Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe w okresie urlopu wychowawczego

1) Pracownica w okresie poprzedzającym przejście na urlop wychowawczy przebywała na zwolnieniu lekarskim oraz na urlopie macierzyńskim, a następnie przez dwa miesiące na urlopie wypoczynkowym. W jaki sposób należy ustalić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym? Nadmieniamy, że pracownica otrzymuje wynagrodzenie stałe, premie kwartalne pomniejszane nieproporcjonalnie do dni absencji chorobowej oraz premie roczne, które są zmniejszane proporcjonalnie za okresy pobierania świadczeń chorobowych.

Od 1 stycznia 2012 r. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osoby przebywającej na urlopie wychowawczym stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy, nie wyższe niż kwota 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. W okresie od 1 czerwca do 31 sierpnia 2012 r. miesięczna podstawa nie może być wyższa niż 2.187,65 zł.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia, zgodnie z wyjaśnieniem ZUS, należy odpowiednio stosować przepisy ustawy zasiłkowej. Pisaliśmy na ten temat szczegółowo w UiPP nr 8/2012, str. 9-15.

Ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownicy, o której mowa w pytaniu Czytelnika, należy z okresu 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy wyłączyć wszystkie miesiące, w których pracownica przepracowała mniej niż połowę obowiązującego ją czasu pracy i ustalić podstawę wymiaru z uwzględnieniem wynagrodzenia za miesiące pozostałe po tym wyłączeniu.

Jeśli chodzi o składniki wynagrodzenia wypłacane za okresy kwartalne i roczne, to nie podlegają one wyłączeniu przy ustalaniu podstawy wymiaru nawet wówczas, gdy pracownica przepracowała mniej niż połowę okresu, za który składniki te przysługują. Dlatego też premie kwartalne należy przyjąć do podstawy wymiaru w wysokości 1/12 kwot wypłaconych za cztery kwartały poprzedzające miesiąc przejścia na urlop wychowawczy (bez uzupełniania, ponieważ są pomniejszane nieproporcjonalnie za okresy absencji). Natomiast premię roczną - pomniejszaną proporcjonalnie za okresy absencji - należy wliczyć do podstawy wymiaru w wysokości 1/12 kwoty uzyskanej za rok poprzedzający miesiąc przejścia na urlop, po uzupełnieniu jej do wysokości jaką pracownica by otrzymała, gdyby przepracowała cały rok.

Pracownica obok wynagrodzenia w stałej wysokości otrzymuje dodatek stażowy, do którego zachowuje prawo w okresach pobierania wynagrodzenia chorobowego i zasiłków z ubezpieczenia społecznego, nagrody kwartalne pomniejszane nieproporcjonalnie za okresy choroby oraz nagrodę roczną, która ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu za okresy pobierania świadczeń chorobowych.

Pracownica przebywa na urlopie wychowawczym od 9 lipca 2010 r. do 8 lipca 2013 r. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe z tytułu przebywania na tym urlopie (od 1 stycznia 2012 r.) stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie od lipca 2009 r. do czerwca 2010 r. W okresie tym pracownica:

• przebywała na zwolnieniu lekarskim do 28 listopada 2009 r. (niezdolność do pracy powstała w kwietniu 2009 r.),
   
• korzystała z urlopu macierzyńskiego od 29 listopada 2009 r. do 1 maja 2010 r.,
   
• przebywała na urlopie wypoczynkowym od 2 maja do 8 lipca 2010 r.

Z ww. 12 m-cy do ustalenia podstawy wymiaru składek należy wyłączyć okres od lipca 2009 r. do kwietnia 2010 r., tj. miesiące, w których pracownica nie przepracowała ani jednego dnia. Podstawę wymiaru należy więc obliczyć przyjmując uzupełnione wynagrodzenie za maj 2010 r., w którym przepracowała (tu przebywała na urlopie wypoczynkowym) więcej niż połowę obowiązującego ją czasu pracy oraz wynagrodzenie za czerwiec 2010 r.

Do 1/2 sumy wynagrodzeń z tych dwóch miesięcy należy dodać:

• 1/12 część nagród faktycznie wypłaconych za III i IV kwartał 2009 r. oraz I i II kwartał 2010 r.,
   
• 1/12 część nagrody rocznej za 2009 r. uzupełnionej do kwoty jaką pracownica by uzyskała gdyby przepracowała cały 2009 r.

2) Pracownica, o której mowa w poprzednim pytaniu, w grudniu 2009 r. otrzymała nagrodę okazjonalną. Czy nagrodę tę należy uwzględnić ustalając podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym?

Nie. Nagrodę wypłacaną jednorazowo (okazjonalnie), przy ustalaniu podstawy wymiaru dolicza się do wynagrodzenia za miesiąc, w którym została wypłacona. W sytuacji gdy wynagrodzenie za ten miesiąc podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru, to należy również wyłączyć kwotę wypłaconej w tym miesiącu nagrody. W przypadku, o którym mowa w pytaniu, nagroda okazjonalna została wypłacona w miesiącu, w którym pracownica przepracowała mniej niż połowę obowiązującego ją czasu pracy, zatem należy wyłączyć ją wraz z wynagrodzeniem za ten miesiąc.

3) W jaki sposób ustalić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno--rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym, jeśli jedynym wynagrodzeniem, jakie pracownica uzyskała w okresie 12 miesięcy przed przejściem na urlop wychowawczy, jest wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy?

Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy jest traktowane tak jak wynagrodzenie za pracę. Jeżeli więc pracownica przebywała na urlopie wypoczynkowym choć jeden miesiąc kalendarzowy, to do ustalenia podstawy wymiaru składek należy przyjąć wynagrodzenie za ten miesiąc.

Pracownica od 2 listopada 2011 r. przebywa na urlopie wychowawczym. Do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe z tego tytułu (od 1 stycznia br.) należało przyjąć wynagrodzenie za okres od listopada 2010 r. do października 2011 r. W okresie tym pracownica pobierała zasiłek chorobowy, a następnie zasiłek macierzyński. Po urlopie macierzyńskim korzystała z urlopu wypoczynkowego od 26 września do 31 października 2011 r. Do ustalenia podstawy wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia z tytułu urlopu wychowawczego należało więc przyjąć wynagrodzenie za październik 2011 r.

W sytuacji gdy pracownica w żadnym z miesięcy poprzedzających przejście na urlop wychowawczy nie przepracowała co najmniej połowy obowiązującego ją czasu pracy, to do ustalenia podstawy wymiaru składek należy przyjąć uzupełnione wynagrodzenie za wszystkie miesiące, w których uzyskała wynagrodzenie choćby za jeden dzień.

Przyjmujemy założenia z poprzedniego przykładu, z tym że pracownica korzystała z urlopu wypoczynkowego od 19 września do 13 października 2011 r., natomiast po urlopie wypoczynkowym pobierała zasiłek opiekuńczy. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym (od 1 stycznia 2012 r.) stanowi przeciętne wynagrodzenie za wrzesień i październik 2011 r. uzupełnione do wysokości, jaką pracownica by uzyskała, gdyby przepracowała każdy z tych miesięcy.