Przedsiębiorstwo energetyczne poinformowało mnie, że w związku z rozbudową sieci chce przeprowadzić instalację wzdłuż jednej z granic mojej nieruchomości. Z pisma wynika, że jeśli nie podpiszemy stosownej umowy, przedsiębiorstwo wystąpi do sądu z wnioskiem o ustanowienie służebności przesyłu. Czym jest wspomniana służebność? Czy rzeczywiście przedsiębiorstwo wbrew mojej woli może uzyskać prawo do korzystania z części mojej nieruchomości?
W pewnych przypadkach nieruchomość można obciążyć służebnością przesyłu wbrew woli jej właściciela. W myśl przepisów nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią tzw. urządzenia przesyłowe, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń - tzw. służebność przesyłu. Przewiduje to art. 3051 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).
Wątpliwości Czytelnika dotyczą tego, czy w razie odmowy wyrażenia zgody na ustanowienie służebności w drodze umowy przedsiębiorstwu będzie przysługiwać roszczenie o jej ustanowienie w trybie sądowym. Wątpliwość tę rozstrzyga art. 3052 § 1 K.c. Zgodnie z nim, jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń przesyłowych, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem. W praktyce, zawsze gdy na nieruchomości posadowione są urządzenia przesyłowe, przesłanka "konieczności" istnienia służebności w celu właściwego korzystania z tych urządzeń jest spełniona. Z kolei w sytuacji, gdy urządzenia nie zostały jeszcze posadowione, przedsiębiorstwo musi wykazać, że projektowany przebieg instalacji zapewnia właściwe korzystanie z urządzeń.
Ustawa nie wskazuje kryteriów ustalania wysokości wynagrodzenia za ustanowienie omawianej służebności. Oznacza to, że wynagrodzenie powinno być ustalane każdorazowo indywidualnie i dostosowane do okoliczności, w tym zakresu, charakteru i trwałości obciążenia, jego uciążliwości, wpływu na ograniczenie korzystania z nieruchomości przez właściciela, a także zmniejszenia jej wartości. W takiej sytuacji zasadne jest uwzględnienie, czy urządzenia przesyłowe służą także zaspokojeniu potrzeb właściciela nieruchomości obciążonej. Zatem odpowiednie wynagrodzenie musi być ustalone z uwzględnieniem stopnia ingerencji w treść prawa własności i zakresu uszczuplenia tego prawa (por. postanowienie SN z dnia 20 września 2024 r., sygn. akt I CSK 3719/23). Przyjmuje się, że wynagrodzenie powinno, co do zasady, przybierać postać świadczenia jednorazowego, a nie świadczenia okresowego, którego ustanowienie jest jednak wyjątkowo możliwe w przypadku ustanowienia służebności przesyłu na czas określony.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
