Obowiązek zgłaszania w ZUS zawartych umów o dzieło

Od 1 stycznia 2021 r. obowiązuje przepis, który zobowiązuje do zgłaszania w ZUS informacji o zawartej umowie o dzieło. Informację taką trzeba przekazać na specjalnym formularzu. Należy w niej podać nie tylko dane wykonawcy dzieła, ale również wskazać, co jest przedmiotem zawartej umowy. Obowiązek ten nie dotyczy każdej zawartej umowy o dzieło.

Nowy przepis

Od 1 stycznia 2021 r. został wprowadzony obowiązek przekazywania do ZUS informacji o każdej umowie o dzieło, która nie stanowi tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Obowiązek ten wprowadziła nowelizacja specustawy w sprawie COVID-19, która weszła w życie 31 marca 2020 r. Zmieniła ona m.in. przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (zwanej ustawą systemową), dodając ust. 17 do art. 36 ustawy.

Zgodnie z art. 36 ust. 17 ustawy systemowej płatnik składek lub osoba fizyczna zlecająca dzieło informuje ZUS o zawarciu każdej umowy o dzieło, jeżeli umowa taka zawarta zostanie z osobą, z którą nie pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Obowiązek zgłaszania w ZUS zawartej umowy o dzieło dotyczy zarówno podmiotów posiadających status płatnika składek, czyli opłacających składki np. za pracowników czy zleceniobiorców, jak i osób fizycznych, które nie zatrudniają żadnych osób, ani nie prowadzą jakiejkolwiek działalności, z której powinny opłacać za siebie składki do ZUS.

Zgłoszenie informacji do ZUS o zawartej umowie o dzieło na podstawie art. 36 ust. 17 ustawy systemowej nie powoduje obowiązku zgłoszenia wykonawcy tej umowy do ubezpieczeń społecznych ani ubezpieczenia zdrowotnego.

Skoro przepis zobowiązujący do informowania ZUS o zawartej umowie o dzieło wszedł w życie 1 stycznia 2021 r., to należy go stosować do umów o dzieło zawartych od tego dnia. Moim zdaniem nie ma on zastosowania do umów o dzieło zawartych do 31 grudnia 2020 r., nawet jeśli są lub będą wykonywane po tym dniu.

Termin na zgłoszenie

Na przekazanie do ZUS informacji o zawartej umowie o dzieło płatnik składek/osoba fizyczna ma 7 dni od dnia zawarcia tej umowy. Termin ten należy liczyć od następnego dnia po zawarciu umowy o dzieło (przykład). Jeżeli jednak ostatni dzień terminu na zgłoszenie informacji do ZUS o zawartej umowie o dzieło będzie przypadał w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, wówczas termin ten przesunie się na najbliższy następny dzień powszedni.

Specjalny druk

Informację o zawartej umowie o dzieło należy przekazać do ZUS na specjalnym formularzu RUD, który stanowi załącznik nr 24 do rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 20 grudnia 2020 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących... (Dz. U. poz. 2366).

W formularzu RUD, oprócz danych identyfikacyjnych i adresowych zamawiającego wykonanie umowy o dzieło oraz danych jej wykonawcy, należy podać informacje o zawartych umowach o dzieło, tj.: datę zawarcia, rozpoczęcia i zakończenia umowy o dzieło. Ponadto trzeba też wskazać, co jest przedmiotem zawartej umowy.

Cel informowania ZUS

Z uzasadnienia nowelizacji specustawy w sprawie COVID-19 wynika, że zgłaszanie informacji o zawartych umowach o dzieło ma przede wszystkim służyć celom statystycznym oraz zwiększyć możliwość zapewnienia w przyszłości ich wykonawcom skuteczniejszej pomocy, np. w ramach tarczy antykryzysowej.

Celem przekazywania informacji o umowach o dzieło jest również ewidencjonowanie przez ZUS zawieranych przez płatników składek lub osoby fizyczne umów o dzieło z osobami, z którymi nie pozostają w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy nie wykonują pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy. Prowadzenie rejestru takich umów umożliwi organowi rentowemu weryfikowanie istnienia obowiązku ubezpieczeń społecznych osób wykonujących umowy nazwane umowami o dzieło, a które de facto są np. typowymi umowami zlecenia stanowiącymi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń w ZUS.

Jakich umów nie zgłaszać?

Nadal nie trzeba przekazywać do ZUS osobnej informacji o umowie o dzieło zawartej z osobą, z którą dany podmiot:

• pozostaje w stosunku pracy lub
• jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

W takich przypadkach wykonawca dzieła - dla celów ubezpieczeniowych - jest traktowany jako pracownik. Jest to "rozszerzona" definicja pracownika (oczywiście tylko dla celów ZUS), wynikająca z art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Przychód osiągnięty z takiej umowy o dzieło traktuje się jako przychód uzyskany ze stosunku pracy i nalicza się od niego składki ZUS na zasadach obowiązujących pracowników (art. 18 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.)

Ustawa z dnia 31.03.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19... (Dz. U. poz. 568 ze zm.)