Gmina jako podatnik VAT
Co do zasady, opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług. Aby jednak dane świadczenie można było uznać za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Ponadto, aby czynność była opodatkowana VAT, musi być wykonana przez podatnika. Definicję podatnika zawiera natomiast art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Na podstawie tego przepisu, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Nie uznaje się jednak za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie umów cywilnoprawnych (por. art. 15 ust. 6 ustawy o VAT).
WAŻNE: Wyłączenie organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy z kategorii podatników ma charakter podmiotowo - przedmiotowy, tj.:
1) dotyczy wyłącznie organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy,
2) odnosi się tylko do tych czynności, które związane są z realizacją zadań nałożonych na te podmioty przepisami prawa i do realizacji których zostały one powołane.
Ustawa o VAT nie definiuje jednak pojęć "organy władzy publicznej" czy "urzędy obsługujące te organy". Pomocna tu jednak może być sentencja zawarta w wyroku NSA z 25 maja 2010 r., sygn. akt I FSK 852/09. NSA uznał bowiem:
"(…) choć Konstytucja nie zawiera wprost definicji organu władzy publicznej, to jednak z jej treści da się wywieść, że jednostki samorządu terytorialnego takie władztwo sprawują. W art. 16 ust. 2 Konstytucji ustrojodawca wskazał bowiem, że "Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność".
Z kolei w art. 163 Konstytucji wskazano, że samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne niezastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Powyższe wprost dowodzi, że ustrojodawca powierzył samorządowi terytorialnemu wykonywanie zadań administracji publicznej niezastrzeżonych do kompetencji innych organów władzy państwowej. W działaniach tych organy samorządu mogą korzystać ze środków prawnych o charakterze władczym, właściwych władzy państwowej. (…)"
Z kolei NSA w uchwale składu pięciu sędziów z 9 października z 2000 r., sygn. akt OPK 14/00 stwierdził, iż pozycja jednostek samorządu terytorialnego jest wyznaczona przez dwie kategorie prawne, a mianowicie przez kompetencję i osobowość prawną. Na podstawie określonych prawem kompetencji, gmina realizuje władztwo administracyjne i działa jako organ administracji publicznej, a w postępowaniu administracyjnym zajmuje pozycję organu prowadzącego postępowanie.
Powołując się na powyższy wyrok i uchwałę NSA, organy podatkowe uznają, że celem art. 15 ust. 6 ustawy o VAT jest wyłączenie wszelkich organów władzy publicznej oraz innych organów podlegających prawu publicznemu z kategorii podatników VAT w odniesieniu do czynności wykonywanych przez te podmioty w charakterze władz publicznych. Z tym że podatnikiem podatku od towarów i usług jest również organ władzy publicznej oraz urząd obsługujący ten organ, jeżeli w stosunku do określonej czynności lub transakcji zachowuje się jak podmiot gospodarczy.
W wyniku nowelizacji ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2012 r. poz. 391 ze zm.), począwszy od 1 lipca 2013 r., gminy mają obowiązek odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Organy podatkowe uznają, że ustalając stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i pobierając ją od właścicieli nieruchomości, gmina występuje w pozycji nadrzędnej w stosunku do podmiotów uczestniczących w danej czynności (właścicieli nieruchomości), wykonując zadania z zakresu władzy publicznej. Charakter ww. opłaty wskazuje zatem, iż w istocie mamy do czynienia z "daniną publiczną" - opłata ustalana jest w sposób określony w ustawie i stanowi dochód gminy przeznaczony na działania wykonywane w interesie publicznym. W związku z tym gmina, z tytułu pobierania ww. opłaty, będzie wyłączona z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Tym samym opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Tak uznał przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 27 czerwca 2013 r., nr IPTPP1/443-360/13-4/AK, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 24 maja 2013 r., nr ITPP2/443-201/13/AK, czy Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 9 maja 2013 r., nr IBPP4/443-92/13/LG.
Odliczenie VAT od wydatków związanych z gospodarowaniem odpadami
Podstawowym warunkiem odliczania VAT jest związek wydatku z czynnościami opodatkowanymi. Skoro jednak czynności wykonywane przez gminę w zakresie gospodarowania odpadami nie są opodatkowane, to gminie nie przysługuje prawo do odliczenia VAT od wydatków związanych z wykonywaniem tych czynności. Potwierdził to Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 13 czerwca 2013 r., nr IPTPP1/443-347/13-5/AK. W tej sprawie chodziło o prawo do odliczenia VAT od zakupu programu do prowadzenia systemu gospodarki odpadami na terenie gminy. Organ podatkowy wyjaśnił:
"(…) Wnioskodawca jako jednostka samorządu terytorialnego, realizując zadanie będące przedmiotem pytania (gospodarowanie odpadami - przyp. red.), wykonuje zadania własne, a towary i usługi nabyte w ramach jego realizacji nie będą związane z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi podatkiem VAT. Zatem Zainteresowany nie będzie miał prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony w związku z realizacją przedmiotowego projektu. Tym samym Wnioskodawca nie będzie miał prawa do otrzymania z tego tytułu zwrotu różnicy podatku, o którym mowa w art. 87 ust. 1 ustawy. (…)"
| ||||||||||||
|
||||||||||||
