczyć poprzez korektę deklaracji VAT-7 w miesiącu grudniu 2021 r. uznano za nieprawidłowe (podkreślenie redakcji) (...)".

W zakresie prawa do skorzystania z tzw. ulgi za złe długi poprzez korektę deklaracji VAT za I kwartał 2020 r. wypowiedział się również Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 30 maja 2022 r., nr 0112-KDIL1-1.4012.199.2022.1.MB.

Organ podatkowy wyjaśnił, że:

"(...) ze względu, iż orzeczenie TSUE w sprawie C-335/19, o niezgodności przepisu art. 89a ust. 2 pkt 1 i pkt 3 polskiej ustawy z przepisami prawa unijnego, nie odnosi się do warunku z punktu 5 ust. 2 art. 89a ustawy, nie można stwierdzić, iż warunek ten wykracza poza ramy wyznaczone przez przepisy dyrektywy 112. Wobec tego korekta podatku należnego w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności powinna zostać dokonana z uwzględnieniem treści przepisu art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy, obowiązującego w momencie uprawdopodobnienia wierzytelności. Zastosowanie »ulgi na złe długi« jest uzależnione od ograniczenia czasowego wynikającego z art. 89a ust. 2 pkt 5 polskiej ustawy (podkreślenie redakcji) (...)".

Ostatecznie Dyrektor KIS stwierdził, że: "(...) w analizowanej sprawie nie będzie Panu przysługiwało prawo do skorzystania z »ulgi na złe długi«, ponieważ nie jest spełniony warunek określony w art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy, bowiem od końca roku, w którym została wystawiona faktura dokumentująca wierzytelność upłynął okres dłuższy niż 2 lata (...)".

Podobnie stwierdzono w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 20 maja 2022 r., nr 0114-KDIP4-2.4012.150.2022.2.KS, tj.: "(...) W analizowanej sprawie faktura dokumentująca świadczone usługi została wystawiona 9 grudnia 2019 r. Zatem od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność, upłynęły 2 lata licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

W konsekwencji nie jest Pan uprawniony do skorzystania z »ulgi na złe długi« gdyż nie został spełniony warunek określony w art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2021 r., tj. od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność upłynął okres dłuższy niż 2 lata (...)".

Zatem organy podatkowe uważają, że jeżeli 90. dzień od terminu płatności upłynął:

  • przed 1 października 2021 r. to do realizacji przez wierzyciela tzw. ulgi na złe długi zastosowanie mają odpowiednie przepisy obowiązujące przed tym dniem - wówczas uwzględniany jest 2 letni okres na skorzystanie z tej preferencji,
  • 1 października 2021 r. lub później to do realizacji przez wierzyciela tzw. ulgi na złe długi mają zastosowanie przepisy obowiązujące od tego dnia, czyli wprowadzone ustawą z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Prawo bankowe (Dz. U. z 2021 poz. 1626) - wówczas uwzględniany jest 3 letni okres na skorzystanie z tej preferencji.

3. Przywrócenie podatnikowi prawa do skorzystania z ulgi na złe długi - orzecznictwo sądowe

Z treści wyroków WSA wynika, że należy przywrócić podatnikowi prawo do skorzystania z ulgi na złe długi, jeżeli nie skorzystał z takiego prawa z powodu naruszeń prawa wspólnotowego i odmowy przez organ podatkowy prawa do tej preferencji w ustawowym terminie.

Przykładowo w prawomocnym wyroku WSA w Gliwicach z dnia 13 kwietnia 2022 r., sygn. akt I SA/Gl 1666/21 (orzeczenie prawomocne) czytamy:

"(...) oceniając kwestię możliwości złożenia skutecznej korekty związanej z zastosowaniem ulgi na złe długi w niniejszej sprawie należy podnieść, że Skarżący skutecznie wskazał na okoliczności przemawiające za uznaniem, że do złożenia korekt w terminie ustawowym nie doszło z przyczyn nieleżących po jego stronie. Skarżący nie dochował tego terminu z powodu naruszeń prawa wspólnotowego przez Polskę, a również wskutek zanegowania możliwości zastosowania ulgi na złe długi przez organ podatkowy w ustawowym terminie, co stanowi podstawę do niestosowania w niniejszej sprawie art. 89a ust. 2 pkt 5 u.p.t.u.

Dla Prenumeratorów GOFIN
Orzecznictwo Baza orzeczeń wydawanych m.in. przez sądy administracyjne dostępna w serwisie www.orzecznictwo.gofin.pl

Reasumując podkreślić należy, że krajowy organ podatkowy nie może powołać się na upływ terminu (nawet rozsądnego i równoważnego), w sytuacji, gdy zachowanie organów krajowych w połączeniu z istnieniem instytucji prekluzji doprowadziło do pozbawienia podatnika możliwości dochodzenia swoich praw, których istnienie w danym okresie potwierdził TSUE. Wprowadzenie terminu zawitego nie może praktycznie uniemożliwiać lub nadmiernie utrudnić wykonywania prawa podatnika (zasada skuteczności) - w przeciwnym wypadku termin ten musi zostać pominięty. Identyczny pogląd wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 16 grudnia 2021 r. sygn. akt III SA/Wa 535/21.

W świetle powyższego, przepis art. 89a ust. 2 pkt 5 u.p.t.u. (przewidziany w nim 2-letni termin) musi być, w przedmiotowej sprawie, postrzegany jako niezgodny z prawem UE, naruszający zasadę skuteczności prawa unijnego (powodujący, że wykonanie uprawnień przyznanych na mocy dyrektywy 2006/112/WE stało się dla Skarżącego praktycznie niemożliwe lub nadmiernie utrudnione, mimo działania przez niego w dobrej wierze) (podkreślenie redakcji) (...)".

Tak samo orzeczono w wyroku WSA w Białymstoku z dnia 18 marca 2022 r., sygn. akt I SA/Bk 32/22 (orzeczenie prawomocne).

Reasumując

 

Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy Czytelnik w sytuacji przedstawionej w pytaniu może skorygować podatek należny w ramach ulgi na złe długi (skorygować VAT za styczeń 2020 r.), jeżeli upłynęły już 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona faktura dokumentująca tę wierzytelność. Korzystając z takiego prawa musi liczyć się z możliwością wejścia w spór z organem podatkowym.

VAT i akcyza - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.