Zasada indywidualnej wyceny została określona w art. 7 ust. 3 ustawy o rachunkowości. W myśl tej zasady wartość poszczególnych składników aktywów i pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów, jak też zysków i strat nadzwyczajnych ustala się oddzielnie. Nie można kompensować ze sobą wartości różnych co do rodzaju aktywów i pasywów, przychodów i kosztów związanych z nimi oraz zysków i strat nadzwyczajnych. Tylko w niektórych sytuacjach ustawa o rachunkowości zezwala wprost na kompensatę aktywów i pasywów.
Stosowanie zasady indywidualnej wyceny oznacza więc, że oddzielnie wycenia się każdy składnik majątku trwałego (np. grunt i wybudowany na nim budynek stanowiące odrębne środki trwałe) i obrotowego (np. w jednostce prowadzącej sprzedaż sprzętu AGD ustala się oddzielnie cenę dla danego asortymentu, np. dla lodówki, czy telewizora, a nie jedną cenę dla towarów o różnym charakterze).
Zasadę indywidualnej wyceny stosuje się z uwzględnieniem:
Zakaz kompensowania w odniesieniu do aktywów i pasywów oznacza, że nie można kompensować (tzw. ujmować per saldo) należności i zobowiązań w bilansie, nawet gdy dotyczą tego samego kontrahenta. Zakaz ten dotyczy wszystkich rodzajów rozrachunków, tj. rozrachunków z tytułu dostaw i usług, publicznoprawnych, z tytułu udzielonych pożyczek, otrzymanych pożyczek, rozrachunków z pracownikami, rozrachunków ze wspólnikami (właścicielami).
|
Przykład Spółka z o.o. na dzień bilansowy podsiada należność do zwrotu z tytułu VAT za listopad 20XX r. w kwocie: 1.000 zł oraz zobowiązanie do zapłaty VAT za grudzień 20XX r. w kwocie: 200 zł. Zarząd spółki rozważa jak wykazać ww. należność i zobowiązanie w bilansie sporządzanym na 31 grudnia 20XX r.? Czy należy tego dokonać per saldem - w kwocie: 800 zł - jako należność z tytułu podatków, czy może kwotę: 1.000 zł należy wykazać w bilansie jako należność z tytułu podatków, a kwotę: 200 zł jako zobowiązanie z tytułu podatków? W sytuacji gdy na dzień bilansowy konto 22-0 "Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT" wykazuje saldo Wn oznaczające nadwyżkę VAT naliczonego nad należnym oraz saldo Ma oznaczające zobowiązanie podatkowe podlegające wpłacie do urzędu skarbowego, to w bilansie zaprezentować należy zarówno należność, jak i zobowiązanie z tytułu VAT. Nie wykazuje się bowiem w bilansie zobowiązań i należności per saldo. W przedstawionym stanie faktycznym spółka sporządzając sprawozdanie finansowe według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości, w bilansie saldo konta 22-0 wykaże odpowiednio:
|
Wynikający z zasady indywidualnej wyceny zakaz kompensowania oznacza także, iż nie można kompensować ze sobą wartości różnych co do rodzaju przychodów i kosztów związanych z nimi oraz zysków i strat nadzwyczajnych. Może to dotyczyć przykładowo sytuacji opisanej w poniższym przykładzie.
|
Przykład W czerwcu 20XX r. w spółce jawnej w wyniku pożaru uległ uszkodzeniu środek trwały w budowie. Wartość nakładów poniesionych na ten środek trwały na koniec czerwca 20XX r. wynosiła: 500.000 zł. W lipcu 20XX r. spółka poniosła koszty odtworzenia środka trwałego w budowie, które według otrzymanej faktury wyniosły: 50.000 zł (plus VAT: 11.500 zł). Środek trwały w budowie, który uległ zniszczeniu, był objęty ubezpieczeniem. Spółka otrzymała odszkodowanie od firmy ubezpieczeniowej w kwocie: 48.000 zł. Zgodnie z polityką rachunkowości, spółka prowadzi ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i sporządza porównawczy rachunek zysków i strat według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości. Kierownictwo rozważa czy przyznane odszkodowanie powinno zostać ujęte na pozostałych przychodach operacyjnych, czy jednak powinno pomniejszyć koszty odtworzenia środka trwałego w budowie. W przestawionym stanie faktycznym spółka koszty związane z odtworzeniem środka trwałego w budowie powinna ująć w pozostałych kosztach operacyjnych, a uzyskane odszkodowanie w pozostałych przychodach operacyjnych. Co do zasady, wskazanej w art. 7 ust. 3 ustawy o rachunkowości, nie można bowiem kompensować ze sobą różnych co do rodzaju przychodów i kosztów związanych z nimi. W związku z tym spółka powyższe operacje ujmie w księgach w sposób następujący: 1. Otrzymanie faktury dokumentującej koszty poniesione na odtworzenie środka trwałego: a) wartość brutto: 61.500 zł - Wn konto 30 "Rozliczenie zakupu", b) VAT naliczony podlegający odliczeniu: 11.500 zł - Wn konto 22-1 "VAT naliczony i jego rozliczenie", c) wartość netto: 50.000 zł - Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne", 3. WB - wpływ odszkodowania od firmy ubezpieczeniowej: 48.000 zł - Wn konto 13-0 "Rachunek bieżący", Spółka w porównawczym rachunku zysków i strat sporządzonym za 20XX r. kwotę dotyczącą kosztów poniesionych na odtworzenie środka trwałego w budowie w wysokości: 50.000 zł zaprezentuje w pozycji E.III. "Pozostałe koszty operacyjne - inne koszty operacyjne", natomiast otrzymane odszkodowanie w wysokości: 48.000 zł, w pozycji D.IV. "Pozostałe przychody operacyjne - inne przychody operacyjne". |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
