Podatnicy, u których wystąpiła nadpłata podatku, mają możliwość (a w niektórych przypadkach obowiązek) wykorzystania jej do spłaty zaległych, bieżących lub przyszłych zobowiązań. Nadpłatą - w myśl art. 72 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) jest kwota nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku. Zgodnie z powołanym przepisem, nadpłatą jest również:
Jeżeli wpłata dotyczyła zaległości podatkowej, na równi z nadpłatą traktuje się również tę część wpłaty, która została zaliczona na poczet odsetek za zwłokę.
Powstanie nadpłaty wynika najczęściej z korekty deklaracji. W przypadku podatników VAT rozliczających podatek w miesięcznych bądź kwartalnych deklaracjach, nadpłata może powstać w sytuacji gdy podatnik skoryguje deklarację VAT w związku ze zwiększeniem kwoty podatku naliczonego podlegającego odliczeniu i w wyniku tej korekty obniżone zostanie zobowiązanie podatkowe, bądź też gdy podatnik w wyniku korekty zmniejszy kwotę podatku należnego.
Nadpłata w podatku VAT powstaje na zasadach ogólnych, co oznacza, że w sytuacji gdy podatnik wpłacił podatek w kwocie wyższej niż należna - nadpłata powstaje już z chwilą uiszczenia tego podatku. W przypadku kwartalnych deklaracji VAT nadpłata powstaje - w myśl art. 73 § 2 pkt 4 Ordynacji podatkowej - z dniem złożenia tej deklaracji.
| Przykład
W deklaracji VAT za marzec 2013 r. podatnik wykazał nadwyżkę podatku należnego nad naliczonym w wysokości 5.000 zł i kwotę tę wpłacił na rachunek urzędu skarbowego 25 kwietnia. W dniu 17 maja 2013 r. podatnik skorygował deklarację VAT za marzec 2013 r., w związku z czym kwota zobowiązania podatkowego za marzec zmniejszyła się o 1.000 zł. W takim przypadku nadpłata w podatku VAT powstała z dniem uiszczenia zawyżonej kwoty, tj. 25 kwietnia 2013 r. |
Źródłem nadpłaty w podatku VAT może być również zmiana, uchylenie lub stwierdzenie nieważności decyzji organu podatkowego bądź wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który przykładowo orzeka o niekonstytucyjności danego przepisu, bądź też orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Należy pamiętać, że co do zasady zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym wynikający z deklaracji VAT nie stanowi nadpłaty w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej. Mimo to w niektórych przypadkach kwota zwrotu bezpośredniego może przerodzić się w nadpłatę. Zgodnie bowiem z art. 87 ust. 7 ustawy o VAT, różnicę podatku niezwróconą przez urząd skarbowy w terminach określonych w ustawie, traktuje się jako nadpłatę podatku podlegającą oprocentowaniu w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej.
Uwaga
Zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, jaki przysługuje podatnikowi VAT na podstawie art. 87 ustawy o VAT nie stanowi nadpłaty w rozumieniu art. 72 Ordynacji podatkowej.
Podatnicy, którzy w deklaracji wykazali zobowiązanie podatkowe nienależne lub w wysokości większej od należnej i wpłacili zadeklarowany podatek, mają prawo do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty. Zasada taka została sformułowana w art. 75 § 2 pkt 1 lit. b) Ordynacji podatkowej. Równocześnie z tym wnioskiem - w myśl art. 75 § 3 ww. ustawy - muszą złożyć korektę deklaracji.
| Przykład
W dniu 6 maja 2013 r. podatnik złożył wniosek o stwierdzenie nadpłaty w podatku VAT za styczeń 2012 r., w związku ze złożoną za ten miesiąc korektą deklaracji VAT-7, w której zmniejszył kwotę podatku należnego od sprzedaży opodatkowanej 23% stawką VAT. Na podstawie pierwotnej deklaracji za styczeń podatnik wykazał i odprowadził do urzędu skarbowego zobowiązanie podatkowe w kwocie 4.000 zł, natomiast zgodnie ze złożoną korektą zobowiązanie to powinno wynosić 1.500 zł. |
Z art. 75 § 4 Ordynacji podatkowej wynika, że jeżeli prawidłowość skorygowanej deklaracji nie budzi wątpliwości, organ podatkowy zwraca nadpłatę bez wydawania decyzji stwierdzającej nadpłatę. W przeciwnym przypadku złożenie wniosku o stwierdzenie nadpłaty stanowi powód wszczęcia postępowania podatkowego, które zakończy się wydaniem decyzji podatkowej.
W sytuacji opisanej w powyższym przykładzie - gdy deklaracja została skorygowana przez podatnika - nadpłata podlega zwrotowi w terminie:
Gdyby natomiast deklaracja skorygowana została przez organ podatkowy, na podstawie art. 274 § 1 Ordynacji podatkowej - czyli w ramach czynności sprawdzających - zwrot nadpłaty nastąpiłby w terminie 3 miesięcy od dnia upływu terminu do wniesienia sprzeciwu przez podatnika.
Prawo do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty przysługuje także byłym wspólnikom spółki cywilnej. W takim przypadku osoba, która była wspólnikiem spółki cywilnej w chwili rozwiązania spółki, jest obowiązana złożyć skorygowane zeznanie (deklarację) równocześnie z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty oraz umowę spółki aktualną na dzień jej rozwiązania (art. 75 § 3a Ordynacji podatkowej).
W pierwszej kolejności nadpłata wraz z oprocentowaniem podlega z urzędu zaliczeniu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę oraz bieżących zobowiązań podatkowych (art. 76 Ordynacji podatkowej). Jeżeli urząd dokona takiego zaliczenia, wydaje w tej sprawie stosowne postanowienie, na które służy zażalenie (art. 76a Ordynacji podatkowej).
Jeżeli zatem podatnik posiada zaległości podatkowe, nie musi składać do urzędu skarbowego wniosku o zaliczenie kwoty nadpłaty na poczet tych zaległości, ponieważ urząd sam dokonuje zaliczenia, zgodnie z zasadami określonymi w art. 55 § 2 i art. 62 § 1 Ordynacji podatkowej. Jeśli na podatniku ciążą zobowiązania z różnych tytułów, a podatnik nie wskaże, na poczet którego zobowiązania chce zaliczyć nadpłatę podatku, to kwotę tę zalicza się na poczet podatku, począwszy od zobowiązania o najwcześniejszym terminie płatności.
Do niedawna organy podatkowe uznawały, że nie ma przeszkód, aby zaliczyć nadpłatę czy zwrot podatku VAT na poczet zaległości podatkowych wynikających z decyzji nieostatecznych, którym nie nadano rygoru natychmiastowej wykonalności. Uznawały bowiem, że kwoty ustalonej czy określonej w takim rozstrzygnięciu nie można dochodzić jedynie w trybie egzekucyjnym. Z kolei NSA w wyroku z dnia 25 października 2012 r., sygn. akt II FSK 1229/11 uznał, że organy podatkowe nie mogą w żadnej formie realizować nieostatecznej decyzji, której nie nadano rygoru natychmiastowej wykonalności. Nie chodzi w tym przypadku tylko o przymusowe ściągnięcie długu, ale też - jak podkreślił Sąd - o potrącenie, przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych, przejęcie własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym, czy też zaliczenie nadpłaty lub zwrotu podatku VAT na zaległość podatkową.
W związku z rozbieżnościami w poglądach na ten temat, Minister Finansów wydał w dniu 11 kwietnia 2013 r. ogólną interpretację nr PK4/8012/75/AAN/13/RD-32130 (Dz. Urz. Min. Fin. poz. 9). Uznał w niej jednoznacznie, że nie należy zaliczać nadpłat i zwrotów VAT na poczet zaległości podatkowych wynikających z decyzji nieostatecznej, której nie nadano rygoru natychmiastowej wykonalności. Zaznaczył przy tym, że nie ma przeszkód, aby zaliczenie takie dokonane zostało na wniosek podatnika lub za jego zgodą.
Uwaga
Nadpłata wraz z oprocentowaniem z urzędu zaliczana jest na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami oraz bieżących zobowiązań podatkowych. Jeżeli zaległość określono w decyzji nieostatecznej, której nie nadano rygoru natychmiastowej wykonalności, zaliczenie nadpłaty na poczet tej zaległości może mieć miejsce wyłącznie na wniosek podatnika lub za jego zgodą.
W razie braku zaległości czy bieżących zobowiązań urząd dokonuje zwrotu nadpłaty na wskazany rachunek bankowy podatnika, płatnika lub inkasenta obowiązanego do posiadania rachunku, bądź też w gotówce, jeżeli podatnik, płatnik lub inkasent nie są obowiązani do posiadania rachunku bankowego, chyba że zażądają zwrotu nadpłaty na rachunek bankowy.
Podatnik może jednak złożyć wniosek o zaliczenie nadpłaty w całości lub w części na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych. W takim przypadku organ podatkowy dokonuje zaliczenia nadpłaty na poczet wskazanych we wniosku przyszłych zobowiązań.
| Przykład
W dniu 5 lipca 2013 r. podatnik złożył wniosek o stwierdzenie nadpłaty w podatku VAT za styczeń 2013 r. Jednocześnie podatnik złożył korektę deklaracji VAT-7 za styczeń. Wraz z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty podatnik złożył wniosek o zaliczenie nadpłaty na poczet zobowiązania podatkowego w podatku VAT, jakie powstanie u podatnika za lipiec 2013 r. i wynikać będzie z deklaracji VAT za ten miesiąc. W takim przypadku urząd zaliczy nadpłatę w całości lub w części na poczet przyszłego zobowiązania podatkowego. |
Przepisy dotyczące zaliczenia nadpłat na poczet zaległości podatkowych stosuje się również do zwrotu podatku (art. 76b Ordynacji podatkowej). Zaliczenie zwrotu na poczet zaległości podatkowych następuje z dniem złożenia deklaracji wykazującej zwrot.
W przypadku złożenia przez podatnika upoważnienia organu podatkowego na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług, zwrot podatku wraz z oprocentowaniem może być przekazany, w całości lub w części, na wskazany rachunek banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, jako zabezpieczenie kredytu udzielanego przez ten bank lub przez tę kasę, jeżeli w dniu złożenia deklaracji wykazującej zwrot podatku, w stosunku do podatnika nie jest prowadzone postępowanie mające na celu ustalenie lub określenie wysokości zobowiązań podatkowych.
Przekazanie zwrotu podatku wraz z oprocentowaniem bankowi lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej traktuje się na równi z przekazaniem zwrotu na rachunek podatnika.
Przekazanie bankowi lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej zwrotu podatku wraz z oprocentowaniem ma pierwszeństwo przed:
1) zaliczeniem tego zwrotu na poczet zaległości podatkowych i bieżących zobowiązań podatkowych ujawnionych po złożeniu deklaracji wykazującej zwrot podatku;
2) realizacją zajęcia wierzytelności z tytułu zwrotu podatku w postępowaniu egzekucyjnym, otrzymanego przez organ podatkowy po dniu złożenia deklaracji wykazującej zwrot.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
