Pracownikom zaliczonym do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy. Prawidłowe ustalenie prawa do tego urlopu spoczywa na pracodawcach zatrudniających takich pracowników. W razie popełnienia błędu muszą się oni liczyć z roszczeniami ze strony poszkodowanego pracownika oraz ewentualnymi karami ze strony PIP.
Urlop dodatkowy, w wymiarze 10 dni roboczych w roku, przysługuje pracownikom dysponującym orzeczeniem o przyznaniu umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności. Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej... (Dz. U. z 2023 r. poz. 100 ze zm.), dalej ustawy o rehabilitacji, prawo do pierwszego urlopu dodatkowego nabywają oni jednak dopiero po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia do jednego z wymienionych stopni niepełnosprawności.
Pracodawcy często biorą tu pod uwagę tylko okres zatrudnienia przypadający u nich. Tymczasem we wspomnianym okresie rocznym uwzględnia się wszystkie okresy zatrudnienia, bez względu na występujące między nimi przerwy oraz bez względu na ilość pracodawców. Brane są tu również pod uwagę okresy, w których pracownik nie świadczył pracy z uwagi na pobyt na zwolnieniu lekarskim, pobyt na świadczeniu rehabilitacyjnym czy okresy pobierania zasiłku macierzyńskiego (przykład 1).
Następna ze zgłaszanych wątpliwości dotyczy sposobu ustalania wymiaru pierwszego urlopu dodatkowego. Zdarza się, że pracodawcy, powołując się na art. 153 § 1 K.p., uznają, że pracownik nabywa prawo do pierwszego urlopu dodatkowego z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 pełnego wymiaru.
Zasada ta ma zastosowanie wobec kodeksowego urlopu wypoczynkowego, ale nie w stosunku do urlopu dodatkowego z tytułu niepełnosprawności. Pierwszy urlop dodatkowy przysługuje bowiem z dołu, a więc po przepracowaniu roku. Dlatego pracownik nabywa prawo do niego zawsze w pełnym 10-dniowym wymiarze.
Kolejne wątpliwości co do udzielania dodatkowego urlopu mają związek z faktem, że roczny okres zatrudnienia uprawniający do urlopu dodatkowego jest liczony od innej daty niż pozostałe uprawnienia przysługujące pracownikom niepełnosprawnym.
Jak wspomniano, prawo do pierwszego urlopu dodatkowego przysługuje po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia do umiarkowanego albo znacznego stopnia niepełnosprawności. Datą zaliczenia do danego stopnia niepełnosprawności jest dzień posiedzenia zespołu orzekającego (data wydania orzeczenia).
Natomiast pozostałe uprawnienia przysługują od dnia, w którym pracownik został wliczony do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych na podstawie art. 2a ustawy o rehabilitacji zawodowej (...) - najczęściej jest to dzień przedłożenia pracodawcy orzeczenia o przyznaniu stopnia niepełnosprawności (przykład 2).
Pracownikowi może też być zmieniony posiadany przez niego stopień niepełnosprawności, w wyniku czego uzyska lub straci prawo do urlopu dodatkowego. Tego rodzaju sytuacje budzą wątpliwości pracodawców co do terminu nabycia albo utraty prawa do wspomnianego urlopu.
Jeżeli pracownikowi dysponującemu orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności zostanie przyznany stopień umiarkowany lub znaczny, urlop ten będzie przysługiwał po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia do jednego z wymaganych stopni niepełnosprawności.
Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy pracownik dysponował już w przeszłości stopniem umiarkowanym lub znacznym i skorzystał wówczas z pierwszorazowego urlopu dodatkowego. Taka osoba nie musi ponownie przepracować jednego roku, a ponowne prawo do urlopu dodatkowego nabędzie z dniem przedłożenia pracodawcy nowego orzeczenia o zaliczeniu do umiarkowanego albo znacznego stopnia niepełnosprawności.
Natomiast w sytuacji, gdy pracownik dysponujący umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności utraci status osoby niepełnosprawnej lub zostanie zaliczony do lekkiego stopnia niepełnosprawności, nie traci prawa do urlopów dodatkowych, do których nabył prawo przed utratą tego statusu lub zmianą stopnia niepełnosprawności - zarówno zaległych, jak i bieżących. Stanowisko takie zajęło Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych w komunikacie dostępnym na stronie internetowej pod adresem www.niepelnosprawni.gov.pl.
|
Przykład 1 W dniu 31 grudnia 2021 r. pracownica przedłożyła w firmie pierwszorazowe orzeczenie o przyznaniu umiarkowanego stopnia niepełnosprawności wydane 30 grudnia 2021 r. Pracownica ta uległa wypadkowi przy pracy 3 stycznia 2022 r., nabywając z tego tytułu prawo najpierw do zasiłku chorobowego, a następnie do świadczenia rehabilitacyjnego. Do pracy wróciła dopiero 16 stycznia 2023 r. Mimo że po przyznaniu stopnia niepełnosprawności faktycznie przepracowała tylko 1 dzień (31 grudnia 2021 r.), już 16 stycznia 2023 r. mogła skorzystać z pełnego urlopu dodatkowego, przy czym prawo do niego nabyła jeszcze w czasie pobytu na świadczeniu rehabilitacyjnym (31 grudnia 2022 r.). Przykład 2 W dniu 15 lutego 2023 r. pracownik przedłożył pracodawcy pierwszorazowe orzeczenie o przyznaniu umiarkowanego stopnia niepełnosprawności wydane 10 stycznia br. Z dniem 15 lutego br. pracownik ten nabył prawo do skróconego czasu pracy, dodatkowej 15-minutowej przerwy w pracy, płatnych zwolnień od pracy przypisanych temu stopniowi niepełnosprawności oraz został objęty zakazem zatrudniania w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Natomiast okres zatrudnienia (1 rok) wymagany do nabycia prawa do urlopu dodatkowego jest liczony od 11 stycznia 2023 r. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
