Do celów VAT za podatnika prowadzącego działalność gospodarczą można uznać osobę, która sprzedaje grunt stanowiący pierwotnie część jej majątku osobistego, powierzając przygotowanie jego sprzedaży profesjonalnemu przedsiębiorcy, który - jako pełnomocnik tej osoby - podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując w celu tej sprzedaży środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców lub usługodawców. Jeżeli sprzedającym jest małżeństwo posiadające wspólność majątkową małżeńską, będzie ono uznane za podatnika, jeśli dokonuje transakcji sprzedaży gruntów należących do tej wspólności, a wspólność ta ponosi ryzyko gospodarcze związane z wykonywaniem tej działalności. Tak uznał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 3 kwietnia 2025 r., w sprawie C-213/24.
Sprawa dotyczyła podatników - małżonków, którzy w 1989 r. zostali właścicielami gruntu rolnego na podstawie umowy nieodpłatnego przekazania przez rodziców jednego ze współmałżonków gospodarstwa rolnego. Grunty te weszły do wspólności ustawowej małżonków. W 2011 r. małżeństwo postanowiło sprzedać te działki i zawarło w tym celu umowę zlecenia ze spółką (zleceniobiorcą). Zleceniobiorca był w szczególności odpowiedzialny za: dokonanie podziału nieruchomości na mniejsze działki i podjęcie niezbędnych działań w celu dokonania w związku z tym zmiany wpisów w rejestrze gruntów i księgach wieczystych, zmianę przeznaczenia działek w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, uzbrojenie nieruchomości w media, przeprowadzenie reklamy wśród potencjalnych nabywców i przygotowanie dokumentów niezbędnych do zawarcia aktów notarialnych sprzedaży działek ich nabywcom. Małżonkowie udzielili pełnomocnictwa zleceniobiorcy, upoważniając go do działania w ich imieniu przed różnymi właściwymi polskimi organami. Wynagrodzenie zleceniobiorcy odpowiadało różnicy między cenami sprzedaży określonymi w umowie zlecenia a rzeczywistymi cenami sprzedaży. Działki sprzedano w latach 2017-2021. Organ podatkowy uznał, że w takim przypadku sprzedaż stanowiła działalność gospodarczą, która powinna podlegać VAT.
Sprawa ostatecznie trafiła do WSA, który postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do TSUE z pytaniem, czy osoba dokonująca sprzedaży nieruchomości niesłużącej poprzednio do działalności gospodarczej, zlecając przygotowanie do sprzedaży profesjonalnemu przedsiębiorcy, który następnie - jako pełnomocnik tej osoby - podejmuje szereg zorganizowanych działań w celu podziału i zbycia za wyższą cenę, prowadzi samodzielnie działalność gospodarczą oraz czy za osobę prowadzącą samodzielnie działalność gospodarczą należy uznać odrębnie każdego ze współdziałających małżonków.
Jak wyjaśnił TSUE, aby ocenić, czy działalność gospodarcza jest wykonywana samodzielnie, należy zbadać, czy dana osoba wykonuje działalność we własnym imieniu, na własny rachunek i własną odpowiedzialność oraz czy ponosi ona związane z prowadzeniem tej działalności ryzyko gospodarcze. W omawianym przypadku TSUE wskazał, że z umowy zlecenia wynika szereg działań zleceniobiorcy oraz jego wynagrodzenie, w tym pokrycie kosztów poniesionych wobec podmiotów trzecich w związku z wykonywaniem zadań niezbędnych do realizacji sprzedaży. Oznacza to, że zleceniobiorca ponosi ryzyko gospodarcze związane ze zleceniem i z przeprowadzeniem przewidzianych w tym zleceniu działań dotyczących sprzedaży działek. Jednakże ostateczne ryzyko gospodarcze, które przejawia się brakiem sprzedaży z powodu niewykonania umowy zlecenia lub brakiem nabywcy gotowego do nabycia działek, ciąży wyłącznie na zleceniodawcach, chyba że umowa ta zawiera odmienne postanowienia, czego zbadanie należy do sądu odsyłającego.
Dodatkowo TSUE uznał, że z uwagi na to, iż w omawianym przypadku sprzedaż rzeczy z majątku wspólnego wymaga zgody każdego z małżonków i nie istnieje żadne upoważnienie jednego lub drugiego do działania na rzecz wspólności ustawowej, to podatnikiem VAT będzie małżeństwo.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
