Rozliczenie VAT - zobowiązanie podatkowe albo nadwyżka podatku naliczonego nad należnym

Zobowiązanie podatkowe, kwotę zwrotu różnicy podatku, kwotę zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 1, przyjmuje się w kwocie wynikającej z deklaracji podatkowej, chyba że naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej określi je w innej wysokości. Zasada ta określona została w art. 99 ust. 12 ustawy o VAT. Oznacza to, że składana przez podatnika w urzędzie skarbowym deklaracja, w której rozlicza on podatek od towarów i usług za dany okres rozliczeniowy (miesiąc lub kwartał) korzysta z domniemania prawdziwości.

Prowadząc działalność gospodarczą podatnik podejmuje różnego rodzaju aktywność w tym zakresie. Dokonuje zakupów towarów i usług służących tej działalności, a także wykonuje czynności podlegające (lub niepodlegające) opodatkowaniu podatkiem VAT. Zarówno w odniesieniu do zakupów towarów i usług, jak i dostaw towarów, czy świadczonych usług, w odpowiednim okresie podatnik wykazuje w deklaracji VAT podatek naliczony - od zakupów i podatek należny - od sprzedaży. W sytuacji gdy u podatnika wykonującego czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT w danym okresie rozliczeniowym (miesiącu lub kwartale) kwota podatku należnego z tytułu dokonanej w tym okresie sprzedaży, przewyższa kwotę podatku naliczonego, wówczas różnica ta jest kwotą zobowiązania podatkowego, które podatnik musi wpłacić na rachunek właściwego urzędu skarbowego, w terminie, w którym zobowiązany jest do złożenia deklaracji.

W formularzach deklaracji dla podatku od towarów i usług widnieje pouczenie, iż w przypadku niewpłacenia kwoty zobowiązania podatkowego w obowiązującym terminie lub wpłacenia jej w niepełnej wysokości, deklaracja złożona przez podatnika stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2012 r. poz. 1015 ze zm.).

Nie w każdym przypadku w deklaracji sporządzanej przez podatnika znajdują się wyłącznie kwoty podatku należnego i podatku naliczonego od czynności wykonanych w danym okresie rozliczeniowym. Może zdarzyć się sytuacja, w której kwota podatku należnego ulega zmniejszeniu (np. wskutek ujęcia faktur korygujących w przypadku rabatów czy zmiany stawki VAT). W efekcie zarówno po stronie podatku należnego, jak i naliczonego mogą pojawić się wartości ujemne. Należy jednak podkreślić, że wystąpienie podatku ujemnego (zarówno podatku należnego, jak i naliczonego) jest możliwe, co wynika wprost z objaśnień do deklaracji, iż "wszystkie wielkości ujemne poprzedza się znakiem minus (-)". Jeżeli taka sytuacja ma miejsce, wówczas należy obliczyć kwotę podatku stosując ogólne zasady matematyczne.

Jeżeli w danym okresie rozliczeniowym wartość podatku naliczonego od zakupów towarów i usług uprawniających do odliczenia VAT, jest wyższa niż kwota podatku należnego od czynności, w stosunku do których powstał obowiązek podatkowy, to w wyniku zestawienia tych kwot powstanie nadwyżka podatku naliczonego nad należnym. Od decyzji podatnika zależy w takim przypadku czy kwotę tej nadwyżki wykaże jako kwotę do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy (miesiąc bądź kwartał), czy też zażąda zwrotu tej kwoty z urzędu skarbowego na wskazany rachunek bankowy.

W sytuacji gdy podatnik wykaże w deklaracji kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym jako kwotę do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy, w kolejnej deklaracji kwotę tę wpisać powinien w poz. 37 deklaracji VAT-7.

Jeśli natomiast zamiast kwoty do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy, podatnik wykaże nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym do zwrotu na rachunek bankowy, musi określić, czy zwrotu tego żąda w terminie 25, 60 czy 180 dni od dnia złożenia deklaracji. Podstawowym terminem zwrotu jest termin 60-dniowy, liczony od dnia złożenia deklaracji. Istnieje możliwość otrzymania zwrotu w terminie krótszym - w ciągu 25 dni od dnia złożenia deklaracji. Zwrot w tak krótkim terminie jest możliwy, jeżeli opłacone zostały wszystkie faktury ujęte w deklaracji i podatnik wraz z deklaracją podatkową złoży stosowny wniosek o przyspieszony zwrot.

Ustawodawca w przepisie art. 86 ustawy o VAT umożliwił podatnikom VAT dokonanie odliczenia podatku naliczonego od zakupu towarów i usług w jednym z trzech okresów rozliczeniowych. Zasadniczo odlicza się VAT w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę. Jednak jeżeli w rozliczeniu tym podatek nie został uwzględniony, odliczenie może nastąpić w jednym z dwóch następnych okresów rozliczeniowych.