W praktyce zdarza się, że wspólnik wycofuje się ze spółki, a jego udziały (akcje) są umarzane. Sama czynność nabycia udziałów (akcji) od wspólnika nie jest objęta podatkiem od towarów i usług - nie została bowiem ona wymieniona w katalogu czynności opodatkowanych wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT. Jeżeli jednak w zamian za umarzane udziały wspólnikowi przekazywane są towary (np. nieruchomość), taką czynność organy podatkowe nakazują potraktować jak odpłatną dostawę towaru. Następuje tu bowiem przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel i dodatkowo przeniesienie to ma charakter odpłatny. W związku z tym uznają, że w takim przypadku spółka występuje w roli podatnika VAT, a wypłata wynagrodzenia w formie rzeczowej podlega opodatkowaniu VAT na zasadach ogólnych (z możliwością stosowania ustawowych zwolnień i wyłączeń z VAT - jeżeli przedmiotem przekazania jest np. całe przedsiębiorstwo). Tak uznał przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 24 marca 2015 r., nr IBPP4/443-617/14/EK, czy Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 3 września 2014 r., nr IPTPP4/443-461/14-2/AW.
Za czynność opodatkowaną VAT organy podatkowe uznają również przekazanie wspólnikowi - w zamian za udziały - wartości niematerialnych i prawnych (np. znaku towarowego), z tym że takie przekazanie nakazują traktować jak odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT (por. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 24 września 2014 r., nr IPPP1/443-864/14-2/MP).
Natomiast stanowisko sądów w sprawie skutków występujących przy umorzeniu udziałów za wynagrodzeniem w formie niepieniężnej nie jest jednolite. Przykładowo, NSA w wyroku z 1 września 2011 r., sygn. akt I FSK 1212/10 orzekł, że umorzenie udziałów w spółce z o.o. w zamian za przekazane rzeczy, w świetle art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Z kolei NSA w wyroku z 12 lutego 2015 r., sygn. akt I FSK 1814/13 uznał, że umorzenie udziałów nie stanowi działalności gospodarczej spółki i w tym zakresie trudno przyznać spółce status podatnika VAT w związku z wypłatą wynagrodzenia w postaci niepieniężnej za umorzone udziały. W związku z tym, zdaniem NSA, wypłata wynagrodzenia w postaci rzeczowej (niepieniężnej), dokonywana w zamian za dobrowolne umorzenie udziałów, nie stanowi dostawy towarów i pozostaje poza zakresem ustawy o VAT. Podobnie uznał również NSA w wyroku z 10 maja 2012 r., sygn. akt I FSK 1010/11.
Sprawa okazała się na tyle wątpliwa, że NSA postanowieniem z 30 czerwca 2015 r., sygn. akt I FSK 1014/14 przedstawił składowi siedmiu sędziów zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości.
WAŻNE: NSA w składzie siedmiu sędziów ma odpowiedzieć na pytanie, czy przekazanie nieruchomości wspólnikowi w zamian za nabycie przez spółkę jego udziałów w celu ich umorzenia podlega opodatkowaniu VAT, zgodnie z art. 5 ust. 1 w związku z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
