Zasady kwalifikowania dla celów VAT transakcji z wykorzystaniem kart paliwowych realizowanej w modelu trójstronnym budzi liczne wątpliwości.
W najczęściej występującym modelu biznesowym, w transakcji uczestniczą trzy podmioty: koncern paliwowy, podmiot udostępniający karty paliwowe (emitent) oraz ich użytkownicy. W takich sytuacjach koncern paliwowy wydaje towar bezpośrednio użytkownikowi kart, a zatem emitent nie wchodzi w posiadanie towaru i nie przekazuje go fizycznie klientowi - użytkownikowi kart. Emitent karty otrzymuje faktury od stacji paliw i na tej podstawie wystawia swojemu klientowi np. na koniec miesiąca dokument zbiorczy.
W związku z tym, wydaje się, że możemy tu mieć do czynienia z transakcją łańcuchową, w której każdy z podmiotów biorących udział w transakcji rozpoznaje dostawę towarów na rzecz kolejnego.
Niestety zdarzało się, że organy podatkowe kwestionowały uznanie takiej transakcji za łańcuchową przyjmując, że jest to wyłącznie świadczenie usług finansowych. W takim przypadku wystawca kart nie byłby ani nabywcą, ani dostawcą paliwa - byłby podatnikiem świadczącym zwolnioną z VAT usługę finansową. W konsekwencji dokumentowanie transakcji sprzedaży paliwa pomiędzy poszczególnymi podmiotami (koncern paliwowy na rzecz wystawcy kart, wystawca kart na rzecz posiadacza kart) byłoby błędne. W takiej bowiem sytuacji faktura sprzedaży paliwa powinna być wystawiana przez koncern paliwowy bezpośrednio na końcowego nabywcę.
Z uwagi jednak na liczne wątpliwości związane z tego typu transakcjami, NSA postanowieniem z dnia 23 listopada 2017 r., sygn. akt I FSK 63/16 skierował do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytanie prejudycjalne w tej sprawie. W odpowiedzi, TSUE w wyroku z dnia 15 maja 2019 r. w sprawie C-235/18 orzekł, iż udostępnienie kart paliwowych przez spółkę dominującą swoim spółkom zależnym, umożliwiających tym ostatnim zaopatrzenie w paliwo pojazdów, może zostać uznane za usługę udzielenia kredytu zwolnioną z podatku od wartości dodanej.
Zdaniem Trybunału, jeśli emitent kart ogranicza się do udostępnienia nabywcom, za pośrednictwem kart paliwowych, zwykłego instrumentu pozwalającego im nabyć to paliwo, odgrywając jedynie rolę pośrednika w ramach transakcji nabycia tego towaru, to nie można uznać, że dokonuje on dostawy paliwa.
Obecnie, po ogłoszeniu wyroku TSUE, organy podatkowe w interpretacjach indywidualnych uznają generalnie, że jeżeli z treści zawartych umów wynika, że pośrednik ma prawo do kształtowania ceny paliwa, warunków jego nabycia, reklamacji wadliwego paliwa, to należy uznać, że nabył prawo do faktycznego rozporządzania nim jak właściciel. W konsekwencji, w takich przypadkach uważają, że wystawca karty dokonuje dostawy paliwa na rzecz ostatecznego nabywcy (posiadacza karty), któremu przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących nabycie paliw przy wykorzystaniu kart paliwowych (z uwzględnieniem ograniczeń przewidzianych w ustawie o VAT).
Ministerstwo Finansów zabrało oficjalnie głos w tej sprawie, wydając interpretację ogólną z dnia 15 lutego 2021 r., nr PT9.8101.3.2020, opierając się na schemacie korzystania z kart paliwowych, w którym uczestnikami transakcji są trzy podmioty. Resort finansów w opublikowanej interpretacji wyjaśnił, że:
"(...) w przypadku transakcji z wykorzystaniem karty paliwowej ustaleniu podlega, czy podmiot pośredniczący dokonywał swobodnego wyboru zarówno jakości i ilości, jak i daty zakupu towaru, a także czy miał prawo decydowania, w jaki sposób towar ma zostać wykorzystany.
W przypadku stwierdzenia, że podmiot pośredniczący nie ma wpływu na powyższe okoliczności, (...) nie dysponuje on towarem jak właściciel. Istotne jest przy tym także ustalenie, czy podmiot pośredniczący ponosi całkowite koszty dostawy towaru - jest to kolejna przesłanka, której brak spełnienia wpływa na zasadność uznania transakcji za nabycie towaru przez odbiorcę bezpośrednio od dostawcy (prowadzącego stację paliw). (...)
W przypadku zatem stwierdzenia, że dana transakcja nie jest dostawą towarów, zasadne jest uznanie jej za świadczenie usług. (...)
W ramach kwalifikowania transakcji jako dostawy towarów albo świadczenia usług, (...) niezbędne jest ustalenie:
Fakt przeniesienia uprawnienia do dysponowania towarem jak właściciel przez dostawcę towaru (prowadzącego stację paliw) bezpośrednio na rzecz odbiorcy w ramach transakcji z wykorzystaniem kart paliwowych powinien zostać stwierdzony w przypadku kumulatywnego spełnienia poniższych przesłanek:
1) nabywanie towaru przez odbiorcę (posiadacza karty) bezpośrednio od dostawców;
2) decydowanie wyłącznie przez odbiorcę w szczególności o sposobach nabycia towaru (wybór miejsca nabycia), ilości oraz jakości towaru, momencie zakupu i sposobie wykorzystania towaru;
3) ponoszenie przez odbiorcę (z wyłączeniem podmiotu pośredniczącego) całości kosztów związanych z nabyciem towaru;
4) ograniczenie się podmiotu pośredniczącego do udostępnienia odbiorcy instrumentu finansowego pozwalającego nabyć towar.
W przypadku łącznego spełnienia powyższych przesłanek, działalność podmiotu pośredniczącego między dostawcą a odbiorcą towaru, sprowadzająca się do udostępnienia kart paliwowych, powinna zostać zakwalifikowana jako świadczenie usług na rzecz tego ostatniego."
Podatnicy muszą więc bardzo dokładnie przeanalizować warunki korzystania z takich kart. Jeśli transakcja spełnia wszystkie wymienione przez MF przesłanki, to faktura wystawiona przez emitenta kart paliwowych, nie daje nabywcy prawa do odliczenia podatku naliczonego. Zakładając bowiem, że emitent karty nie dokonuje dostawy paliwa, a jedynie świadczy usługę finansową, powinien wystawić nabywcy fakturę bez podatku VAT. Wynika to z faktu, że ustawodawca zwalnia od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę (zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT).
|