Problemy przy likwidacji spółki z o.o.

Po otwarciu likwidacji spółki z o.o. likwidatorzy informują o tym fakcie wierzycieli i przystępują do czynności likwidacyjnych, czyli spieniężenia majątku, spłaty zobowiązań i podziału środków między wspólników. Likwidacja trwa co najmniej pół roku. W jej trakcie, nawet w przypadku spółek o niewielkim majątku, trudno uniknąć kłopotów.

W skład majątku likwidowanej spółki z o.o. wchodzi nieruchomość. Czy można ją sprzedać jednemu ze wspólników?

Istnienie szczególnej więzi prawnej między spółką a jej wspólnikiem nie stoi na przeszkodzie, aby ten pierwszy podmiot sprzedał drugiemu nieruchomość. Dotyczy to również sprzedaży dokonywanej w ramach likwidacji spółki z o.o.

Trzeba jednak pamiętać, że, jak wynika z art. 282 § 1 Kodeksu spółek handlowych, w toku likwidacji spółki z o.o. nieruchomości mogą być zbywane w drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki - jedynie na mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej od uchwalonej przez wspólników. Przez licytację publiczną należy tu rozumieć sprzedaż przetargową uregulowaną w art. 70¹-70⁵ Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 121), a nie np. sprzedaż licytacyjną przez komornika. Od sprzedaży w trybie licytacji można odstąpić, gdy wspólnicy podejmą uchwałę o sprzedaży z wolnej ręki ze wskazaniem minimalnej ceny sprzedaży. Umowa sprzedaży z wolnej ręki nieruchomości spółki z o.o. w likwidacji bez zgody wspólników wyrażonej w uchwale będzie nieważna. Zgoda może być wyrażona przed złożeniem oświadczenia przez spółkę albo po jego złożeniu, nie później jednak niż w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia oświadczenia przez spółkę (art. 17 § 1 i § 2 K.s.h.).

Po sprzedaży wszystkich składników majątku spółki z o.o. w likwidacji okazało się, że uzyskana suma nie wystarczy do zaspokojenia banku - jedynego wierzyciela spółki. Czy stanowi to przeszkodę do zakończenia procedury likwidacji?

Brak środków na zaspokojenie wszystkich wierzycieli nie tamuje przeprowadzenia likwidacji spółki. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 5 grudnia 2003 r. (sygn. akt IV CK 256/02) wskazał, że stwierdzony wynikami zakończonego postępowania likwidacyjnego brak jakichkolwiek składników majątkowych spółki z o.o. uzasadnia żądanie wykreślenia jej z rejestru także wtedy, gdy nie zostały spełnione obciążające ją zobowiązania. W innym postanowieniu SN zauważył, że w takiej sytuacji nie ma prawnej możliwości wymuszenia na wspólnikach spółki, aby podjęli uchwałę o uiszczeniu dopłat, które pozwolą zaspokoić wierzycieli (postanowienie z dnia 18 października 2006 r., sygn. akt II CSK 136/06).

Nie oznacza to jednak, że likwidacja spółki jest prostym sposobem na ucieczkę przed wykonywaniem zobowiązań. W szczególności likwidatorzy powinni mieć na uwadze, że również spółka w likwidacji jest zobowiązana do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeśli w stosunku do niej spełnione są przepisane prawem przesłanki. Przy tym likwidatorzy mogą zostać pociągnięci przez wierzycieli spółki do odpowiedzialności, o której mowa w art. 299 K.s.h. oraz odszkodowawczej za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia lub nieterminowego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 21 ust. 3 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, Dz. U. z 2012 r. poz. 1112 ze zm.).

Po upływie trzech miesięcy od publikacji ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nie zgłosił się żaden wierzyciel. Czy wobec tego można podzielić już majątek pomiędzy wspólników?

Likwidatorzy ogłaszają w MSiG o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji, oraz wzywają wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie 3 miesięcy od dnia tego ogłoszenia (art. 279 K.s.h.).

Upływ terminu do zgłaszania się wierzycieli nie upoważnia likwidatorów do podziału majątku. Jak wynika z art. 286 § 1 K.s.h. podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli. Jeśli umowa spółki nie określa w sposób szczególny zasad podziału majątku, to dzieli się go między wspólników w stosunku do ich udziałów (art. 286 § 2 K.s.h.).

Jeden ze znacznych wierzycieli spółki (stowarzyszenie) nie zgłosił się ze swoją wierzytelnością. Próby kontaktu z władzami stowarzyszenia spełzły na niczym i likwidatorzy nie wiedzą, komu przekazać pieniądze. Czy spółka może złożyć świadczenie do depozytu sądowego? Jeśli tak, to jak tego dokonać?

Zasadą wynikającą z art. 285 K.s.h. jest, że sumy potrzebne do zaspokojenia lub zabezpieczenia znanych spółce wierzycieli, którzy się nie zgłosili lub których wierzytelności nie są wymagalne albo są sporne, należy złożyć do depozytu sądowego. W tym celu spółka powinna złożyć wniosek do sądu rejonowego właściwego według miejsca wykonania zobowiązania (art. 693 K.p.c.). We wniosku należy określić zobowiązanie, przy wykonaniu którego składa się przedmiot do depozytu, przytoczyć okoliczności uzasadniające złożenie, oznaczyć przedmiot, który ma być złożony, wskazać osobę, której przedmiot ma być wydany, oraz warunki, pod którymi wydanie ma nastąpić (art. 693 K.p.c.). Wniosek podlega opłacie sądowej w kwocie 100 zł.

Co do zasady, przedmiot świadczenia może być złożony do depozytu dopiero po uzyskaniu zezwolenia sądu wydawanego na skutek rozpoznania wniosku. Wyjątek od tej zasady dotyczy sytuacji, gdy przedmiotem składanym do depozytu jest suma pieniężna wyrażona w złotych. W tym przypadku pieniądze można przelać na rachunek depozytowy sądu jednocześnie ze złożeniem wniosku, a w jego treści dodatkowo wnosić o zezwolenie na złożenie do depozytu. W razie uwzględnienia tego wniosku złożenie do depozytu będzie uważane za dokonane w chwili, w której rzeczywiście nastąpiło.

Wydanie postanowienia przez sąd bardzo się opóźni, jeśli wierzyciel lub jego miejsce zamieszkania nie jest znane. W takim przypadku sąd będzie musiał poszukiwać go w drodze ogłoszenia prasowego, a w razie niepowodzenia ustanowić dla niego kuratora. Wydłuży to postępowanie o kilka miesięcy. Ponadto wnioskodawca będzie musiał sfinansować koszty ogłoszenia oraz wynagrodzenia kuratora.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030)

Ustawa z dnia 17.11.1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U z 2014 r. poz. 101 ze zm.)