Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą musi się liczyć z tym, że działalność jego firmy będzie podlegała kontroli prowadzonej przez różnego rodzaju inspekcje i organy kontroli. Kontrole takie w znaczny sposób utrudniają funkcjonowanie firmy. Czy inspektorzy w nieskończoność mogą przedłużać swoje wizyty?
Jakie limity obowiązują kontrolerów?
Kwestię dotyczącą przeprowadzania czynności kontrolnych u przedsiębiorcy reguluje rozdział 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.). Ustawodawca określił tutaj nie tylko zasady przeprowadzania kontroli, lecz także limity czasowe ich prowadzenia. Limity te uzależnione są od wielkości przedsiębiorstwa i odpowiednio wynoszą: 12 dni roboczych u mikroprzedsiębiorcy, 18 dni roboczych u małego przedsiębiorcy, 24 dni robocze u średniego przedsiębiorcy i 48 dni roboczych u pozostałych przedsiębiorców. Dotyczą one kontroli w jednym roku kalendarzowym, wykonywanej przez jeden organ kontrolujący. Tym samym może się okazać, że kontrole w przedsiębiorstwie będą trwały cały rok, bowiem kolejno po sobie w firmie czynności będą wykonywać poszczególne inspekcje.
Przedsiębiorcy bardzo często postulowali, że taka interpretacja przepisu prowadzi do sytuacji, że z powodu stosunkowo dużej liczby organów kontroli potencjalnie kontrola przedsiębiorcy mogłaby trwać bez żadnych ograniczeń czasowych, praktycznie przez większą część roku.
Kwestia ta była kilkakrotnie przedmiotem postępowań sądowych. WSA w Warszawie w wyroku z dnia 14 września 2011 r., sygn. akt III SA/Wa 247/11 orzekł, że nie ma podstaw do wyznaczenia łącznego maksymalnego czasu trwania kontroli różnych organów kontroli u jednego przedsiębiorcy. Zaś przyjęcie odmiennej interpretacji prowadziłoby do zablokowania możliwości przeprowadzenia kontroli przez inne organy. Stanowisko takie zaprezentował również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 9 sierpnia 2012 r., sygn. akt II FSK 75/11. W wyroku tym można m.in. przeczytać, iż: "(…) Odmienna interpretacja tego przepisu (art. 83 ust. 1 omawianej ustawy - przypis red.) prowadziłaby do zablokowania możliwości przeprowadzania kontroli przez inne uprawnione organy. (…)".
Warto wspomnieć, iż w ubiegłym roku do Sejmu został złożony projekt nowelizacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Zakłada on zmianę art. 83 ust. 1 poprzez wprowadzenie zapisu, który regulowałby limit czasu wszystkich kontroli u przedsiębiorcy prowadzonych w jednym roku kalendarzowym.
Kontrola też w trakcie zawieszenia
Z koniecznością poddania się czynnościom kontrolnym muszą też liczyć się przedsiębiorcy, którzy korzystają z instytucji zawieszenia działalności gospodarczej. Wynika to z art. 14a ust. 4 pkt 7 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Stanowi on, iż przedsiębiorca w okresie zawieszenia funkcjonowania firmy może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą. Oznacza to, że winien on zostać wcześniej powiadomiony o planowanej wizycie inspektorów. Zasadniczo kontrola może się rozpocząć nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o jej przeprowadzeniu.
Przedłużenie czasu kontroli
Ustawodawca przewidział możliwość przedłużenia czasu trwania kontroli jedynie z przyczyn niezależnych od organu kontroli. Przedłużenie wymaga uzasadnienia na piśmie.
Uzasadnienie przedłużenia czasu trwania kontroli należy zamieścić w książce kontroli oraz w protokole kontroli. W tym przypadku czas trwania kontroli nie może spowodować przekroczenia dwukrotności ustawowych limitów.
Możliwość przedłużenia czasu kontroli istnieje także w sytuacji, gdy w toku prowadzonych już czynności zostanie ujawnione zaniżenie zobowiązania podatkowego lub zawyżenie straty w wysokości przekraczającej równowartość 10% kwoty zadeklarowanego zobowiązania podatkowego lub straty. Może mieć to miejsce również w przypadku ujawnienia faktu niezłożenia deklaracji pomimo takiego obowiązku.
Warto w tym miejscu wspomnieć, iż limity kontroli nie dotyczą m.in. przypadków, kiedy:
|
Rodzaj przedsiębiorcy |
Charakterystyka |
Limit czasu |
||||
|
mikro- przedsiębiorca |
w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
|
12 dni roboczych |
||||
|
mały przedsiębiorca |
w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
|
18 dni roboczych |
||||
|
średni przedsiębiorca |
w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
|
24 dni robocze |
||||
|
pozostali przedsiębiorcy |
48 dni roboczych |
|
(*) wielkość wyrażone w euro przelicza się na złote według średniego kursu ogłoszonego przez NBP w ostatnim dniu roku obrotowego wybranego do określania statusu przedsiębiorcy |
|
"Przedmiotowy przepis ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (chodzi tu o art. 83 ust. 1 - przyp. red.) w sposób jednoznaczny wskazuje, że określone w nim limity czasu trwania kontroli odnoszą się do wszystkich kontroli jednego organu kontroli w jednym roku kalendarzowym. Przesłanką wprowadzenia takiej regulacji był fakt, że ustalenie łącznego czasu kontroli u przedsiębiorcy dla wszystkich organów kontroli mogłoby w skrajnych przypadkach prowadzić do sytuacji, że czas kontroli zostałby wyczerpany przez 1-2 organy kontroli, a kolejny organ kontroli nie mógłby już skontrolować przedsiębiorcy. (…) Rozważano również fakt, czy z powodu stosunkowo dużej liczby organów kontroli potencjalnie kontrola przedsiębiorcy mogłaby trwać bez żadnych ograniczeń czasowych praktycznie przez większą część roku. Jednak zauważono, że zakres przedmiotowy kontroli musi pokrywać się z zakresem działalności gospodarczej przedsiębiorcy. Oznacza to, że na ok. 40 organów kontroli danego przedsiębiorcę praktycznie może skontrolować tylko maksymalnie 8-10 organów kontroli przy założeniu, że wszystkie te organy zdecydują się na kontrolę danego przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym. Przykładowo nadzór górniczy, inspekcja transportu drogowego czy inspekcja transportu kolejowego będą zainteresowane przeprowadzeniem kontroli w różnych grupach przedsiębiorców. Ponadto należy zauważyć, że niektóre organy (np. Inspekcja Handlowa) ze względu na sposób przeprowadzania kontroli z reguły nie wykorzystują przysługującego im limitu czasu. Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki na interpelację nr 8597 w sprawie kontrowersji wokół maksymalnego czasu trwania kontroli w przedsiębiorstwie |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
