Zastanawiamy się nad finansowaniem z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych jednorazowych zapomóg z tytułu urodzenia dziecka oraz ślubu pracownika. Czy wystarczy, jeśli w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych umieścimy kryterium dochodowe określające wielkość dofinansowania? Czy świadczenia te będą oskładkowane i opodatkowane? Nadmieniamy, że w naszym zakładzie nie działają związki zawodowe.
Jednym z rodzajów działalności socjalnej jest pomoc materialna, udzielana ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej Funduszu) w formie rzeczowej lub finansowej (art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych - Dz. U. z 2018 r. poz. 1316 z późn. zm., dalej ustawy). Obejmuje ona zapomogi, mimo że ustawa wprost ich nie wskazuje ani nie definiuje. W słowniku języka polskiego PWN zapomoga jest określona jako "bezzwrotna pomoc finansowa". Z kolei w doktrynie przyjmuje się, że to świadczenie o charakterze doraźnej pomocy, przyznawane w razie wystąpienia indywidualnego zdarzenia losowego, klęski żywiołowej, długotrwałej choroby i śmierci, a także ze względu na trudną sytuację materialną. Istnieje przy tym pogląd, według którego nie jest zapomogą pomoc w innych okolicznościach, np. z powodu zwiększonych wydatków w okresie świąt (por. Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych. Komentarz, Łukasz Chruściel, C.H. Beck 2015, komentarz do art. 2). Jednak jest też stanowisko przeciwne, przewidujące możliwość udzielania zapomóg również na inne wydatki (por. m.in. orzeczenie GKO z 26 lutego 2018 r., sygn. akt BDF1.4800.99.2017 i wyrok SA w Szczecinie z 10 lipca 2015 r., sygn. akt III AUa 874/14). Naszym zdaniem właściwa jest ta druga interpretacja, ponieważ ustawa nie zawiera listy żadnych ograniczeń w tym zakresie. Oznacza to, że Czytelnik ma prawo wprowadzić do regulaminu Funduszu jednorazowe zapomogi z tytułu urodzenia dziecka i ślubu pracownika.
Zasady przyznawania bezzwrotnej pomocy finansowej (jednorazowej zapomogi) z tytułu urodzenia dziecka lub ślubu pracownika powinny być zapisane w regulaminie Funduszu po uzgodnieniu z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów, jeśli u pracodawcy nie ma związków zawodowych (art. 8 ust. 2 ustawy). Ponadto muszą uwzględniać tzw. kryterium socjalne, tj. sytuację życiową, rodzinną i materialną osoby uprawnionej, którą pracodawca oceni na podstawie danych przez nią przekazanych w oświadczeniu i ewentualnie w innych dokumentach potwierdzających (art. 8 ust. 1-1a ustawy). Kryterium socjalne nie odnosi się wprawdzie do wszystkich rodzajów działalności, ma jednak zastosowanie do ulgowych świadczeń i usług, do których zalicza się bezzwrotną pomoc finansową (por. m.in. wyroki SN z 23 października 2008 r., sygn. akt II PK 74/08, OSNP 2010/7-8/88, z 10 lipca 2014 r., sygn. akt II UK 472/13, OSNP 2015/11/151 i wyrok SA w Białymstoku z 13 maja 2015 r., sygn. akt III AUa 514/15).
Przepisy nie zawierają dalszych wytycznych co do treści regulaminu Funduszu. Zazwyczaj obok kryteriów przyznawania bezzwrotnej pomocy finansowej (jednorazowej zapomogi) określa się tu tryb jej udzielania (np. na wniosek osoby uprawnionej), terminy występowania o świadczenie i jego wypłaty, maksymalne kwoty wsparcia oraz rodzaje wymaganych dokumentów potwierdzających zasadność zapomogi. Decyzja o ich wprowadzeniu zależy od ustaleń między pracodawcą i stroną pracowniczą (tu pracownikiem reprezentującym interesy załogi).
Zapomogi przyznawane ze środków Funduszu (tu z tytułu urodzenia dziecka lub ślubu pracownika) są zwolnione z oskładkowania, co wynika z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1949), dalej rozporządzenia składkowego, i art. 81 ustawy zdrowotnej. Korzystają też ze zwolnienia od podatku dochodowego, z tym że tylko do określonego limitu. Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o pdof, wolna od podatku dochodowego jest wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 1.000 zł (rzeczowymi świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi). Jeśli więc pracownik, licząc od początku roku otrzymał już świadczenia z Funduszu lub funduszy związków zawodowych w wysokości przekraczającej 1.000 zł, to nadwyżka podlega opodatkowaniu.
Przykład |
W kwietniu 2019 r. pracownik otrzymał ze środków Funduszu z tytułu Świąt Wielkanocnych kartę przedpłaconą o wartości 350 zł i paczki świąteczne dla dzieci o wartości 100 zł. Pod koniec maja br. pracownik wystąpił z wnioskiem o zapomogę z tytułu urodzenia się kolejnego dziecka. Regulamin Funduszu przewiduje taką pomoc dla pracowników, biorąc pod uwagę ich sytuację życiową, rodzinną i materialną.
W czerwcu br. pracownik otrzymał wnioskowaną zapomogę w wysokości 800 zł.
Zapomoga jest w całości zwolniona z oskładkowania (§ 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia składkowego), natomiast, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o pdof, opodatkowaniu nie podlega tylko jej część w wysokości 550 zł (1.000 zł - 350 zł - 100 zł). W podstawie opodatkowania należy więc uwzględnić kwotę 250 zł.
Przepis art. 21 ust. 1 pkt 26 lit. a ustawy o pdof zwalnia od podatku dochodowego, niezależnie od wysokości, zapomogi wypłacane z funduszu socjalnego, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, z funduszy związków zawodowych lub zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra, ale tylko te otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci. Urodzenia się dziecka i ślubu pracownika nie można zakwalifikować do żadnej z wymienionych grup, co powoduje, że zapomogi (mimo nazwy) przyznane na takie cele z Funduszu nie zostaną objęte tym przepisem.
Przykład |
Przyjmujemy założenia z poprzedniego przykładu, z tym że na wniosek pracownika zapomoga w wysokości 800 zł została przyznana pracownikowi w związku z długotrwałą chorobą jego dziecka.
Zapomoga jest w całości zwolniona z oskładkowania (§ 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia składkowego) oraz z opodatkowania, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 26 lit. a ustawy o pdof.
|