Urząd Marszałkowski prowadzi regionalne biuro w Brukseli. W związku z tym oddelegował pracownika (na 12 m-cy) do pracy za granicę, zmieniając m.in. miejsce pracy. Pracownik podlega ubezpieczeniom w Polsce. Czy ustalając podstawę wymiaru składek ZUS, należy stosować przepis § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego?
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych jaki otrzymują oni w związku ze świadczeniem pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas choroby oraz zasiłków. Ta ogólna zasada określona w art. 18 ust. 1 ustawy o sus ma zastosowanie do wszystkich pracowników, w tym również oddelegowanych do pracy za granicę. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek pracowników stosuje się wyłączenia z oskładkowania niektórych rodzajów przychodów wymienionych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 2236), dalej rozporządzeniu składkowym. Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 16 tego aktu, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie uwzględnia się części wynagrodzenia pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców (z wyłączeniem członków służby zagranicznej) w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju. Przy czym tak ustalony miesięczny przychód tych osób, stanowiący podstawę wymiaru składek, nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. W 2016 r. kwota tego wynagrodzenia wynosi 4.055 zł.
Zwracamy uwagę! W dniu 28 października 2015 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego w zakresie, w jakim dotyczy pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, uzyskujących przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych niższe niż przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o sus, jest niezgodny z Konstytucją.
Przepis w tym zakresie traci moc obowiązującą z upływem 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Powołany wyrok został ogłoszony w Dzienniku Ustaw z 5 listopada 2015 r., pod poz. 1808. Zakwestionowany przepis utraci moc obowiązującą z dniem 5 listopada 2016 r. (chyba, że wcześniej zostanie zmieniony). Do tego czasu pozostaje on w porządku prawnym. Pisaliśmy na ten temat w UiPP nr 3/2016, str. 14-15. Takie też stanowisko prezentuje ZUS (por. interpretacja indywidualna ZUS z 1 lutego br., znak WPI/200000/43/25/2016).
Kogo należy uważać za członków służby zagranicznej określa ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o służbie zagranicznej (Dz. U. nr 128, poz. 1403 z późn. zm.). Wskazana ustawa nie ma zastosowania do pracownika, o którym mowa w pytaniu. W związku z tym przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stosuje się § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego. Pracodawca powinien więc najpierw ustalić przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a następnie pomniejszyć go o równowartości diet za każdy dzień pobytu. Jeżeli pracownik uzyskuje wynagrodzenie w walucie obcej należy je przeliczyć na złote, zgodnie z art. 11a ustawy o pdof. Gdy ustalony na powyższych zasadach przychód jest wyższy od przeciętnego wynagrodzenia powinny zostać naliczone od niego składki na ubezpieczenia społeczne. Jeżeli jest niższy, składki powinny zostać naliczone od kwoty przeciętnego wynagrodzenia.
Zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej, do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (z wyjątkami niemającymi znaczenia dla omawianej kwestii).
Przykład |
Pracownik wysłany do pracy w Belgii, w kwietniu 2016 r. uzyskał wynagrodzenie za ten miesiąc w wysokości 2.500 euro. W tym miesiącu przebywał za granicą 30 dni (nie korzystał z urlopu i nie chorował). Pracodawca ustali podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne:
W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uwzględni 4.649,16 zł. Od tak ustalonej kwoty, po pomniejszeniu jej o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika pracodawca naliczy też składkę zdrowotną.
|