W ostatnich latach współpracowałem z ojcem przy prowadzeniu działalności gospodarczej, w ramach której świadczyliśmy usługi geodezyjne. Ojciec zamierza przejść na emeryturę i darować mi swoje przedsiębiorstwo. W skład darowizny wejdzie zabudowana nieruchomość gruntowa, dwa samochody osobowe, sprzęt geodezyjny, wyposażenie biura, pracownicy, realizowane umowy oraz nazwa przedsiębiorstwa. Wszystko będzie wykorzystywane przeze mnie do prowadzenia własnej działalności. Czy zawarcie wskazanej umowy będzie się wiązało z powstaniem obowiązku w podatku od czynności cywilnoprawnych?
Umowa darowizny przedsiębiorstwa nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile na jej podstawie nie dojdzie do przejęcia długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy przez obdarowanego.
Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 295) w art. 1 ust. 1 zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Wśród nich wymieniona została umowy darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.
Obowiązek podatkowy ciąży na obdarowanym. Podstawę opodatkowania stanowi wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego. Stawki podatku są różne w zależności od przedmiotu darowizny. Przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym stawka wynosi 2%, natomiast przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych - 1%.
Umowa darowizny podlega zatem podatkowi od czynności cywilnoprawnych, pod warunkiem że następuje przejęcie przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, a przejęcie to następuje w umowie darowizny. W przypadku zatem, gdy w umowie darowizny nie zostaną przewidziane zapisy w tym przedmiocie, to nie będzie ona podlegała opodatkowaniu.
Należy pamiętać, że przejęcie długów, ciężarów oraz zobowiązań darczyńcy nie jest elementem przedmiotowo istotnym umowy darowizny. Z tego też powodu w piśmiennictwie podnosi się, że przejęte przez obdarowanego długi, ciężary i zobowiązania podlegają opodatkowaniu PCC, jedynie gdy pozostają w funkcjonalnym związku z przedmiotem darowizny i które obciążają obdarowanego w związku z dokonaną darowizną.
Zgodnie z art. 551 K.c. (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.) przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych, przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Nabywca przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.
W wyniku zawarcia umowy darowizny nie następuje zatem automatyczne przejęcie długów, a więc wstąpienie przez obdarowanego w miejsce dłużnika-darczyńcy. Przejęcie długu może nastąpić przez umowę między wierzycielem a osobą trzecią (obdarowanym) za zgodą dłużnika (darczyńcy), bądź przez umowę między dłużnikiem (darczyńcą) a osobą trzecią (obdarowanym) za zgodą wierzyciela.
Tak więc nabywca przedsiębiorstwa (obdarowany) może przejąć dług dłużnika solidarnego (darczyńcy) w drodze darowizny, o ile w umowie zostaną zawarte stosowne postanowienia w tym przedmiocie.
Natomiast gdy na podstawie umowy darowizny nie dojdzie do przejęcia długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, to umowa ta nie będzie podlegać opodatkowaniu PCC.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
