Wynagrodzenie prowizyjne w wynagrodzeniu za urlop

1) Czy możliwe jest wyłączenie wynagrodzenia prowizyjnego z podstawy wymiaru wynagrodzenia za urlop?

Nie. Zasady obliczania wynagrodzenia za urlop określa rozporządzenie urlopowe, które w § 6 wymienia świadczenia wyłączone z podstawy ustalania wynagrodzenia urlopowego. W myśl powołanego przepisu przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop nie uwzględnia się:

• jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,
   
• wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
   
• gratyfikacji (nagród) jubileuszowych,
   
• wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
   
• ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,
   
• dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
   
• wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
   
• nagród z zakładowego funduszu nagród,
   
• dodatkowego wynagrodzenia rocznego,
   
• należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
   
• odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych,
   
• wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy.

Wynagrodzenie prowizyjne nie należy do żadnej z ww. kategorii, w związku z czym nie ma możliwości wyłączenia go z podstawy wymiaru wynagrodzenia za urlop. Stanowi ono zmienny składnik wynagrodzenia, gdyż przysługuje pracownikom za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, ale w zróżnicowanej wysokości.

Gdyby jednak wysokość tych składników ulegała znacznym wahaniom, to przyjmuje się je przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie nieprzekraczającym 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu.

W świetle przedstawionych powyżej regulacji nie ma możliwości wyłączenia zmiennego składnika wynagrodzenia, jakim jest prowizja, z podstawy wymiaru wynagrodzenia za urlop. Z tych samych względów, a zwłaszcza z uwagi na treść § 8 rozporządzenia urlopowego, nie można również potraktować prowizji jako stałego składnika wynagrodzenia i uwzględniać jej w wynagrodzeniu urlopowym w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu wykorzystywania urlopu (§ 7 rozporządzenia urlopowego). Przyjęcie takiego rozwiązania byłoby sprzeczne nie tylko z przepisami rozporządzenia urlopowego, ale przede wszystkim z art. 172 K.p., zgodnie z którym za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Skoro zaś prowizja jest ściśle uzależniona od efektywności pracy pracownika (np. wypracowanego obrotu, liczby i wartości zawartych na rzecz firmy kontraktów, czy sprzedanych artykułów lub usług), to w miesiącu korzystania z urlopu jej wartość ulega zmniejszeniu. Wypłacając zatem pracownikowi w miesiącu korzystania z urlopu prowizję w "wypracowanej" przez pracownika wysokości, wypłaca się ją de facto jedynie za przepracowaną część miesiąca, zaś okres wypoczynku byłby bezpłatny.

2) Pracodawca w celu zmotywowania pracowników do osiągania lepszych wyników pracy wprowadził wynagrodzenie prowizyjne. W przypadku korzystania przez pracowników z urlopów wypoczynkowych wiąże się to z koniecznością obliczania tzw. "średniej urlopowej" z okresu od 3 do 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. Aby uniknąć dokonywania tych przeliczeń, pracodawca w regulaminie wynagradzania postanowił, że wynagrodzenie urlopowe pracownika wyliczane jest jakby normalnie pracował, co oznacza, że za czas przebywania na urlopie wypłaca się prowizję od obrotu, nie uwzględniając jej w tzw. "średniej urlopowej". Czy działanie pracodawcy jest zgodne z prawem?

Pracodawca musiałby przede wszystkim ustalić wysokość prowizji, wypłacanej w stałej wysokości w miesiącu korzystania przez pracownika z urlopu (wyliczanej np. jako średnia z 12 miesięcy poprzedniego roku, na cały kolejny rok). Takie odstępstwo od powszechnie obowiązujących zasad ustalania wynagrodzenia urlopowego jest prawnie dopuszczalne, pod warunkiem, że będzie bardziej korzystne dla pracownika od powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy (art. 9 § 2 K.p.). W praktyce oznacza to, że przyjęta w przepisach wewnątrzzakładowych stała kwota "prowizji urlopowej" mogłaby być wypłacana tylko jeśli będzie wyższa bądź równa średniej obliczonej zgodnie z § 8 rozporządzenia urlopowego, tj. z okresu od 3 do 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. W konsekwencji więc ustalenie w przepisach wewnątrzzakładowych "stałej prowizji urlopowej" nie zwalnia pracodawcy z obowiązku każdorazowego ustalania tzw. "średniej urlopowej" i porównywania wartości obu świadczeń.