Zwolnienie wynagrodzenia zleceniobiorcy z minimalnej stawki godzinowej

Czy umowa zlecenia (o świadczenie usług), w której wynagrodzenie jest ustalone jako "stawka x ilość osób zrekrutowanych przez zleceniobiorcę do wykonania danych czynności dla zleceniodawcy", jest umową podlegającą, czy niepodlegającą minimalnej stawce godzinowej?

Stawka określona kwotowo obliguje do zapewnienia minimalnej stawki godzinowej zleceniobiorcy/świadczącemu usługi. Takiego obowiązku nie ma, gdy jest wyrażona procentem i są spełnione pozostałe warunki ustawowe.

Wynagrodzenie z umowy zlecenia (art. 734 i nast. K.c.) i umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy o zleceniu (art. 750 K.c.), wykonywanej przez przyjmującego zlecenie lub świadczącego usługi, nie może być niższe niż minimalna stawka godzinowa. Tę zasadę ustanawia art. 8a ust. 1 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207 ze zm.), dalej ustawy. Według jej art. 1 pkt 1b przez przyjmującego zlecenie lub świadczącego usługi rozumie się:

• osobę fizyczną wykonującą działalność gospodarczą zarejestrowaną w Rzeczypospolitej Polskiej albo w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej lub państwem Europejskiego Obszaru Gospodarczego, niezatrudniającą pracowników lub niezawierającą umów ze zleceniobiorcami albo
• osobę fizyczną niewykonującą działalności gospodarczej,

która przyjmuje zlecenie lub świadczy usługi na podstawie umów, o których mowa w art. 734 i 750 K.c., na rzecz przedsiębiorcy lub na rzecz innej jednostki organizacyjnej, w ramach prowadzonej przez te podmioty działalności.

Ustawa w art. 8d wprowadza wyjątki od obowiązku przestrzegania przepisów dotyczących minimalnej stawki godzinowej. Biorąc pod uwagę sytuację z pytania, mógłby jej dotyczyć ust. 1 pkt 1 wskazanego przepisu. Zwalnia on ze stosowania art. 8a-8c ustawy umowy zlecenia/o świadczenie usług, jeżeli zleceniobiorca/świadczący usługi sam decyduje o miejscu i czasie wykonania zlecenia/usługi oraz przysługuje mu wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne. 

W stanowisku udostępnionym naszemu Wydawnictwu 4 października 2016 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podkreśliło, że: "(...) Przesłanką wyłączenia ze stosowania obowiązku zapewnienia minimalnej stawki godzinowej jest więc spełnienie trzech warunków łącznie (czas, miejsce i prowizja).

Wyłączenie nie będzie więc obejmowało przypadków, w których wykonanie zlecenia lub świadczenie usług w konkretnym miejscu lub czasie wynika z umowy bądź z istoty zlecenia lub usługi (np. ochrona obiektów, sprzątanie). Wyłączenie nie będzie miało w szczególności zastosowania, gdy w umowie zostaną wskazane np. trzy lokalizacje, których dotyczyć ma świadczona usługa, przy czym o kolejności i czasie realizacji usługi w kolejnych lokalizacjach będzie decydował sam zleceniobiorca (np. będzie decydował o kolejności dostarczania przesyłek na wyznaczonym terenie).".

Powyższy sposób definiowania nie wynika z regulacji prawnych, lecz z orzecznictwa i doktryny. Stawka wynagrodzenia prowizyjnego nie odnosi się do konkretnych kwot, ponieważ nie są one znane w chwili zawierania umowy zlecenia/o świadczenie usług. Jej wysokość to odpowiedni procent od obrotu, dochodu lub wartości transakcji (por. wyrok SN z 30 stycznia 2004 r., sygn. akt I CK 177/03 i wyrok SA w Rzeszowie z 8 czerwca 1993 r., sygn. akt III AUr 199/93, OSA 1994/3/19).

Czytelnik nie precyzuje czy "stawka" stanowi konkretny procent, czy też jest ustalona w kwocie stałej. W tym pierwszym przypadku przedstawiony w pytaniu wzór odnosiłby się do obliczania wynagrodzenia prowizyjnego, co w połączeniu z prawem zleceniobiorcy/świadczącego usługi do decydowania o miejscu i czasie realizacji zlecenia/usługi stanowiłoby podstawę do niestosowania minimalnej stawki godzinowej w trybie art. 8d ust. 1 pkt 1 ustawy. Skutek przeciwny wystąpi w drugiej sytuacji. Wynagrodzenie ustalane jako iloczyn stałej stawki za czynność/usługę (tu zrekrutowanie osoby) i liczby wykonanych czynności/usług (tu liczba zrekrutowanych osób) jest bowiem wynagrodzeniem akordowym (tzw. akord prosty). Ten rodzaj wynagrodzenia, nawet przy swobodzie zleceniobiorcy/świadczącego usługi w zakresie miejsca i czasu realizacji zlecenia/usługi zobowiązuje zleceniodawcę do:

• zapewnienia minimalnej stawki godzinowej (art. 8a ust. 1 i 2 ustawy),
• wypłacania wynagrodzenia w wysokości wynikającej z minimalnej stawki godzinowej minimum raz w miesiącu, jeżeli umowa zlecenia/o świadczenie usług jest zawarta na dłużej niż 1 miesiąc (art. 8a ust. 6 ustawy),
• wskazania w umowie umówionego sposobu potwierdzania liczby wykonanych godzin zlecenia/usług, gdyż brak takich zapisów powoduje, że zleceniobiorca/świadczący usługi będzie przedkładać w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej informację o liczbie godzin wykonania zlecenia/usługi przed terminem wypłaty wynagrodzenia (art. 8b ustawy).

Zwracamy uwagę! Za wypłacanie wynagrodzenia nieosiągającego poziomu minimalnej stawki godzinowej grozi grzywna od 1.000 zł do 30.000 zł (art. 8e ustawy).