Nieprzewidziane zamknięcie szkoły lub przedszkola a prawo do zasiłku opiekuńczego

Gdy ubezpieczony zmuszony jest przerwać pracę, aby zaopiekować się wymagającym opieki członkiem rodziny, może skorzystać z zasiłku opiekuńczego. Okolicznością uzasadniającą przyznanie takiego świadczenia, oprócz choroby członka rodziny, jest m.in. nieprzewidziane zamknięcie szkoły lub przedszkola, do której/go uczęszcza dziecko. Przy czym ustawodawca wprowadził tu ograniczenie m.in. co do wieku dziecka, nad którym opieka uzasadnia przyznanie prawa do świadczenia.

Prawo do zasiłku

Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu (patrz ramka) zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad członkami rodziny wymienionymi w art. 32 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową. Co istotne, okolicznością uzasadniającą przyznanie świadczenia jest nie tylko choroba dziecka w wieku do ukończenia 14 lat lub innego członka rodziny. Świadczenie to przysługuje również z tytułu opieki m.in. nad zdrowym dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat, w przypadku:

• porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego/rodzica dziecka, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi/rodzicowi sprawowanie opieki,
   
• pobytu małżonka ubezpieczonego/rodzica dziecka, stale opiekującego się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne,
   
• choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem,
   
• nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza.

Potwierdzanie choroby

Ustawodawca wyraźnie wskazał (w art. 53 ust. 1 ustawy zasiłkowej), iż przy ustalaniu prawa do zasiłków i ich wysokości dowodami stwierdzającymi m.in. konieczność osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny są odpowiednio:

• zaświadczenia lekarskie wystawione:
   
• w formie dokumentu elektronicznego (tzw. e-zwolnienie), albo
   
• na formularzu zaświadczenia lekarskiego wydrukowanym z systemu teleinformatycznego (tzw. zaświadczenie wystawione w trybie alternatywnym), lub też
   
• wydruk wystawionego zaświadczenia lekarskiego z systemu teleinformatycznego (tzw. wydruk e-zwolnienia).

Natomiast poród lub chorobę małżonka ubezpieczonego/rodzica dziecka albo chorobę niani lub dziennego opiekuna, sprawujących na co dzień opiekę nad dzieckiem potwierdza się spełniającym/ą określone warunki:

• zaświadczeniem lekarskim wystawionym ubezpieczonemu na zwykłym druku albo
   
• wydrukiem e-zwolnienia lub kopią zaświadczenia wystawionego w trybie alternatywnym.

Właściwy w danej sprawie dokument załącza się do wniosku o zasiłek opiekuńczy, sporządzonego np. na formularzu Z-15A.

Szczegółowo kwestie te regulują § 27 i § 29 ust. 1 pkt 3 i 4 oraz ust. 2 i 3 rozporządzenia MRPiPS w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków... (Dz. U. z 2017 r. poz. 87).

Nieprzewidziane zamknięcie placówki

Nieco inaczej wygląda kwestia konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8, w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia placówki, do której dziecko uczęszcza.

Przede wszystkim ustawodawca nie sprecyzował, co należy rozumieć pod pojęciem "nieprzewidzianego zamknięcia". Zrobił to jednak ZUS w swoim komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl. Zdaniem organu rentowego, za nieprzewidziane uważa się takie zamknięcie tych placówek, o którym ubezpieczony został zawiadomiony w terminie krótszym niż 7 dni przed dniem ich zamknięcia. Nie ma tu zatem znaczenia, z jakiej przyczyny nastąpiło zamknięcie danej placówki. Istotny jest wyłącznie termin, w jakim ubezpieczony został o tym fakcie powiadomiony (patrz tabela).

Ponadto, dla celów uzyskania prawa do zasiłku opiekuńczego, w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do którego/j uczęszcza dziecko, oprócz stosownego wniosku, w świetle § 29 ust. 1 pkt 1 przywołanego wcześniej rozporządzenia, wystarczy oświadczenie ubezpieczonego, złożone w formie papierowej lub w formie dokumentu elektronicznego na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS. Z przepisów nie wynika zatem konieczność potwierdzenia przez ubezpieczonego tego faktu stosownym zaświadczeniem z danej (zamkniętej) placówki.

Pozostałe warunki

Należy również pamiętać, iż ubezpieczony uzyska prawo do zasiłku opiekuńczego, np. na zdrowe dziecko w wieku do lat 8, w razie nieprzewidzianego zamknięcia szkoły lub przedszkola, o ile chodzi tu o dziecko w rozumieniu art. 32 ust. 3 ustawy zasiłkowej (patrz ramka), oraz zostaną spełnione pozostałe warunki, określone w art. 33 i art. 34 tej ustawy, tj.:

• w danym roku kalendarzowym nie został jeszcze wykorzystany (przez ubezpieczonego i/lub członka jego rodziny) pełny limit tego świadczenia, w przypadku opieki nad dzieckiem wynoszący 60 dni oraz
   
• poza ubezpieczonym nie ma innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, mogących zapewnić opiekę dziecku.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645)