Od kwietnia 2021 r. korzystniejsze warunki obliczenia emerytury

W grudniu 2020 r. pracownik ukończył 65 lat. Za kilka miesięcy planuje rozwiązać umowę o pracę i przejść na emeryturę. Podobno obecnie są korzystniejsze warunki obliczania emerytury. Czy tak jest faktycznie?

Na wysokość emerytury obliczanej według nowych zasad mają wpływ dwa czynniki. Jest to podstawa obliczenia oraz średnie dalsze trwanie życia. Emerytura stanowi bowiem równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego (art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej).

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz środków zewidencjonowanych na subkoncie (art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej). Po wyliczeniu wartości podstawy obliczenia emerytury określa się średnie dalsze trwanie życia dla osoby ubiegającej się o emeryturę. Ustala się je wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża w miesiącach. Miesiąc liczy się od dnia urodzin do dnia poprzedzającego ten dzień w kolejnych miesiącach.

Dane są zamieszczane w tablicach średniego dalszego trwania życia ogłaszanych corocznie przez Prezesa GUS. Stanowią one podstawę przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego (art. 26 ust. 5 ustawy emerytalnej). Pomagają one oszacować jak długo wnioskodawca będzie na emeryturze i dzięki temu równomiernie rozłożyć zgromadzone środki.

Wartości podane w najnowszych tablicach GUS (od 1 kwietnia 2021 r.) po raz pierwszy tak znacznie różnią się od tablic z poprzednich lat. Nastąpił bowiem spadek średniego dalszego trwania życia o kilkanaście miesięcy, np. dla osoby, która ukończyła 60 lat według starych tablic wiek ten wynosił 261,5 m-cy, a według nowych 247,7 m-cy. W przypadku osoby, która ukończyła 65 lat, wartości te wynoszą odpowiednio 217,6 m-cy i 204,3 m-ce. Oznacza to znaczne różnice w ustalaniu wysokości emerytury według starych tablic, np. w marcu 2021 r., i według nowych - od kwietnia 2021 r.

Tablica średniego dalszego trwania życia  kobiet i mężczyzn dostępna jest w serwisie www.wskazniki.gofin.pl

W marcu 2021 r. z wnioskiem o emeryturę wystąpiła 60-letnia kobieta (ur. 1 marca 1961 r.). Z dniem 29 marca 2021 r. rozwiązała stosunek pracy. Prawo do emerytury nabyła od 1 marca 2021 r., tj. od ukończenia powszechnego wieku emerytalnego. Do obliczenia wysokości emerytury ZUS przyjął następujące wartości:

• kwota składek zewidencjonowana na koncie z uwzględnieniem waloryzacji: 215.290,45 zł,
• zwaloryzowany kapitał początkowy: 459.779,20 zł,
• razem: 675.069,65 zł.

Wartość ta została podzielona przez średnie dalsze trwanie życia dla osoby, która ukończyła 60 lat: 675.069,65 zł : 261,5 m-cy = 2.581,53 zł (wysokość brutto emerytury).

Zakładamy, że kobieta z poprzedniego przykładu złoży wniosek o emeryturę dopiero w sierpniu 2021 r., a stosunek pracy rozwiąże 28 sierpnia 2021 r. Prawo do emerytury zostanie ustalone od 1 sierpnia (od miesiąca złożenia wniosku). Do obliczenia wysokości emerytury ZUS zastosuje (korzystniejsze) średnie dalsze trwanie życia dla osoby w wieku 60 lat i 5 miesięcy, tj. 243,9 m-cy, według tablic obowiązujących od 1 kwietnia 2021 r.

Przy zachowaniu tej samej wartości podstawy obliczenia, wysokość emerytury wyniesie 2.767,81 zł (675.069,65 zł : 243,9 m-cy). Podstawa obliczenia w okresie od marca do sierpnia 2021 r. podlega jeszcze waloryzacjom, więc ostateczna wysokość emerytury będzie wyższa.

Jak już wyjaśniliśmy, do obliczenia wysokości emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Zatem średnie dalsze trwanie życia ustala się według tablic obowiązujących w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę lub w dniu, od którego zostanie przyznana emerytura, jeśli w dniu zgłoszenia wniosku nie były spełnione wszystkie warunki. Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

W dniu 3 marca 2021 r. z wnioskiem o emeryturę wystąpił mężczyzna, który wiek 65 lat ukończył 29 listopada 2020 r. (również w marcu 2021 r. rozwiązał stosunek pracy). Prawo do emerytury ZUS ustalił od 1 marca 2021 r. Dla celów obliczenia emerytury porównano średnie dalsze trwanie życia dla osoby w wieku 65 lat - 217,6 m-cy oraz w wieku 65 lat i 3 m-cy - 215,5 m-cy.

W tym przypadku zastosowanie średniego dalszego trwania życia z daty złożenia wniosku było korzystniejsze dla wnioskodawcy.

Zakładając, że wniosek o emeryturę mężczyzna złożył w kwietniu 2021 r., to prawo zostałoby przyznane od 1 kwietnia 2021 r. Przy czym gdyby dokonał tego przed 28 kwietnia br., zastosowano by średnie dalsze trwanie życia (według nowych tablic) dla wieku 65 lat i 4 m-cy - 201,6 m-cy, a po 27 kwietnia - dla wieku 65 lat i 5 miesięcy, tj. 200,9 m-cy.

W sytuacji, gdy w związku z zawieszeniem prawa do emerytury z tytułu kontynuowania zatrudnienia wypłata wznawiana jest od innej daty niż dzień nabycia prawa do świadczenia, ostateczną wysokość emerytury oblicza się przy zastosowaniu średniego dalszego trwania życia właściwego dla wieku ukończonego w dniu zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty.

W styczniu 2021 r. z wnioskiem o emeryturę wystąpiła 60-letnia kobieta. Prawo do emerytury ZUS przyznał od 12 stycznia 2021 r., tj. od ukończenia wieku emerytalnego. Do ustalenia wysokości świadczenia przyjęto średnie dalsze trwanie życia dla osoby w wieku 60 lat według tablic obowiązujących do 31 marca 2021 r. - 261,5 m-cy. Wnioskodawczyni nie rozwiązała stosunku pracy i będzie pracowała do 30 czerwca 2021 r. Po złożeniu wniosku o wznowienie wypłaty emerytury ZUS przeliczy świadczenie i ustali nowe średnie dalsze trwanie życia według tablic obowiązujących od 1 kwietnia 2021 r. dla osoby w wieku 60 lat i 5 m-cy - 243,9 m-cy.

Zwracamy uwagę! Osobom, które w okresie 30 dni po ustaniu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanych z COVID-19 zgłoszą wniosek m.in. o przyznanie emerytury, renty lub innego świadczenia o charakterze długoterminowym, do którego przyznania właściwy jest ZUS, prawo do tego świadczenia przysługuje, na ich żądanie wyrażone w formie oświadczenia, od dnia, w którym zostały spełnione warunki do przyznania tego świadczenia, nie wcześniej jednak niż od dnia 1 marca 2020 r. (art. 31zy⁹ specustawy). Zatem pracownik może rozwiązać umowę o pracę w miesiącu nabycia uprawnień emerytalnych i złożyć wniosek o emeryturę w miesiącach następnych. Do obliczenia tego świadczenia ZUS przyjmie wskaźnik średniego dalszego trwania życia obowiązujący w miesiącu nabycia prawa i dokona wypłaty świadczenia z wyrównaniem.