Gdy płatnik ma wątpliwości przy stosowaniu przepisów dotyczących składek ZUS, może wystąpić do organu rentowego o interpretację przepisów. W odpowiedzi otrzyma rozstrzygnięcie jego sprawy wraz z uzasadnieniem.
Gdy współmałżonek przedsiębiorcy pozostaje z nim we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracuje przy prowadzeniu pozarolniczej działalności, to podlega ubezpieczeniom w ZUS jako osoba współpracująca. Także współmałżonek zatrudniony na umowę o pracę, który spełnia ww. kryteria, uważany jest za osobę współpracującą z przedsiębiorcą, zgodnie z treścią art. 8 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej ustawą systemową.
Nie dotyczy to jednak przypadku, gdy pomiędzy przedsiębiorcą i jego współmałżonkiem zostanie zawarta odpłatna umowa zlecenia. Podkreślił to Oddział ZUS w Gdańsku w interpretacji z dnia 4 lutego 2025 r., znak DI/100000/43/1193/2024, wyjaśniając, że umowa zlecenia jest umową regulowaną przez przepisy Kodeksu cywilnego, odmienną w swej charakterystyce prawnej od umowy o pracę, a w konsekwencji nie może być w powyższej sytuacji traktowana analogicznie jak umowa o pracę. W efekcie osoba wykonująca umowę zlecenia, nawet jeżeli wypełnia kryteria określone dla osób współpracujących, podlega ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorca, bowiem wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia stanowi odrębny od współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności tytuł do ubezpieczeń społecznych, a jednocześnie w ustawie systemowej w odniesieniu do zleceniobiorców brak jest przepisu odpowiadającego treści art. 8 ust. 2 tej ustawy - regulacji dotyczącej pracowników.
Zleceniobiorca, który jest jednocześnie zatrudniony na umowę o pracę i uzyskuje ze stosunku pracy odpowiednio wysokie wynagrodzenie podlegające oskładkowaniu, obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlega wyłącznie ze stosunku pracy. Ze zlecenia obligatoryjne jest dla niego tylko ubezpieczenie zdrowotne. Po ustaniu pracowniczego tytułu do ubezpieczeń umowa zlecenia staje się wtedy dla niego jedynym tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (i zdrowotnego).
Zdarza się, że wynagrodzenie zleceniobiorcy za okres, kiedy podlegał ze zlecenia obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, zostało mu wypłacone w miesiącu, w którym umowa zlecenia była już dla niego tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Czy w takiej sytuacji od wynagrodzenia zleceniobiorcy należało potrącić składki społeczne?
Problem w tej kwestii miał zleceniodawca, który zawarł umowę zlecenia ze zleceniobiorcą na okres od 28 października do 31 grudnia 2024 r. W dniu zawarcia tej umowy zleceniobiorca był zatrudniony w innej firmie na pełny etat, w efekcie od wynagrodzenia ze zlecenia wypłaconego zleceniobiorcy za październik 2024 r. w dniu 15 listopada 2024 r. (zgodnie z umową) zleceniodawca potrącił mu tylko składkę zdrowotną. Z dniem 30 listopada 2024 r. zleceniobiorcy ustał pracowniczy tytuł do ubezpieczeń. Zleceniodawca od 1 grudnia 2024 r. zgłosił zleceniobiorcę do ubezpieczeń społecznych (i zdrowotnego). Następnie od wynagrodzenia za listopad 2024 r., wypłaconego mu w grudniu 2024 r. potrącił składki społeczne i zdrowotną.
Oddział ZUS w Gdańsku w interpretacji z dnia 4 kwietnia 2025 r., znak DI/100000/43/271/2025, podkreślił, że o obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w ww. sytuacji decyduje to, za jaki okres przysługuje wynagrodzenie z umowy zlecenia, a nie kiedy zostanie ono wypłacone. Tym samym, od wynagrodzenia z umowy zlecenia należnego za listopad 2024 r., lecz wypłaconego zleceniobiorcy w grudniu 2024 r., nie istniał obowiązek opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne. Zostało ono bowiem wypłacone za okres, kiedy zleceniobiorca nie podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym ze zlecenia, lecz podlegał tym ubezpieczeniom obowiązkowo z umowy o pracę zawartej z innym podmiotem.
Z ulgi w postaci dwuletniego preferencyjnego ZUS, o której mowa w art. 18a ustawy systemowej, nie może skorzystać osoba, która:
Z ulgi tej chciał skorzystać przedsiębiorca, który z dniem 15 marca 2012 r. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej, następnie z dniem 30 listopada 2017 r. zawiesił jej prowadzenie. Działalność została przez niego zlikwidowana z dniem 22 grudnia 2022 r. Osoba ta od 24 sierpnia 2024 r. ponownie rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej, z tytułu której podlegała tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu (do końca lutego 2025 r. korzystała z ulgi na start). Po upływie okresu trwania tej ulgi przedsiębiorca nie był pewien, czy ma prawo do dwuletniego preferencyjnego ZUS. Jak wskazał, w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych nie prowadził żadnej pozarolniczej działalności, a także nie będzie współpracował z byłym pracodawcą.
Oddział ZUS w Gdańsku w interpretacji z dnia 19 marca 2025 r., znak DI/100000/43/139/2025, wyjaśnił, że w sytuacji prowadzenia przez przedsiębiorcę we wcześniejszym okresie działalności gospodarczej istotne staje się faktyczne prowadzenie działalności i zaprzestanie jej prowadzenia, a nie tylko fakt posiadania uprawnień do jej prowadzenia. ZUS uznał, że nie wystąpiła tutaj żadna negatywna przesłanka, która by uniemożliwiła skorzystanie przedsiębiorcy z dwuletniego preferencyjnego ZUS, gdyż od ostatniego zawieszenia działalności upłynęło co najmniej 60 miesięcy kalendarzowych (tu: od 30 listopada 2017 r. do 24 sierpnia 2024 r.).
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 350)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
