Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym, jeśli postępowanie dotyczy praw majątkowych, wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu (nie więcej niż 2.000 zł za całość postępowania mediacyjnego). Zwrotowi podlegają też wydatki mediatora poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji (w tym koszty korespondencji, w wysokości nieprzekraczającej 30 zł). Czy wypłata wynagrodzenia mediatorowi (osobie fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej) na podstawie postanowienia o skierowaniu sprawy do mediacji podlega oskładkowaniu i opodatkowaniu? Jak należy rozliczyć taką wypłatę i w oparciu o jaki dokument?
Tytuły do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych określa art. 6 ustawy o sus. Jest to katalog zamknięty, co oznacza, że inne osoby niż w nim wskazane nie podlegają przedmiotowym ubezpieczeniom. Osoba wykonująca obowiązki mediatora nie została wymieniona w tym przepisie, a zatem nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Takiego tytułu (mediator) nie ma też w art. 66 ustawy zdrowotnej, a tym samym brak jest również podstaw do zgłoszenia takiej osoby do ubezpieczenia zdrowotnego. W konsekwencji należy uznać, iż wypłacanie wynagrodzenia osobie pełniącej funkcję mediatora nie powoduje żadnych obowiązków względem ZUS.
Sąd może skierować strony do mediacji na każdym etapie postępowania. Przychody, które otrzymuje mediator w zakresie podatkowym są traktowane jako przychody z działalności wykonywanej osobiście. Stosownie do art. 13 pkt 6 ustawy o pdof, za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się m.in. przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym. Tak też wynagrodzenie mediatora kwalifikują organy podatkowe (por. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) z 22 stycznia 2020 r., sygn. 0115-KDIT1.4011.86.2019.1.MN). W interpretacji z 10 grudnia 2018 r. (sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.507.2018.2.GG) Dyrektor KIS uznał, że w przypadku mediacji wykonywanych na zlecenie sądu przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 6 ustawy o pdof, stanowi wynagrodzenie otrzymywane na podstawie § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 2016 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym (Dz. U. poz. 921) oraz kwoty otrzymywane z tytułu zwrotu poniesionych wydatków, o których mowa w § 3 tego rozporządzenia, tj. wydatki na pokrycie kosztu wynajmu pomieszczenia niezbędnego do przeprowadzenia posiedzenia mediacyjnego, w wysokości nieprzekraczającej 70 złotych za jedno posiedzenie oraz korespondencji, w wysokości nieprzekraczającej 30 złotych. Oznacza to, że podatek powinien zostać pobrany także od wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji.
Od powyższych przychodów płatnik jest obowiązany na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy o pdof pobrać zaliczkę na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 ustawy o pdof najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o pdof, tj. w wysokości 17%.
Przy naliczaniu zaliczki na podatek dochodowy, zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 4 ustawy o pdof, należy zastosować koszty w wysokości 20% uzyskanego przychodu.
W powołanej interpretacji z 22 stycznia 2020 r. uznano, że zwolnione od podatku (na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b ustawy o pdof) są koszty przejazdów mediatora w wysokości i na warunkach określonych w przepisach dotyczących wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju.
Mediator ma prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji, chyba że wyraził zgodę na prowadzenie mediacji bez wynagrodzenia. Wynagrodzenie i zwrot wydatków obciążają strony. Mediator pobiera je bezpośrednio od stron. Sąd ustala je i przyznaje mediatorowi tylko wówczas, gdy przynajmniej jedna ze stron skierowanych do mediacji przez sąd była zwolniona od kosztów sądowych w zakresie obejmującym należności mediatora, a pozostałe strony nie wypłaciły mediatorowi tych należności w całości. Podstawą do wypłaty wynagrodzenia powinien być rachunek wystawiony przez mediatora, w którym wskazana zostanie m.in. kwota do zapłaty przypadająca na daną stronę (ewentualnie sąd) wraz z wyodrębnieniem, że na powyższą kwotę składa się: wynagrodzenie mediatora stanowiące 1% od wartości przedmiotu sporu, koszt wynajmu pomieszczenia za przeprowadzoną mediację, koszt korespondencji.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
