Spora część pracodawców, oprócz pensji zasadniczej, stosuje pozapłacowe elementy wynagradzania, aby pozyskać i lepiej zmotywować pracowników do pracy. Dodatki do pensji pozwalają bowiem uwzględnić indywidualne potrzeby i preferencje pracownika, co w efekcie wzmacnia jego zaangażowanie na rzecz firmy. Warto z nich korzystać, bowiem większość takich dodatków do pensji jest zwolniona ze składek ZUS.
Wartość dopłaty pracodawcy do abonamentu medycznego czy polisy na życie zalicza się do przychodów stanowiących dla pracownika podstawę wymiaru składek społecznych i zdrowotnej. Jednak tego rodzaju przychód może być wyłączony z podstawy wymiaru składek, jeżeli zostaną spełnione określone warunki. Zwolnione ze składek ZUS są bowiem korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług. Zwolnienie wynika z § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia MPiPS w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 728 ze zm.), zwanego rozporządzeniem składkowym. Oznacza to, że dopłaty do zakupu abonamentu czy polisy pracodawca nie wliczy pracownikom do podstawy wymiaru składek ZUS wówczas, gdy zakład nie będzie ponosił całego kosztu tego świadczenia, bowiem pracownicy będą ponosili częściową odpłatność, a sposób odpłatności pracowników za to świadczenie zakład ureguluje w przepisach wewnątrzzakładowych należących do katalogu źródeł prawa pracy, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465), np. regulaminie wynagradzania.
Zapewniając pracownikom bezpłatne lub częściowo odpłatne przejazdy do i z pracy, po stronie pracownika powstaje przychód ze stosunku pracy, który w niektórych okolicznościach może korzystać ze zwolnienia składkowego. Wśród przychodów ze stosunku pracy zwolnionych ze składek ZUS znajdują się korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, polegające m.in. na korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji (§ 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego). Jednak powołany przepis pracodawca może zastosować tylko wtedy, gdy dane świadczenie przekazuje pracownikom w formie niepieniężnej.
Przykładem świadczenia, które spełnia warunki wynikające z powołanego przepisu, jest korzystanie z transportu organizowanego przez pracodawcę (własnego lub wynajętego). Oskładkowaniu nie podlega również wartość biletów udostępnionych przez pracodawcę, a przyznanych pracownikom na podstawie układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu.
Pracodawca nie powinien też naliczać pracownikom składek ZUS w przypadku, gdy przejazdy odbywają się służbowym autem, z miejsca garażowania samochodów służbowych położonego w miejscu zamieszkania pracowników do miejsca wykonywania obowiązków pracowniczych. W opinii organów podatkowych takie przejazdy służą wyłącznie celom służbowym i tym samym nie stanowią nieodpłatnego świadczenia generującego po stronie pracowników przychód ze stosunku pracy.
Dla pracowników podstawy wymiaru składek ZUS nie stanowi również wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych im do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie określonej kwoty. Zwolnienie wynika z § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia składkowego. Zgodnie z nim wartość posiłków zwolnionych z oskładkowania na podstawie tego przepisu wynosi 450 zł. Przepis ten ma też zastosowanie do otrzymanych przez pracowników kuponów, talonów, bonów żywieniowych i kart przedpłaconych, które uprawniają do nabycia wyłącznie posiłków w placówkach gastronomicznych lub handlowych (oczywiście do wartości 450 zł).
Pracodawcy spoza sfery budżetowej, zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, decydują się często na wypłatę świadczeń urlopowych, zamiast tworzenia ZFŚS. Jeśli takie świadczenie jest wypłacane pracownikom:
to nie stanowi ono dla pracownika podstawy do naliczenia składek ZUS (§ 2 ust. 1 pkt 21 rozporządzenia składkowego).
Składkom ZUS nie podlega więc świadczenie urlopowe, które zostało wypłacone pracownikowi w wysokości ustalonej odpowiednio do rodzaju zatrudnienia oraz wymiaru jego czasu pracy. Jeśli pracodawca wypłaci pracownikowi świadczenie urlopowe w kwocie wyższej niż wysokość odpisu podstawowego, to od nadwyżki ponad kwotę odpisu jest zobowiązany naliczyć i opłacić składki ubezpieczeniowe. Przykładowo, jeśli w listopadzie 2023 r. pracodawca wypłaci świadczenie urlopowe w kwocie 2.000 zł pracownikowi zatrudnionemu na 3/4 etatu w normalnych warunkach, to zwolniona z oskładkowania będzie kwota 1.435,76 zł, natomiast od nadwyżki w kwocie 564,24 zł (tj. 2.000 zł - 1.435,76 zł) pracodawca powinien mu naliczyć składki ZUS.
Z podstawy wymiaru składek ZUS wyłączone są składniki wynagrodzenia pracownika przysługujące za okresy pobierania przez niego świadczeń chorobowych. Zgodnie bowiem z § 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia składkowego oskładkowaniu nie podlegają składniki wynagrodzenia (np. dodatek stażowy, funkcyjny), do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku (chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego) i świadczenia rehabilitacyjnego, w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
