Zawarcie umowy o pracę z członkiem zarządu spółki z o.o.

Spółka z o.o. ma dwóch wspólników. Jeden z nich jest prezesem kilkuosobowego zarządu spółki (wykonuje te obowiązki bezpłatnie). Czy spółka może zawrzeć z nim umowę o pracę z zakresem innych obowiązków niż członka zarządu?

Jeżeli spełnione będą przesłanki określone w art. 22 § 1 K.p., to tak. Zgodnie z tym przepisem, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Wykonywanie obowiązków członka zarządu

Członek zarządu spółki z o.o. może wykonywać swoje obowiązki na podstawie samego powołania go do pełnienia tej funkcji, bez konieczności zawarcia z nim dodatkowej umowy. Powołanie danej osoby do zarządu powoduje powstanie stosunku organizacyjnego łączącego tę osobę ze spółką (por. np. wyrok SN z 14 lutego 2001 r., sygn. akt I PKN 258/00, OSNP 2002/23/565). Obok tego stosunku organizacyjnego, członka zarządu może - ale nie musi - łączyć ze spółką stosunek zatrudnienia (jego źródłem może być np. umowa o pracę, kontrakt menedżerski).

W orzecznictwie dopuszcza się pracownicze zatrudnianie wspólników wieloosobowych spółek z o.o. na stanowiskach członków zarządu. Wyklucza się jednak uznanie, że stosunek łączący spółkę i jej jedynego wspólnika, będącego członkiem zarządu, jest stosunkiem pracy, przy czym wyrażany jest pogląd, że dotyczy to także sytuacji, gdy udział innych wspólników w kapitale zakładowym spółki jest tak mały, że pozostaje w istocie iluzoryczny (por. np. wyrok SN z 10 czerwca 2021 r., sygn. akt III USKP 42/21). W sytuacji, gdy status wykonawcy pracy jest zdominowany przez status właścicielski, nie może być bowiem mowy o zatrudnieniu w ramach stosunku pracy (por. np. postanowienie SN z 8 sierpnia 2023 r., sygn. akt I USK 189/22). Natomiast w przypadku spółki wieloosobowej (nawet dwuosobowej) zawarcie ze wspólnikiem, będącym członkiem zarządu, umowy o pracę nie jest - co do zasady - zatrudnieniem "samego siebie", a zatem nie jest to sytuacja wykluczająca podporządkowanie pracownicze, o którym mowa w art. 22 K.p.

Zatrudnienie członka zarządu na innym stanowisku

Możliwa jest także sytuacja, gdy członek zarządu spółki zostaje zatrudniony w spółce na stanowisku, które nie jest związane z pełnieniem przez niego funkcji członka zarządu. W orzecznictwie przyjmuje się, że zarządzający przedsiębiorstwem może być zatrudniony w tym samym przedsiębiorstwie jako pracownik na stanowisku, które w zakresie obowiązków (pracy) jest odrębne od zarządzania - takie rozwiązanie może być stosowane także w spółce z o.o. w odniesieniu do członka jej zarządu (por. np. wyrok SN z 9 czerwca 2010 r., sygn. akt II UK 33/10). Należy przy tym pamiętać, że w razie wykonywania na rzecz pracodawcy kilku rodzajów pracy podporządkowanej przyjmuje się co do zasady, że strony łączy jeden stosunek pracy. Zapobiega to obchodzeniu przepisów o czasie pracy i wysokości wynagrodzenia za godziny nadliczbowe (por. np. wyrok SN z 14 lutego 2002 r., sygn. akt I PKN 876/00).

Zawarcie umowy z członkiem zarządu

Zgodnie z art. 205 § 1 K.s.h., jeżeli zarząd spółki z o.o. jest wieloosobowy, sposób jej reprezentowania określa umowa spółki. W przypadku, gdy umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem. W sprawach z zakresu prawa pracy kwestie reprezentacji pracodawcy reguluje art. 3¹ § 1 K.p. Zgodnie z tym przepisem, za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.

W przypadku zawarcia umowy z członkiem zarządu spółki z o.o., należy jednak pamiętać o art. 210 § 1 K.s.h. W przepisie tym zastrzeżono, że w umowie między spółką a członkiem zarządu (oraz w sporze z nim) spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Rozstrzygnięcie, który z tych podmiotów (rada nadzorcza czy pełnomocnik) reprezentuje spółkę wobec członków zarządu, może być dokonane w wewnętrznych aktach spółki (w umowie spółki z o.o., uchwale zgromadzenia wspólników). W razie braku takiej regulacji, spółka z o.o. (w której została powołana rada nadzorcza) w sprawach z zakresu prawa pracy może być reprezentowana wobec członków jej zarządu zarówno przez radę nadzorczą, jak i przez pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników (por. wyrok SN z 4 sierpnia 2009 r., sygn. akt I PK 42/09).