Podmioty wypłacające (stawiające do dyspozycji) osobom fizycznym różnorodne świadczenia jako płatnicy pdof otrzymują od nich ustawowo przewidziane oświadczenia i wnioski mające wpływ na sposób obliczania zaliczek na pdof. Otrzymując takie dokumenty, ich treść muszą uwzględniać w swoich obliczeniach w odpowiednim czasie i zakresie.
Podatnik, który chce płatnikowi złożyć funkcjonujący na gruncie pdof wniosek lub oświadczenie mające wpływ na wysokość zaliczki na podatek, może tego dokonać w dowolnym momencie roku. Z kolei płatnik ze swojej strony zasadniczo zobligowany jest uwzględniać składane mu oświadczenia/wnioski najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym je otrzymał (art. 31a ust. 5 ustawy o pdof - Dz. U. z 2025 r. poz. 163).
Wszystkie takie wnioski i oświadczenia pozostają aktualne również w kolejnych latach podatkowych, poza przypadkami, w których odrębny przepis reguluje tę kwestię inaczej (art. 31a ust. 6 ustawy o pdof). Takim wyjątkiem jest m.in. wniosek o niepobieranie zaliczek na podatek w danym roku podatkowym. Podatnik natomiast zobowiązany jest wycofać lub zmienić złożone pierwotnie oświadczenie lub wniosek, gdy dochodzi do zmiany okoliczności wpływających na obliczenie zaliczki (art. 31a ust. 3 i ust. 4 ustawy o pdof).
Opisane zasady ulegają modyfikacji, gdy dochodzi do ustania stosunku prawnego wiążącego płatnika pdof z podatnikiem. Wówczas bowiem przy obliczaniu zaliczki od przychodu z tego stosunku prawnego płatnik uwzględnia tylko wnioski wynikające z art. 32 ust. 6 i ust. 8 ustawy o pdof. Są to zatem wnioski o :
Wszystkie analizowane oświadczenia i wnioski podatnicy składają płatnikowi zarówno na piśmie, jak i w inny przyjęty u danego płatnika sposób (art. 31a ust. 1 ustawy o pdof). Art. 31a ust. 2 ustawy o pdof wskazuje, że część z nich może być składana na formularzu PIT-2. W formularzu tym są zawarte oświadczenia:
oraz następujące wnioski:
W obowiązującej aktualnie skali podatkowej funkcjonuje kwota zmniejszająca podatek w wysokości 3.600 zł rocznie. Zatem 1/12 tej kwoty stosowanej przez płatników pdof w 2025 r. przy obliczaniu zaliczek na pdof wynosi 300 zł miesięcznie. Kwotę tę stosują płatnicy pdof, którzy otrzymali w tej kwestii od podatnika stosowne oświadczenie. Przysługuje ona w odniesieniu do zaliczek na pdof ustalanych przez płatników zarówno od wartości świadczeń pracowniczych, jak i świadczeń z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 2 i pkt 4-9 ustawy o pdof, czyli m.in. przychodów z umów zlecenia i o dzieło, przychodów członków zarządu i rad nadzorczych oraz przychodów z umów o zarządzanie przedsiębiorstwem czy kontraktów menedżerskich. Możliwość ta dotyczy też przychodów z praw majątkowych, o których mowa w art. 18 ustawy o pdof, a także świadczeń z praktyk absolwenckich oraz praktyk uczniowskich.
Płatnicy będący m.in. zakładami pracy wskazanymi w art. 32 ustawy o pdof oraz określeni w art. 41 ust. 1 ustawy o pdof (czyli wypłacający/stawiający do dyspozycji m.in. świadczenia z umowy zlecenia i o dzieło) pomniejszają podatnikowi zaliczki na pdof o kwotę stanowiącą nie więcej niż 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, pod warunkiem że podatnik złoży danemu płatnikowi oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia (art. 31b ust. 1 ustawy o pdof).
Miesięczna wysokość kwoty zmniejszającej podatek jest przy tym podzielna (art. 31b ust. 2 ustawy o pdof). Zgodnie z art. 31b ust. 3 ustawy o pdof podatnik uprawniony jest bowiem wskazać do trzech płatników, których umocuje do jej stosowania, składając każdemu z nich oświadczenie PIT-2. W oświadczeniu tym podatnik wskazuje, że ten płatnik jest uprawniony do pomniejszenia zaliczki o: 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (300 zł), 1/24 kwoty zmniejszającej podatek (150 zł) czy 1/36 kwoty zmniejszającej podatek (100 zł).
Trzeba jednak zaznaczyć, że pewna grupa płatników stosuje 1/12 kwoty zmniejszającej podatek z urzędu (art. 31b ust. 4 ustawy o pdof). Do grona tego należą m.in.: rolnicze spółdzielnie produkcyjne oraz inne spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną, organy rentowe, organy pracy, organ egzekucyjny wypłacający za zakład pracy należności ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych lub podmiot niebędący następcą prawnym zakładu pracy, przejmujący zobowiązania zakładu pracy wynikające ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych.
Niemniej pobierając świadczenia od wymienionych płatników pdof, podatnik ma prawo w każdej chwili złożyć oświadczenie o stosowaniu innej kwoty pomniejszenia, tj. w wysokości 1/24 (150 zł) lub 1/36 (100 zł) oraz je wycofać. Może też zrezygnować ze stosowania pomniejszenia w wysokości 1/12 kwoty zmniejszającej.
W oparciu o art. 32 ust. 6 ustawy o pdof pracownicy mogą zrezygnować ze stosowania przez płatnika pdof zarówno podstawowych, jak i podwyższonych tzw. zryczałtowanych kosztów pracowniczych przy obliczaniu zaliczki na pdof. W tym celu powinni złożyć odpowiedni wniosek. Taki wniosek zawarty jest w formularzu PIT-2 i niezależnie od tego, czy dotyczy on pracowniczych kosztów w wysokości podstawowej czy też podwyższonej - jest ważny do momentu jego wycofania przez podatnika.
Korzystając z druku PIT-2, podatnik może złożyć płatnikowi będącemu zakładem pracy, o którym mowa w art. 32 ustawy o pdof, lub rolniczą spółdzielnią produkcyjną albo inną spółdzielnią zajmującą się produkcją rolną, o których mowa w art. 33 ustawy o pdof, oświadczenie, że za dany rok zamierza opodatkować dochody w sposób określony w art. 6 ust. 2 ustawy o pdof (czyli przewidziany dla małżonków) albo art. 6 ust. 4d (czyli właściwy dla tzw. samotnych rodziców), a za rok podatkowy przewidywane, określone w oświadczeniu:
1) dochody podatnika nie przekroczą kwoty 120.000 zł, a małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów, które łączy się z dochodami podatnika - wówczas zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 12% dochodu uzyskanego w danym miesiącu od tego płatnika i są dodatkowo pomniejszane za każdy miesiąc o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek,
2) dochody podatnika przekroczą kwotę 120.000 zł, a dochody małżonka lub dziecka, które łączy się z dochodami podatnika, nie przekraczają tej kwoty - zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 12% dochodu uzyskanego w danym miesiącu od tego płatnika (art. 32 ust. 3 ustawy o pdof).
Omawiane oświadczenie należy wycofać, jeżeli zmienią się okoliczności pozwalające płatnikowi na obliczanie zaliczek na pdof na preferencyjnych zasadach.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
