Renta czy świadczenie rehabilitacyjne?

Osoba ubezpieczona, która stanie się niezdolna do pracy z powodu choroby, po spełnieniu określonych przez ustawodawcę warunków może korzystać z zasiłku chorobowego, ale nie dłużej niż odpowiednio przez 182, 270 lub 91 dni. Zdarza się, że okres ten jest zbyt krótki na odzyskanie zdolności do pracy, a ubezpieczony staje przed dylematem, czy ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne czy o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Dwa świadczenia

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego nadal jest niezdolny do pracy, ale jego dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Jest ono przyznawane na zasadach określonych w art. 18 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780), zwanej ustawą zasiłkową, maksymalnie na okres 12 miesięcy.

Dane świadczenie jest przyznawane wyłącznie na wniosek uprawnionego.

Natomiast renta z tytułu niezdolności do pracy, jak sugeruje jej nazwa, jest przyznawana także osobom niezdolnym do pracy, ale w rozumieniu art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.), zwanej ustawą emerytalną. Chodzi tu o osoby, które całkowicie lub częściowo utraciły zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokują odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Renta ta może być:

• stała - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała albo
• okresowa - jeżeli taka jest niezdolność do pracy.

Rola lekarza leczącego

Niewątpliwą rolę w występowaniu o dane świadczenie odgrywają lekarze prowadzący leczenie ubezpieczonych, o czym mowa w § 9 rozporządzenia MPiPS w sprawie trybu i sposobu orzekania o czasowej niezdolności do pracy... (Dz. U. z 2015 r. poz. 2013). Otóż w świetle tego przepisu, nie później niż 60 dni przed zakończeniem okresu zasiłkowego wystawiający zaświadczenia lekarskie potwierdzające czasową niezdolność do pracy powinien:

• przeprowadzić badanie ubezpieczonego i ocenić, czy stan jego zdrowia uzasadnia zgłoszenie wniosku o ustalenie prawa do:
• świadczenia rehabilitacyjnego lub
• renty z tytułu niezdolności do pracy oraz
• stosownie do wyników przeprowadzonej oceny - wystawić zaświadczenie o stanie zdrowia dla celów świadczeń z ubezpieczenia społecznego (formularz OL-9), informując ubezpieczonego o potrzebie niezwłocznego zgłoszenia wniosku o ustalenie prawa odpowiednio do danego świadczenia.

Podstawa do wypłaty

Dla celów uprawnień do zasiłku chorobowego (odpowiednio wynagrodzenia chorobowego, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy - Dz. U. z 2023 r. poz. 1465) podstawowymi dowodami stwierdzającymi czasową niezdolność do pracy z powodu choroby, pobytu w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym są w głównej mierze:

• zaświadczenie lekarskie wystawione w naszym kraju, co do zasady, w formie elektronicznej, udostępniane płatnikom składek na ich profilach informacyjnych na PUE ZUS (art. 53 ust. 1 ustawy zasiłkowej) albo
• zaświadczenia lekarskie wystawione w zagranicznym zakładzie leczniczym lub przez zagranicznego lekarza, spełniające warunki określone w § 5 z uwzględnieniem § 6 rozporządzenia MRPiPS w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków... (Dz. U. z 2017 r. poz. 87 ze zm.).

Natomiast podstawą do wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego lub renty z tytułu niezdolności do pracy jest decyzja ZUS wydana w oparciu o orzeczenie lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS, jako organu II instancji.

Zasady orzekania o niezdolności do pracy zostały określone w wydanym w tej sprawie rozporządzeniu MPS (Dz. U. z 2004 r. nr 273, poz. 2711 ze zm.). Wynika z nich m.in., iż lekarz orzecznik/komisja lekarska ZUS:

• ustala przewidywany okres niezdolności do pracy, biorąc pod uwagę charakter i stopień naruszenia sprawności organizmu oraz rokowania odzyskania zdolności do pracy, a ponadto
• może orzec o:
• okolicznościach uzasadniających przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego - jeżeli osoba ubiegająca się o rentę z tytułu niezdolności do pracy spełnia warunki do uzyskania świadczenia rehabilitacyjnego albo
• niezdolności do pracy lub celowości przekwalifikowania zawodowego osoby ubiegającej się o świadczenie rehabilitacyjne - jeśli osoba ubiegająca się o świadczenie rehabilitacyjne nie spełnia warunków wymaganych do uzyskania tego świadczenia.

Reguły te potwierdzają zatem fakt, iż o rodzaju należnego świadczenia z medycznego punktu widzenia nie decyduje sam ubezpieczony czy lekarz prowadzący jego leczenie, tylko lekarz orzecznik/komisja lekarska ZUS.

Oczywiście i tak w ww. przypadkach:

• wymagany jest stosowny wniosek o dane świadczenie (np. ZUS na podstawie wniosku o rentę nie przyzna świadczenia rehabilitacyjnego i odwrotnie - na wniosek o świadczenie rehabilitacyjne nie przyzna renty) wraz z określonymi w nim załącznikami oraz
• ubezpieczony musi spełnić pozostałe warunki do uzyskania danego świadczenia (patrz tabela).