Pracodawca powierzył pracownikowi zatrudnionemu na stanowisku głównego specjalisty ds. planowania obowiązki nieobecnego magazyniera. Zmiana rodzaju pracy odbyła się w trybie polecenia służbowego pracodawcy i ma obowiązywać od połowy października br. do końca lutego roku następnego. Czy powierzenie innej pracy było dopuszczalne?
Pracodawca w ramach swoich uprawnień kierowniczych może powierzyć tymczasowo pracownikowi bez jego zgody obowiązki należące do innego pracownika, a pracownik, z uwagi na dobro firmy, powinien te obowiązki przyjąć do wykonania. W sytuacji zaprezentowanej w pytaniu wątpliwości budzi rodzaj pracy, którą ma wykonywać osoba o wysokich, specjalistycznych kwalifikacjach.
Dopuszczalność skierowania pracownika do pracy innej niż dotychczasowa reguluje art. 42 § 4 K.p. Na podstawie powołanego przepisu pracodawca może skierować pracownika do wykonywania czynności odbiegających od realizowanych do tej pory, bez potrzeby wypowiadania warunków pracy bądź zawierania porozumienia zmieniającego. Działanie pracodawcy będzie zgodnie z prawem, jeśli:
Przez uzasadnione potrzeby należy rozumieć okoliczności dotyczące podmiotu zatrudniającego, których wystąpienie powoduje, że powierzenie pracownikowi zmienionego rodzaju pracy jest konieczne. Mogą być one uzasadnione np. reorganizacją, okresowymi wahaniami w zapotrzebowaniu na pracę lub koniecznością zastępstwa innego pracownika.
W praktyce jeżeli powierzenie innej pracy następuje na przełomie roku kalendarzowego, to okres jej wykonywania może trwać łącznie 6 miesięcy (w każdym roku po 3 m-ce, czyli od 1 października danego roku do 31 marca następnego roku). Według literalnego brzmienia omawianego przepisu, ograniczenie czasowe w nim zawarte dotyczy bowiem roku kalendarzowego.
Z analizowanego przepisu wynika ponadto, iż powierzona praca ma odpowiadać kwalifikacjom pracownika. Zgodnie z poglądem utrwalonym w orzecznictwie pracą odpowiednią jest praca, przy której kwalifikacje danego pracownika znajdą choćby częściowe zastosowanie, przy czym zlecone pracownikowi zadania powinny mieć charakter równorzędny do wykonywanych dotychczas. Nie może być to praca, do której kwalifikacje pracownika są zbyt wysokie albo taka, do której pracownik nie ma kwalifikacji. W wyroku z dnia 21 lutego 2008 r. (sygn. akt II PK 171/07, OSNP 2009/9-10/118) Sąd Najwyższy uznał, że: "Powierzenie na podstawie art. 42 § 4 K.p. odwołanemu prezesowi zarządu spółki pracy niewymagającej wysokich kwalifikacji, wykonywanej na hali produkcyjnej pomiędzy pracownikami fizycznymi, może stanowić naruszenie przez pracodawcę obowiązku poszanowania godności pracownika (art. 111 K.p.), jeżeli nosiło znamiona intencjonalnego, świadomego i natężonego złą wolą działania zmierzającego do poniżenia i zdyskredytowania pracownika. Naruszenie to może być przesłanką rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 11 K.p.".
Ważne: Pojęcie kwalifikacji zawodowych należy rozumieć szeroko nie tylko jako wykształcenie, lecz również doświadczenie zawodowe pracownika, jego faktyczne umiejętności oraz właściwości psychofizyczne. |
Należy wspomnieć, iż powierzenie pracownikowi posiadającemu określone kwalifikacje zawodowe pracy niewymagającej żadnych kwalifikacji stanowi naruszenie art. 42 § 4 K.p., a odmowa wykonywania takiej pracy nie uzasadnia rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 K.p. (por. wyrok SN z dnia 8 maja 1997 r., sygn. akt I PKN 131/97, OSNP 1998/6/178).
Skorzystanie przez pracodawcę z omawianej instytucji nie może spowodować obniżenia wynagrodzenia pracownika obejmującego wszystkie, wynikające z umowy o pracę, składniki. Reguła ta obowiązuje również w przypadku, gdy zgodnie z obowiązującymi u pracodawcy zasadami wynagradzania pracowników powierzone czynności są opłacane niżej niż wykonywane wcześniej. Porównując wynagrodzenie pracownika wynikające z umowy o pracę z wynagrodzeniem otrzymywanym na stanowisku czasowo powierzonym, uwzględnieniu podlegają tylko te składniki wynagrodzenia, których niekorzystna zmiana wymagałaby wypowiedzenia zmieniającego. Natomiast nie przyjmuje się tych składników, które są wypłacane z mocy prawa w razie zaistnienia okoliczności uzasadniających ich wypłatę, takich jak np. dodatek za pracę nadliczbową czy dodatek za pracę w porze nocnej. Nie stosuje się tu zasad właściwych dla ustalenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop.
Dla przesunięcia pracownika do innej pracy nie jest wymagana żadna szczególna forma (por. wyrok SN z dnia 13 marca 1979 r., sygn. akt I PRN 18/79). Powierzenie innej pracy nie musi być dokonane na piśmie i zawierać uzasadnienia. Nie wymaga także konsultacji związkowej, bez względu na rodzaj zawartej umowy o pracę. Od polecenia powierzającego inną pracę nie przysługuje odwołanie do sądu pracy.
Zwracamy uwagę! Pracownikowi, któremu pracodawca na podstawie art. 42 § 4 K.p. powierzył inną pracę, nie przysługują roszczenia przewidziane w razie nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia umowy o pracę (por. wyrok SN z dnia 25 lipca 2003 r., sygn. akt I PK 269/02, OSNP 2004/16/280). Podobnie w wyroku z dnia 18 września 2014 r. (sygn. akt III PK 138/13) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że nie można traktować polecenia służbowego pracodawcy w sprawie powierzenia innych obowiązków w trybie art. 42 § 4 K.p. jako wypowiedzenia umowy. Zdaniem Sądu pracownik mógłby jednak domagać się zadośćuczynienia za naruszenie godności poprzez czasową degradację na znacznie niższe stanowisko.
|