Zakup i montaż instalacji fotowoltaicznej w samorządowym zakładzie budżetowym

Samorządowy zakład budżetowy zlecił montaż instalacji fotowoltaicznej na budynku oczyszczalni. Zakupu instalacji wraz z montażem dokonano z własnych środków. Czy poniesione wydatki ująć w paragrafie 607 klasyfikacji budżetowej? Zakład otrzymał już fakturę zakupu z montażem oraz protokół odbioru fotowoltaiki. Kiedy należy wystawić OT i przyjąć fotowoltaikę jako środek trwały? Instalacja nowego licznika i przyłączenie fotowoltaiki do sieci będzie trwać jeszcze około 3 miesiące. Jak zaksięgować powyższe operacje?

Składnik majątku można zakwalifikować do środków trwałych, jeżeli spełnia on warunki zawarte w art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości. Z przepisu tego wynika, że środki trwałe to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Do środków trwałych zalicza się nieruchomości, maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy oraz ulepszenia w obcych środkach trwałych.

Warto dodać, że z pkt 4.14-4.15 Krajowego Standardu Rachunkowości nr 11 "Środki trwałe" wynika, że środek trwały uznaje się za zdatny do użytkowania, w przypadku gdy jest on kompletny i jednocześnie spełnia:

• wymogi prawne, przewidziane w przepisach regulujących szczególne warunki, jakie muszą spełniać określone kategorie środków trwałych, aby zostały dopuszczone do użytkowania,
• wymogi wewnętrzne, polegające na jego dostosowaniu do miejsca i warunków funkcjonowania, zgodnie z wymaganiami jednostki.

Zdatność środka trwałego do użytkowania powinna być potwierdzona odpowiednim dokumentem odbioru, ewentualnie po przeprowadzeniu stosownych prób. Kompletność środka trwałego oznacza, że może on realizować przypisane mu funkcje, czyli że spełnia wszystkie warunki techniczne (pod względem konstrukcyjnym) i prawne przewidziane dla danej kategorii środków trwałych, a w szczególności zawiera wszystkie części składowe.

Ponadto, na mocy objaśnień szczegółowych do grupy 1 KŚT "Budynki i lokale oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego i spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego", do wyposażenia budynku zalicza się wszystkie instalacje wbudowane w konstrukcje budynku na stałe, np. instalacje sanitarne, elektryczne, sygnalizacyjne, komputerowe, telekomunikacyjne, przeciwpożarowe oraz normalne wyposażenie budynku, takie jak wbudowane meble. W skład budynku, jako pojedynczego obiektu inwentarzowego, wlicza się także obiekty pomocnicze obsługujące dany budynek, np. chodniki, dojazdy, podwórka, place, ogrodzenia, studnie. Obiekty pomocnicze, obsługujące więcej niż jeden budynek, należy zaliczać do właściwych rodzajów zgodnie z ich przeznaczeniem.

Z objaśnień do grupy 1 KŚT można zatem wnioskować, że instalacji fotowoltaicznej niewbudowanej w konstrukcję budynku, nie kwalifikuje się do elementów wyposażenia budynku, a tym samym nie jest zasadne stosowanie przepisów dotyczących ulepszenia środka trwałego (tu: budynku oczyszczalni, na którym zamontowane są panele). Może ona stanowić samodzielny środek trwały po spełnieniu warunków określonych w art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości. Jeżeli natomiast instalacja fotowoltaiczna została wbudowana w konstrukcję budynku na stałe, to poniesione wydatki traktuje się jako ulepszenie istniejącego środka trwałego i zwiększa wartość budynku o poniesione nakłady.

Ewidencja księgowa wydatków za zakup i montaż instalacji fotowoltaicznej, uznanej za odrębny środek trwały, będzie przebiegała w księgach rachunkowych na zasadach ogólnych. Oznacza to, że jej wartością początkową będzie cena nabycia w rozumieniu art. 28 ust. 2 i ust. 8 ustawy o rachunkowości, obejmująca obok kosztów zakupu materiałów niezbędnych do stworzenia instalacji (w tym paneli fotowoltaicznych, inwertera, zabezpieczeń przeciwnapięciowych), także koszty związane z zakupem, czyli np. koszty montażu. Koszty te wskazane jest ujmować wstępnie na koncie 080 "Środki trwałe w budowie (inwestycje)", a w momencie przekazania instalacji do używania, przeksięgować na konto środków trwałych.

Co istotne, aby można było oddać instalację fotowoltaiczną do używania, a tym samym, aby można ją było wprowadzić do ewidencji środków trwałych, konieczna jest wymiana licznika na dwukierunkowy i przyłączenie mikroinstalacji do sieci. Do tego czasu instalacja powinna pozostawać na koncie środków trwałych w budowie.

Ponadto w przypadku finansowania inwestycji polegającej na zakupie i montażu instalacji fotowoltaicznej ze środków własnych samorządowego zakładu budżetowego (w roku zaplanowania) należy dokonać zapisu dodatkowego po stronie Wn konta 740 "Dotacje i środki na inwestycje", w korespondencji ze stroną Ma konta 800 "Fundusz jednostki".

Naszym zdaniem powyższego księgowania należy dokonać pod datą zapłaty zobowiązania w kwocie odpowiadającej równowartości własnych środków pieniężnych, jakie samorządowy zakład budżetowy wykorzystał na sfinansowanie inwestycji.

Przepisy rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2020 r. poz. 342), dalej zwanego rozporządzeniem w sprawie rachunkowości budżetowej, stanowią bowiem, iż środki pieniężne samorządowych zakładów budżetowych wykorzystane lub przeznaczone na finansowanie inwestycji ujmuje się po stronie Wn konta 740 "Dotacje i środki na inwestycje". Księgowania tego dokonuje się w korespondencji odpowiednio z kontem 800 "Fundusz jednostki" lub 840 "Rezerwy i rozliczenia międzyokresowe przychodów".

Szczególne zasady obowiązujące samorządowe zakłady budżetowe, wynikające z ustawy o finansach publicznych, a także rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 513 ze zm.), zobowiązują te jednostki do grupowania wydatków w podziale na: wydatki bieżące i majątkowe. Wydatki majątkowe przeznaczane są przy tym na sfinansowanie realizowanych przez zakłady budżetowe inwestycji lub zakupy środków trwałych niezaliczanych do pierwszego wyposażenia, których wartość początkowa jest wyższa od kwoty określonej w art. 16f ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, czyli od kwoty 10.000 zł, a odpisy amortyzacyjne od tych środków trwałych nie są dokonywane jednorazowo lub gdy od nich nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych w przypadkach określonych w tej ustawie.

Do klasyfikowania wydatków majątkowych (inwestycyjnych) w samorządowych zakładach budżetowych służą generalnie paragrafy 607 "Wydatki inwestycyjne samorządowych zakładów budżetowych" i 608 "Wydatki na zakupy inwestycyjne samorządowych zakładów budżetowych". Przy czym ponoszone przez zakład wydatki związane z realizowanym procesem inwestycyjnym, w tym z nabyciem i montażem środków trwałych, wskazane jest ujmować w paragrafie 607.