Świadczenia powypadkowe w raportach ZUS

Jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy, to osobie ubezpieczonej przysługuje tzw. świadczenie wypadkowe. Jednak nie zawsze jest możliwe automatyczne podjęcie jego wypłaty z funduszu wypadkowego. Zazwyczaj bowiem prowadzone postępowanie powypadkowe przeciąga się w czasie. To powoduje, że uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy następuje już po wypłacie zwykłego świadczenia chorobowego.

Co wykazać w raporcie?

Pracownikowi nie uwzględnia się w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne m.in. zasiłków i świadczenia rehabilitacyjnego. Nie stanowią one również podstawy wymiaru składki zdrowotnej. Od tych świadczeń nie nalicza się składek ZUS bez względu na to, z jakiego ubezpieczenia - chorobowego czy wypadkowego - są one wypłacane. Pracodawca nie wykazuje ich więc w raporcie składkowym ZUS RCA. Powinien natomiast przekazać do ZUS informację o okresie nieopłacania za pracownika składek oraz rodzaju należnego/wypłaconego mu świadczenia. Świadczenie chorobowe z ubezpieczenia wypadkowego powinno więc być wykazane w raporcie świadczeniowym ZUS RSA. Jeżeli pracodawca jest płatnikiem danego świadczenia, to w raporcie tym podaje również liczbę dni zasiłkowych/liczbę wypłat oraz kwotę (przykład 1). Jeśli natomiast zasiłek wypłaca ZUS, wówczas pracodawca pozycje te pozostawia puste bądź wpisuje wartość 0.

Wypłata wynagrodzenia zamiast zasiłku

Pracodawcy najczęściej zgłaszają problem w sytuacji, gdy najpierw wypłacą pracownikowi wynagrodzenie chorobowe z art. 92 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.), a dopiero później okazuje się, że jednak powinni byli otrzymać zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego. Tak się zdarza najczęściej z powodu niezakończonego postępowania powypadkowego. Pracodawca powinien wówczas złożyć korektę:

• raportu ZUS RSA - w którym wypłacone wynagrodzenie chorobowe przekwalifikuje na zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego (wykaże go z kodem 314) oraz
• raportu ZUS RCA - w którym skoryguje składkę zdrowotną oraz podstawę jej wymiaru; w pierwotnie złożonym raporcie została ona bowiem naliczona od wynagrodzenia chorobowego (uznanego obecnie za zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego).

Zmiana wysokości składki zdrowotnej oraz podstawy jej wymiaru powinna też mieć odzwierciedlenie w skorygowanej deklaracji ZUS DRA. Przekwalifikowanie świadczenia chorobowego (z wynagrodzenia chorobowego na zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego) spowoduje również konieczność skorygowania łącznej wysokości składek społecznych (za wszystkich ubezpieczonych), wykazanej w deklaracji ZUS DRA. Zasiłek wypadkowy powinien bowiem zostać rozliczony w ciężar należności składkowych.

Oprócz korekty dokumentów rozliczeniowych pracodawca musi też wyrównać wypłacone pracownikowi świadczenie chorobowe, ponieważ zasiłek wypadkowy przysługuje w wysokości 100% podstawy jego wymiaru, a wynagrodzenie chorobowe najprawdopodobniej wypłacone było w wysokości 80%. Wyrównanie to powinno być wykazane w raporcie ZUS RSA sporządzonym za miesiąc, w którym nastąpi jego wypłata - z kodem świadczenia/przerwy 318.

Korektę dokumentów rozliczeniowych pracodawca powinien przekazać do ZUS także wtedy, gdy pracownik pierwotnie otrzymał zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego, a przeprowadzone postępowanie powypadkowe wykazało, że dana niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy i tym samym zasiłek powinien być wypłacony z ubezpieczenia wypadkowego (przykład 2).

Odszkodowanie bez składek

Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy, podczas którego utracił lub uszkodził przedmioty osobistego użytku lub przedmioty niezbędne do wykonywania pracy (z wyjątkiem utraty lub uszkodzenia pojazdów samochodowych oraz wartości pieniężnych), przysługuje od pracodawcy odszkodowanie. Takie odszkodowanie nie stanowi dla pracownika podstawy do naliczenia składek ZUS. Zwolnienie składkowe wynika z § 2 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia MPiPS w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 728 ze zm.).