Rozliczenie zwrotne po uznaniu reklamacji

Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w zakresie handlu ponoszą bezpośrednią odpowiedzialność wobec kupujących za wady sprzedawanego przez nich towaru. Wynika ona z kodeksowych przepisów o rękojmi. Jednak przedsiębiorcy, który uwzględni reklamację wadliwego towaru, przysługują roszczenia zwrotne wobec dostawców towaru.

Konstrukcja odpowiedzialności za wady towaru ma charakter prokonsumencki. Oznacza to uprzywilejowanie konsumenta, które dotyczy także możliwości dochodzenia przez niego odpowiedzialności zarówno na podstawie gwarancji udzielanej przez producenta, jak i w oparciu o przepisy o rękojmi. W praktyce sprzedawca towaru będący przedsiębiorcą nie może uchylić się od odpowiedzialności wobec kupującego poprzez odesłanie go bezpośrednio do producenta. Zgłoszenie reklamacji z rękojmi jest bowiem niezależne od odpowiedzialności z tytułu gwarancji. W sytuacji gdy reklamacja jest zasadna, a sprzedawca zwraca cenę kupującemu lub obniża cenę towaru, staje on przed problemem dalszego rozliczenia z dostawcą.

Ochrona sprzedawcy

Przepisy Kodeksu cywilnego precyzyjnie określają, że to sprzedawca jest odpowiedzialny wobec kupującego na podstawie rękojmi za wady towaru. Zawierają także regulacje mające na celu ochronę sprzedawcy przed szkodą. Poza szczególnymi sytuacjami, gdy sprzedawca jest jednocześnie producentem rzeczy, w większości przypadków nie ponosi on odpowiedzialności za wadę rzeczy, która spowodowała uwzględnienie reklamacji z tytułu rękojmi. Jego rola ogranicza się bowiem głównie do wyeksponowania i sprzedania towaru. Dlatego sprzedawcy zostały zapewnione środki prawne w celu dochodzenia przysługujących mu roszczeń w stosunku do podmiotu, który faktycznie ponosi odpowiedzialność za wady towaru.

Należy wskazać, iż regulacje kodeksowe mają za zadanie chronić sprzedawców przed nieuzasadnionym ponoszeniem kosztów uwzględnionych reklamacji. Nie ma jednak przeciwwskazań, aby zasady rozliczeń pomiędzy dostawcą towaru a sprzedawcą zostały ustalone w umowie pomiędzy nimi. W takim przypadku zastosowanie mogą znaleźć postanowienia umowy. Przy czym, zgodnie z założeniem ustawowym, sprzedawca, który uwzględnił reklamację, jest chroniony w stosunkach z dostawcą towaru. Odpowiedzialność dostawcy wobec sprzedawcy towarów w związku z wadliwością rzeczy sprzedanej nie może zostać ograniczona. Wynika to wprost z art. 576⁴ K.c. Ponadto niezależnie od przepisów szczególnych dotyczących roszczenia zwrotnego w przypadku uwzględnienia reklamacji, sprzedawca może dochodzić swoich roszczeń na podstawie przepisów ogólnych o obowiązku naprawienia szkody.

Odpowiedzialność dostawców

To nie producent jest bezpośrednim adresatem roszczeń zwrotnych sprzedawcy na skutek uwzględnienia reklamacji konsumenta. Roszczenie kierowane jest bowiem do tego z poprzednich sprzedawców, przez którego działanie lub zaniechanie rzecz stała się wadliwa. Tego rodzaju odpowiedzialność ponosi także poprzedni sprzedawca, który wiedząc o wadzie rzeczy, nie poinformował o niej kupującego lub sporządził instrukcję montażu i uruchomienia dołączoną do rzeczy (jeżeli wada powstała na skutek zamontowania i uruchomienia rzeczy przez konsumenta zgodnie z tą instrukcją). Przepisy dają zatem możliwość dochodzenia przez sprzedawcę swoich roszczeń zarówno od poprzedniego sprzedawcy, jak i od producenta w zależności od struktury łańcucha dostaw i podmiotu, który jest faktycznie odpowiedzialny za to, że rzecz nie miała właściwości, które powinna mieć zgodnie ze swoim przeznaczeniem lub zgodnie z publicznie składanymi zapewnieniami lub została wydana w stanie niezupełnym.

Terminy i sposób dochodzenia roszczeń

Chociaż w przypadku uwzględniania wielu reklamacji, które wiążą się ze zwrotem ceny za towar lub obniżeniem ceny, bieżące zgłaszanie roszczeń do poprzedniego dostawcy może się wydawać uciążliwe, to sprzedawcy nie powinni zbyt długo czekać ze zgłaszaniem swoich roszczeń. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy strony w ramach umowy pomiędzy nimi mają ustalone zasady rozliczania za zwroty zbywanych towarów. Wynika to z faktu, że termin przedawnienia roszczeń zwrotnych sprzedawcy jest krótki i wynosi 6 miesięcy. Liczy się go od dnia poniesienia kosztów przez sprzedawcę w wyniku wykonania uprawnień z tytułu rękojmi przez konsumenta, nie później jednak niż w dniu, w którym sprzedawca powinien wykonać swoje obowiązki wobec konsumenta. Roszczenie dla celów dowodowych należy zgłosić poprzedniemu sprzedawcy w formie pisemnej lub elektronicznej. Jeżeli dostawca nie zaspokoi go dobrowolnie, konieczne jest dochodzenie go na drodze sądowej. Przy czym art. 576² § 2 K.c. zawiera dodatkowy przywilej. Bieg terminu przedawnienia w stosunku do wszystkich pozostałych sprzedawców nie może bowiem zakończyć się przed upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym orzeczenie oddalające powództwo wobec innego dostawcy stało się prawomocne.

Kwota do odzyskania

Ustalenie, jaki był faktyczny koszt reklamacji uwzględnionej przez sprzedawcę, może być problematyczne i zależy od tego, czy w wyniku reklamacji doszło do odstąpienia od umowy i zwrotu całości ceny, czy obniżenia ceny na podstawie art. 560 § 1 K.c. W grę wchodzi bowiem nie tylko zwrot ceny, ale także ujęta w nim marża sprzedawcy, a nierzadko także dodatkowe koszty związane z transportem czy zdemontowaniem rzeczy sprzedanej. Przepis art. 576¹ § 3 K.c. dokładnie precyzuje, jaki jest zakres dochodzenia roszczeń sprzedawcy z tytułu szkody poniesionej w związku z uwzględnieniem przez niego reklamacji i nie ograniczają się one jedynie do zwrotu zapłaconej ceny (patrz ramka).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.)