Odzyskanie nadpłaty po umorzeniu składek przez ZUS

W dniu 20 września 2020 r. weszły w życie przepisy, dzięki którym mogą zostać umorzone składki płatnikom, którzy w ramach tarczy antykryzysowej złożyli wniosek o zwolnienie z opłacenia składek, a nie uzyskali tej pomocy, gdyż wcześniej je opłacili lub posiadali na swoich kontach w ZUS nadpłaty. Obecnie organ rentowy może zwolnić takich płatników z opłacenia składek wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych za marzec, kwiecień i maj 2020 r.

Nowe przepisy

O prawie do zwolnienia z opłacenia składek na podstawie specustawy w sprawie COVID-19 generalnie decydowała data zgłoszenia danego podmiotu w ZUS jako płatnika składek oraz liczba osób zgłoszonych przez niego do ubezpieczeń społecznych według stanu na konkretny dzień. W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność opłacających składki wyłącznie za siebie warunkiem uzyskania zwolnienia z opłacenia składek była również wysokość przychodu lub dochodu uzyskanego z tytułu prowadzonej firmy. Zwolnieniem mogły być jednak objęte tylko należności nieopłacone. Problem w tym, że spora część płatników, mimo że spełniała warunki do zwolnienia z opłacenia składek za okres od 1 marca do 31 maja 2020 r. i złożyła w tej sprawie stosowny wniosek, opłaciła składki za te miesiące.

Obecnie płatnicy, którzy na podstawie przepisów specustawy w sprawie COVID-19 (patrz ramka) złożyli do 30 czerwca 2020 r. wniosek o zwolnienie z opłacania składek ZUS za marzec, kwiecień i maj 2020 r. i jednocześnie je opłacili, będą mogli odzyskać opłacone składki. Mogą bowiem zwrócić się do ZUS o ich zwrot lub zaliczenie na poczet przyszłych zobowiązań. Przepisy, które to umożliwiają, a konkretnie art. 10 ustawy o zmianie ustawy o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług... (Dz. U. z 2020 r. poz. 1423), weszły w życie 20 września 2020 r. Wynika z niego, że w przypadku złożenia do 30 czerwca 2020 r. wniosku o zwolnienie z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP, FS, FGŚP i FEP, zwalnia się płatnika z obowiązku opłacenia należnych składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej za marzec, kwiecień i maj 2020 r., także wówczas, gdy składki te zostały opłacone lub na poczet tych składek ZUS zaliczył z urzędu nienależnie opłacone składki (tj. nadpłacone przez płatnika we wcześniejszym terminie).

W komunikacie z dnia 18 września br., zamieszczonym na stronie internetowej www.zus.pl, ZUS wyjaśnił, że: "(...) Wcześniej ZUS nie mógł tego zrobić, bo nie przewidywały tego przepisy. Zgodnie z ustawą (specustawą w sprawie COVID-19 - przy. red.) obowiązywała zasada, że zwolnieniu podlegają wyłącznie składki nieopłacone (...)". Wyjątkiem były składki należne za marzec 2020 r., bowiem te należności objęto zwolnieniem mimo ich zapłaty, co wynikało z art. 113 ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. z 2020 r. poz. 695 ze zm.).

Zwolnieniu z obowiązku opłacenia podlegają należne składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP, FS, FGŚP i FEP wykazane w deklaracji rozliczeniowej za marzec, kwiecień i maj 2020 r. znane na dzień ponownego rozpatrzenia wniosku o zwolnienie z opłacenia składek. Oznacza to, że gdyby ZUS ponownie rozpatrzył wniosek o zwolnienie z opłacenia składek przykładowo za kwiecień i maj 2020 r. np. 2 października 2020 r., a płatnik po tym dniu złożył korektę deklaracji rozliczeniowej za maj 2020 r., z której wynikałoby, że kwota składek na ubezpieczenie zdrowotne za maj 2020 r. do zapłaty jest wyższa niż w pierwotnie złożonej deklaracji, to zwolnienie nie obejmie powstałej różnicy.

Czy trzeba złożyć wniosek?

Nie należy składać do ZUS odrębnego wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy dotyczącej zwolnienia z opłacenia składek za marzec, kwiecień i maj 2020 r. ZUS poinformuje płatnika o zwolnieniu ze składek poprzez PUE lub pisemnie za pośrednictwem poczty.

Opłacone składki za te miesiące lub zaliczona na ich poczet nadpłata będzie podlegała zwrotowi na zasadach określonych w art. 24 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.), zwanej ustawą systemową. Z tym że o zwrot płatnik będzie mógł się ubiegać dopiero po ustaleniu przez ZUS wysokości zwolnienia.

Jeżeli płatnik zapłacił składki za marzec, kwiecień i maj 2020 r., ale nie złożył wniosku o zwolnienie z opłacenia składek do 30 czerwca 2020 r., mimo że spełniał do tego wymagane warunki, obecnie ZUS nie zajmie się taką sprawą i płatnik nie uzyska tym samym zwolnienia ze składek.

Kiedy ZUS zwróci nadpłatę?

Z art. 24 ust. 6a ustawy systemowej wynika, że nienależnie opłacone składki podlegają zaliczeniu przez ZUS z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek. Jeżeli płatnik nie posiada zaległości ani bieżących zobowiązań, wówczas ZUS zalicza nadpłatę na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik składek złoży wniosek o jej zwrot.

Wniosek o zwrot nadpłaconych składek płatnik może złożyć na formularzu ZUS RZS-P i przekazać go drogą elektroniczną - poprzez PUE lub w formie dokumentu papierowego.

ZUS powinien dokonać zwrotu nadpłaconych składek w ciągu 30 dni od dnia wpływu wniosku. Jeżeli nie zwróci ich w tym terminie, wtedy podlegają one oprocentowaniu w wysokości równej odsetkom za zwłokę pobieranym od zaległości podatkowych, od dnia złożenia wniosku.

Druk ZUS RZS-P dostępny jest w serwisie druki.gofin.pl, w dziale Składki ZUS.