Przy zawieraniu umowy ubezpieczenia szczególną uwagę należy zwrócić na te postanowienia, które powodują, że wypłacone odszkodowanie będzie niższe niż wysokość poniesionej szkody. Można je spotkać zarówno w dobrowolnych ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej, jak i ubezpieczeniach majątkowych (np. ubezpieczenia majątku firmy od pożaru).
Udział własny w szkodzie
Zawierając umowę ubezpieczenia możemy zostać zapytani, czy chcemy "wykupić udział własny w szkodzie". Przez udział własny w szkodzie rozumie się stopień, o który zmniejszane jest wypłacane odszkodowanie. Udział własny określa się z reguły procentowo (np. 15% szkody). Jeśli więc przykładowo szkoda wyniesie 200.000 zł, to wypłacone odszkodowanie zostanie pomniejszone o 15% i wyniesie 170.000 zł. Celem wprowadzania udziału własnego jest zmotywowanie ubezpieczonego do unikania sytuacji, które mogłyby spowodować szkodę - jeśli bowiem do szkody dojdzie, to wypłacone odszkodowanie nie w pełni ją zrekompensuje. Za zapłatą dodatkowej składki z reguły można "wykupić udział własny", czyli zrezygnować z udziału własnego - wówczas wypłacone odszkodowanie w pełni pokryje szkodę.
Franszyza redukcyjna i integralna
Franszyza redukcyjna jest zbliżona do udziału własnego w szkodzie. Rozumie się przez nią kwotę, o którą pomniejszane jest wypłacane odszkodowanie. O ile udział własny w szkodzie z reguły określany jest procentowo, to franszyza redukcyjna - najczęściej kwotowo. Jeśli więc np. franszyza redukcyjna wynosi 1.000 zł, a poniesiona szkoda - 6.000 zł, to zakład ubezpieczeń wypłaci tytułem odszkodowania 5.000 zł.
Inne konsekwencje wywołuje wprowadzenie do umowy ubezpieczenia franszyzy integralnej. Jej celem jest przede wszystkim wyłączenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za drobne szkody. Dopiero, jeśli kwota szkody przewyższa próg franszyzy integralnej, zakład ubezpieczeń wypłaci odszkodowanie w pełnej wysokości (chyba że dodatkowo stosowany jest udział własny w szkodzie lub franszyza redukcyjna). Jeśli natomiast szkoda będzie niższa niż franszyza integralna - odszkodowanie nie zostanie w ogóle wypłacone. Dzięki franszyzie integralnej zakład ubezpieczeń nie musi prowadzić dość kosztownej procedury likwidacji drobnych szkód. Jeżeli np. franszyzę integralną ustalono na poziomie 500 zł, a wyrządzona szkoda wyniesie 450 zł - zakład ubezpieczeń nie wypłaci ani złotówki tytułem odszkodowania. Gdyby szkoda miała wartość np. 550 zł - odszkodowanie zostałoby wypłacone.
Limity odpowiedzialności
Należy również zwrócić uwagę na ewentualne limity odpowiedzialności określone w umowie ubezpieczenia. Najczęstszy jest limit odpowiedzialności na jedno zdarzenie. Oznacza on górną granicę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za szkody spowodowane jednym zdarzeniem (np. jednym pożarem). Jeśli będzie zbyt niski, to odszkodowanie nie pokryje całej szkody. Wykupując polisę nie wystarczy więc zadbać o wysoką sumę ubezpieczenia - należy jeszcze ustalić, czy w ramach tej sumy nie ma limitów odpowiedzialności za jedno zdarzenie. Można się również spotkać z innymi limitami, np. na szkody w określonym rodzaju mienia.
Warto też wiedzieć, czy przy konkretnej polisie stosowana jest konstrukcja wyczerpywania sumy ubezpieczenia, czyli pomniejszania sumy ubezpieczenia o wypłacane odszkodowania. Ma to szczególne znaczenie, gdy istnieje ryzyko większej ilości szkód. Jeśli np. suma ubezpieczenia wyniesie 500.000 zł i zostanie wypłacone 350.000 zł odszkodowania, to przy konstrukcji wyczerpywania sumy ubezpieczenia, na pokrycie ewentualnych kolejnych szkód pozostanie tylko 150.000 zł.
Zasada proporcjonalności
Błędy przy ubezpieczaniu mienia mogą pojawić się na etapie deklarowania jego wartości. Z zasady odszkodowania (art. 8241 Kodeksu cywilnego) wynika, że wypłacane odszkodowanie nie może być wyższe, co do zasady, niż wysokość poniesionej szkody. Od wartości mienia zależy suma ubezpieczenia, która limituje wysokość odszkodowania. W wielu odszkodowaniach podanie zaniżonej wartości mienia i tym samym płacenie niższej składki powoduje, że wypłacane odszkodowanie pozostaje w takim stosunku do wielkości poniesionej szkody, w jakim stosunku suma ubezpieczenia pozostaje do wartości ubezpieczonego mienia. Jeśli np. wartość mienia ustalono na 50.000 zł, a faktycznie było ono warte 100.000 zł i wystąpiła szkoda częściowa na 20.000 zł, to zakład ubezpieczeń stosujący zasadę proporcjonalności wypłaci tylko 10.000 zł odszkodowania.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
