Przepisy dotyczące obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP wydają się być jasno sprecyzowane. Wynika z nich bowiem m.in. kogo dotyczy obowiązek płatności tych składek, za kogo ich się nie opłaca oraz w jakim okresie przysługuje zwolnienie z ich płatności. Zastosowanie tych regulacji w praktyce okazuje się jednak często sprawą niełatwą. Nierzadko płatnik składek ma wątpliwość, czy naliczyć w danym miesiącu składki na FP i FGŚP za ubezpieczonego, czy też może jest zwolniony z obowiązku ich płatności.
Obowiązek płatności składek na FP i FGŚP
Zasady opłacania składek na FP i FGŚP regulują odpowiednio przepisy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Pierwszy z wymienionych aktów prawa nakazuje opłacać składkę na FP za osoby, u których podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania jej rocznego limitu) wynosi w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, a w przypadku pracowników w I roku pracy - 80% tego wynagrodzenia. Jest to podstawowa zasada w zakresie ustalania, kiedy składka na FP staje się wymagalna. Natomiast kto i za kogo opłaca składkę na FP zostało uregulowane w art. 104 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia… Wymienia się w nim:
Z kolei do opłacania składki na FGŚP, od kwoty stanowiącej podstawę wymiaru obowiązkowych składek emerytalno-rentowych, bez uwzględniania jej rocznego limitu, oraz niezależnie od jej wysokości, są zobowiązani:
W 2014 r. stopa procentowa składki na FP wynosi 2,45%, a składki na FGŚP - 0,10%.
Te podmioty - zwane pracodawcą - opłacają składkę na FGŚP za pracowników. Pracownikiem, dla celów płatności tej składki, jest także osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia, jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Przy czym nie opłaca się składki na ten Fundusz za małżonka pracodawcy, a także jego dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, a także rodzeństwo, wnuki, dziadków, zięciów i synowe, bratowe, szwagierki i szwagrów oraz osoby wykonujące pracę zarobkową w gospodarstwie domowym.
Kiedy nie opłaca się składek na FP i FGŚP?
Wymóg płatności składek na FP i FGŚP za wymienione wcześniej osoby nie jest bezwzględny. Ustawodawca przewidział w tym zakresie szereg zwolnień. Mianowicie nie opłaca się składek na FP i FGŚP za:
Dodatkowo składki na FP, za pracowników o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, nie opłacają zatrudniający ich przedsiębiorcy Polskiego Związku Głuchych i Polskiego Związku Niewidomych oraz Związku Ociemniałych Żołnierzy RP, Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, Zakład Opieki dla Niewidomych w Laskach oraz zakłady aktywności zawodowej.
Zwolnienie z opłacania składek na FP i FGŚP przysługujące od danego miesiąca oznacza zaprzestanie ich naliczania od wszelkich oskładkowanych wypłat dokonanych danej osobie w tym miesiącu.
W przypadku zwolnienia ze składek na FP i FGŚP za osoby, które osiągnęły wiek wynoszący odpowiednio co najmniej 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, należy wyjaśnić, iż przysługuje ono od następnego miesiąca po miesiącu, w trakcie którego dana osoba ukończyła wskazany wiek. Natomiast gdy kończy ona odpowiedni wiek pierwszego dnia danego miesiąca, wówczas nie opłaca się za nią składek na FP i FGŚP już od tego miesiąca.
Zwolnienie dla powracających z urlopów
Wymagającym szerszego omówienia jest zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP za pracowników powracających z urlopów związanych z rodzicielstwem. Należy zaznaczyć, iż tylko powrót pracownika z jednego z wcześniej wymienionych urlopów uprawnia płatnika do takiego zwolnienia. Przykładowo, zwolnienie z obowiązku opłacania tych składek nie przysługuje za pracownika, który powrócił do pracy po urlopie ojcowskim.
Zwolnienie, o którym mowa, nie obejmuje zleceniobiorców. Wynika to stąd, iż ze wskazanych urlopów mogą korzystać wyłącznie pracownicy w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy. Zakresem tego zwolnienia nie są również objęte osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z własnym pracodawcą lub wykonujące pracę w ramach takiej umowy w innym podmiocie, ale na rzecz własnego pracodawcy (w tym przypadku zwolnienie z opłacania składek na FP i FGŚP przysługuje wyłącznie w odniesieniu do przychodu uzyskanego ze stosunku pracy).
Może się zdarzyć, że z "podstawowego" urlopu macierzyńskiego korzystała matka dziecka, natomiast z dodatkowego - ojciec. W tym przypadku dla pracodawcy ojca powracającego z tego urlopu nie przysługuje zwolnienie ze składek na FP i FGŚP. Z takiego uprawnienia korzysta już bowiem pracodawca matki dziecka. ZUS oraz MPiPS stoją na stanowisku, że zwolnienie to przysługuje tylko temu pracodawcy, który jako pierwszy udzielił takiego urlopu i nadal kontynuuje zatrudnienie pracownika (patrz ramka).
|
Pismo ZUS w sprawie ustalenia pracodawcy właściwego do stosowania zwolnienia z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP: "Uprawnienie do zwolnienia z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP (…) przysługuje wyłącznie jednemu pracodawcy (zatrudniającemu jednego z rodziców lub opiekunów). Prawo do takiego zwolnienia nabywa ten pracodawca, który jako pierwszy udzielił pracownikowi (opiekunowi) jednego z wymienionych (…) urlopów i kontynuuje zatrudnienie tego pracownika po jego powrocie z urlopu. (…) jeżeli pracodawca matki dziecka, który udzielił jej urlopu, nie korzystał z przedmiotowego zwolnienia, gdyż stosunek pracy został rozwiązany bezpośrednio po tym urlopie i pracownica nie powróciła już do pracy u tego pracodawcy (podjęła zatrudnienie w innej firmie), to z przedmiotowego zwolnienia może skorzystać pracodawca ojca dziecka, który powróci do pracy po zakończeniu jednego z (…) urlopów związanych z rodzicielstwem". Stanowisko ZUS w sprawie zwolnienia z opłacania składek na FP i FGŚP za pracownika łączącego urlop związany z rodzicielstwem z pracą: "(…) w odniesieniu do przychodów należnych za okres wykonywania pracy w okresie korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego, uzyskiwanych przez pracownika, który podejmie w niepełnym wymiarze czasu pracy, pracę u pracodawcy udzielającego tego urlopu, zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP (…) nie przysługuje". Wyjaśnienie ZUS w sprawie zwolnienia z obowiązku opłacania składki na FP za osoby kończące odpowiedni wiek: "(…) w przypadku pracownika zatrudnionego do 31 marca 2014 r., który w połowie marca ukończył 60. rok życia, obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy ustaje począwszy od dnia 1 kwietnia 2014 r., co oznacza, że od przychodów stanowiących podstawę wymiaru tych składek uzyskanych po 31 marca 2014 r. płatnik składek nie nalicza już składki na Fundusz Pracy". Pismo ZUS w sprawie obowiązku opłacania składki na FP w sytuacji świadczenia pracy na etacie w niepełnym wymiarze czasu pracy i wykonywania zlecenia: "(…) należy wyjaśnić, iż o ile z tytułu zawartej umowy o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy wypłata wynagrodzenia (1400 zł) nastąpi w miesiącu kwietniu, tj. w miesiącu, w którym nastąpi także wypłata wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia w kwocie 400 zł, z której dana osoba podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, to w obu przypadkach składka na Fundusz Pracy będzie należna (łączny przychód wyższy od minimalnego wynagrodzenia) - (obowiązującego w 2014 r. - przyp. red.)". |
| Składki na FP nie opłacają: | ||||||||||
|
||||||||||
|
||||||||||
|
||||||||||
|
||||||||||
|
||||||||||
|
||||||||||
|
||||||||||
|
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2013 r. poz. 674 ze zm.)
Ustawa z dnia 13.07.2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2014 r. poz. 272 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
