Zmiana minimalnego wynagrodzenia a wysokość świadczeń chorobowych

Z dniem 1 stycznia 2015 r., jak co roku, zwiększeniu ulegnie minimalne wynagrodzenie za pracę. Dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, z obowiązującej w 2014 r. kwoty 1.680 zł, wzrośnie ono do 1.750 zł. Z tym zastrzeżeniem, że dla osób w pierwszym roku pracy minimalna pensja wynosi 80% podanych wartości. Wzrost płacy minimalnej przełoży się odpowiednio na wysokość należnych pracownikom świadczeń chorobowych, dla których przewidziano gwarancję najniższej podstawy wymiaru zasiłku.

Świadczenia należne pracownikowi

Pracownik w razie:

• powstania niezdolności do pracy z powodu choroby lub zaistnienia innych okoliczności traktowanych na równi z taką niezdolnością lub
   
• macierzyństwa albo
   
• konieczności zapewnienia opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny,

może skorzystać z tzw. świadczeń chorobowych.

Zaliczają się do nich m.in.:

• zasiłek chorobowy,
   
• świadczenie rehabilitacyjne,
   
• zasiłek macierzyński,
   
• zasiłek opiekuńczy.

Są one finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a dokładnie ubezpieczenia chorobowego, któremu osoba zatrudniona na umowę o pracę podlega obowiązkowo.

Zanim jednak pracownik skorzysta z zasiłku chorobowego, w pierwszej kolejności wypłacane jest mu tzw. wynagrodzenie chorobowe, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy. Przysługuje ono przez 33 lub - w przypadku gdy pracownik ukończył już 50 lat życia - 14 dni w danym roku kalendarzowym. Co istotne, oblicza się je według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i - podobnie jak świadczenia z FUS - wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

Podstawa zasiłku

Wysokość świadczeń chorobowych stanowi odpowiedni procent podstawy wymiaru zasiłku (patrz tabela 1). Tę natomiast, co do zasady, oblicza się jako przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 lub - przy krótszym okresie zatrudnienia - pełnych miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Szczegółowe zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku dla pracownika, m.in. w przypadku:

• zachorowania przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia,
   
• wypłaty zmniejszonego wynagrodzenia z uwagi na wystąpienie w uwzględnianym okresie nieobecności w pracy,
   
• zmiany wymiaru czasu pracy,
   
• wypłaty, oprócz pensji zasadniczej, innych składników wynagrodzenia,
   
• powstania ponownej niezdolności do pracy,

zostały określone w art. 36-43 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.

Warto jednak wskazać, iż przez wynagrodzenie rozumie się tu przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe, finansowanych ze środków ubezpieczonego (art. 3 pkt 3 ustawy zasiłkowej).

Dla ustalenia podstawy wymiaru zasiłku istotne zatem jest:

• w jakiej wysokości wynagrodzenie zostało (a nie - powinno być) wypłacone oraz
   
• za jaki okres (a nie - w jakim czasie) wypłaty tej dokonano.

Wysokość świadczeń chorobowych w pewnym stopniu rekompensuje utracone w okresie absencji chorobowej wynagrodzenie.

Gwarantowane minimum

Pracownicy, jako jedyna grupa ubezpieczonych, mają zagwarantowaną minimalną podstawę wymiaru zasiłku, w oparciu o którą naliczana jest wysokość należnych świadczeń chorobowych. Jest ona odzwierciedleniem przewidzianego dla danego pracownika najniższego wynagrodzenia za pracę, określonego w art. 6 ust. 1 i 2 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, adekwatnego do okresu zatrudnienia oraz wymiaru czasu pracy.

W świetle art. 45 ustawy zasiłkowej podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być bowiem niższa od kwoty:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia lub
   
• 80% najniższego wynagrodzenia, po odliczeniu kwoty jak wyżej - w przypadku pracownika w pierwszym roku zatrudnienia.

Dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy obowiązujące w danym okresie kwoty minimalnego wynagrodzenia oraz gwarantowanej podstawy zasiłku ulegają odpowiednio zmniejszeniu, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy (patrz tabela 2).

Trzeba podkreślić, iż do minimalnej kwoty podnosi się obliczoną podstawę wymiaru zasiłku, a nie wynagrodzenie w poszczególnych miesiącach uwzględnianych przy jej obliczaniu. Jeśli zatem pracownik, za któryś z uwzględnianych miesięcy nie otrzyma w ogóle wynagrodzenia za pracę, np. ze względu na kłopoty finansowe płatnika składek, przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie za ten miesiąc w wysokości 0 zł. Dopiero wówczas, gdy faktyczna podstawa wymiaru zasiłku obliczona z uwzględnieniem tej zerowej wartości okaże się niższa od gwarantowanej kwoty, jest do niej podnoszona.

Przy czym gwarancja ta nie dotyczy ubezpieczonych będących pracownikami, do których wynagrodzenia nie mają zastosowania przepisy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Chodzi tu m.in. o pracowników młodocianych zatrudnionych w ramach przyuczenia do wykonywania zawodu.

Zmiana minimalnego wynagrodzenia

Rada Ministrów w rozporządzeniu z dnia 11 września 2014 r. (Dz. U. poz. 1220) ogłosiła, iż w 2015 r. wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę wynosić będzie 1.750 zł, a więc w stosunku do obecnie obowiązującej kwoty 1.680 zł wzrośnie o 70 zł.

Tym samym pracownik w pierwszym roku zatrudnienia od 1 stycznia 2015 r. będzie otrzymywał 1.400 zł (tj. 1.750 zł × 80%), zamiast obecnych 1.344 zł (tj. 1.680 zł × 80%), czyli o 56 zł więcej.

Podwyżka ta przełoży się odpowiednio na wzrost gwarantowanej podstawy wymiaru świadczeń chorobowych.

Przypomnijmy, iż o ile obecnie, tj. w 2014 r., dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy minimalna podstawa wymiaru zasiłku wynosi:

• 1.449,67 zł (tj. 1.680 zł - 1.680 zł × 13,71%) lub
   
• 1.159,74 zł (tj. 1.344 zł - 1.344 zł × 13,71%) - w pierwszym roku pracy,

od 1 stycznia 2015 r. wzrośnie odpowiednio do kwoty:

• 1.510,07 zł (tj. 1.750 zł - 1.750 zł × 13,71%) lub
   
• 1.208,06 zł (tj. 1.400 zł - 1.400 zł × 13,71%).

Do takich kwot płatnik świadczenia (odpowiednio płatnik składek lub ZUS) będzie musiał z urzędu podnieść podstawę wymiaru świadczenia należnego za okres po 31 grudnia 2014 r., o ile oczywiście będzie ona niższa od wartości minimalnej.

Podwyżka bez przeliczenia

Podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo okazała się ona krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe. Tak wynika z art. 43 ustawy zasiłkowej.

Jednak nawet bez ponownego przeliczenia podstawa wymiaru zasiłku może ulec zwiększeniu. Będzie to miało miejsce m.in. w przypadku:

• zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, a tym samym gwarantowanej kwoty podstawy wymiaru zasiłku, co z reguły ma miejsce z początkiem każdego roku, albo
   
• rozpoczęcia przez danego pracownika drugiego roku zatrudnienia, co oznacza gwarancję 100% zamiast 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Ze składnikami wypłacanymi obok "chorobówki"

Zdarza się, że oprócz świadczenia chorobowego pracownik otrzymuje również składniki wynagrodzenia, które nie podlegają zmniejszeniu za okres absencji chorobowej, a tym samym, w świetle art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej, nie są uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku.

W takim przypadku od odpowiedniej do stażu pracy kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą 13,71%, nie może być niższa podstawa wymiaru zasiłku wraz ze składnikami, do których pracownik zachowuje prawo w okresie jego pobierania.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159)

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502)

Ustawa z dnia 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2002 r. nr 200, poz. 1679 ze zm.)