W 2019 r. zawarliśmy kontrakt menedżerski z osobą prowadzącą działalność gospodarczą. Wówczas z działalności podlegała ona obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (zgłoszona z kodem 05 10 0 0) i opłacała składki od podstawy w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Z kontraktu menedżerskiego zgłosiliśmy ją tylko do ubezpieczenia zdrowotnego z kodem 04 11 0 0. W 2020 r. z działalności zgłosiła się ona do małego ZUS/małego ZUS plus z kodem 05 90 0 0, a obowiązująca ją podstawa wymiaru składek była niższa od minimalnej płacy. Z kontraktu powstały więc obowiązkowe ubezpieczenia społeczne. Od 1 stycznia 2021 r. ponownie z działalności podstawę wymiaru składek na ww. ubezpieczenia stanowi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (zgłoszona z kodem 05 10 0 0). Czy w związku z tym osoba ta może zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i z kontraktu opłacać tylko składkę zdrowotną?
Osoba z pytania ma dwa tytuły do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, tj. wykonywanie kontraktu menedżerskiego (umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia) oraz prowadzenie działalności gospodarczej.
Zwracamy uwagę! Jak wyjaśnił ZUS w poradniku dla osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl, jeżeli przedmiot umowy cywilnoprawnej jest taki sam jak przedmiot prowadzonej działalności, to:
"(...) Nie podlegasz ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywanej umowy ani obowiązkowo, ani dobrowolnie. (...)
Zasady tej nie stosujesz natomiast, jeśli w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej wykonujesz pracę na podstawie:
Przychód uzyskiwany z takich umów stanowi dla celów podatkowych przychód z działalności wykonywanej osobiście. Umowa o zarządzanie jest traktowana jako tytuł do ubezpieczeń, a nie jako umowa wykonywana w ramach działalności pozarolniczej. Dlatego jeśli wykonujesz taką umowę, podlegasz ubezpieczeniom społecznym z jej tytułu. Gdy w ramach działalności wpisanej do CEIDG osiągasz przychody z działalności pozarolniczej (w rozumieniu przepisów podatkowych) oraz z kontraktu menedżerskiego, następuje zbieg tytułów do ubezpieczeń. (...)".
W przypadku zbiegu tych dwóch tytułów obowiązek ubezpieczeń społecznych rozstrzyga się zgodnie z art. 9 ust. 2a ustawy o sus. Na podstawie tego przepisu osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o sus (tj. wykonująca umowę zlecenia, agencyjną lub inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia), dalej zleceniobiorca, prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania ww. umowy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 18 ust. 8 ustawy o sus, czyli kwoty stanowiącej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Taka osoba może dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z tytułu umowy.
Jeśli jednak dla osoby wykonującej ww. umowę cywilnoprawną (tu kontrakt menedżerski) z działalności gospodarczej właściwa jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa:
to podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obydwu tytułów (umowy cywilnoprawnej i działalności), z zastrzeżeniem art. 9 ust. 2c ustawy o sus.
Powołany przepis art. 9 ust. 2c ustawy o sus stanowi, że zleceniobiorca, którego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, spełniający warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej lub z innych tytułów osiąga kwotę minimalnej płacy. W 2021 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 2.800 zł.
Przy rozstrzyganiu obowiązku ubezpieczeń w omawianym przypadku należy jeszcze przywołać art. 9 ust. 2 ustawy o sus. Zgodnie z jego treścią, osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10 ustawy o sus (czyli m.in. ww. umów cywilnoprawnych i działalności gospodarczej), jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem art. 9 ust. 2c i 7 ustawy o sus (pierwszy z przepisów przytoczyliśmy wcześniej, a drugi pomijamy, gdyż nie dotyczy omawianego przypadku).
| Przykład |
Osoba prowadząca działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Składki na ubezpieczenia społeczne opłaca od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, czyli w 2021 r. od podstawy nie niższej niż 3.155,40 zł.
Od 1 marca do 30 czerwca br. osoba ta wykonuje kontrakt menedżerski (umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia). W umowie wynagrodzenie określono na kwotę 5.000 zł miesięcznie i jest ono wypłacane w ostatnim dniu roboczym danego miesiąca.
Osoba ta nadal obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlega z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Natomiast wykonywanie kontraktu menedżerskiego nie rodzi obowiązku ubezpieczeń społecznych, a jedynie daje prawo przystąpienia do nich dobrowolnie. Przy czym osoba ta od 1 marca 2021 r. może zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i w okresie wykonywania tej umowy podlegać im z kontraktu menedżerskiego, a wówczas z działalności ubezpieczenia społeczne będą dobrowolne. Możliwość wyboru wynika stąd, że w każdym miesiącu wykonywania kontraktu podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest wyższa (wystarczy, aby była równa) od najniższej podstawy wymiaru składek z działalności obowiązującej tę osobę z tytułu prowadzonej działalności (5.000 zł > 3.155,40 zł).
Z obydwu tytułów obowiązkowa jest składka zdrowotna.
| Przykład |
Osoba prowadząca działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Składki na ubezpieczenia społeczne, zgodnie z art. 18a ustawy o sus, do końca 2021 r. opłaca od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia, czyli od podstawy w wysokości 840 zł.
Od 1 lutego do 30 czerwca br. osoba ta wykonuje kontrakt menedżerski (umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia). W umowie określono wynagrodzenie w wysokości 5.000 zł i jest ono wypłacane w ostatnim dniu roboczym danego miesiąca. W tym okresie osoba ta z tytułu wykonywania kontraktu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, natomiast z działalności przedmiotowe ubezpieczenia są dobrowolne.
Gdyby w kontrakcie określono wynagrodzenie w wysokości 1.500 zł, to osoba ta z tej umowy podlegałaby obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym oraz nadal obowiązkowe byłyby ubezpieczenia społeczne z działalności.
Z obydwu tytułów obowiązkowa jest składka zdrowotna.
| Przykład |
Osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą i z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Składki na ubezpieczenia społeczne opłaca od podstawy uzależnionej od dochodu z działalności uzyskanego w 2020 r., tj. od kwoty 2.868,85 zł. Od 1 marca do 31 lipca 2021 r. wykonuje ona umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Z tego tytułu uzyskuje miesięczne wynagrodzenie w wysokości 2.600 zł, wypłacane w ostatnim dniu roboczym danego miesiąca.
Od 1 marca br. przedsiębiorca nadal podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z działalności, natomiast z tytułu umowy dobrowolnie. Nie może on zmienić tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, gdyż z umowy o świadczenie usług uzyskuje wynagrodzenie niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Z obydwu tytułów obowiązkowa jest składka zdrowotna.
W świetle powołanych regulacji, osoba prowadząca pozarolniczą działalność, podlegająca obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu, dla której podstawę wymiaru składek na te ubezpieczenia stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, która rozpoczyna wykonywanie kontraktu menedżerskiego podlega nadal obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z działalności. Natomiast z tej umowy przedmiotowe ubezpieczenia są dobrowolne. Osoba ta może zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, o ile z kontraktu w danym miesiącu uzyskuje przychód podlegający oskładkowaniu w wysokości co najmniej równej kwocie najniższej podstawy wymiaru składek z działalności (czyli kwocie odpowiadającej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego).
Jeśli jednak z działalności opłaca składki na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych warunkach (art. 18a ustawy o sus) lub mały ZUS plus (art. 18c ustawy o sus), od podstawy niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, a także z kontraktu w danym miesiącu podstawa wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, to z obydwu tytułów obowiązkowe są składki na ubezpieczenia społeczne. Gdy zaś z jednego z tych tytułów podstawa wymiaru składek wynosi co najmniej tyle, ile minimalna płaca, obowiązek ubezpieczeń społecznych dotyczy tego tytułu, a z drugiego ubezpieczenia te są dobrowolne. Wyboru tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych można dokonać, gdy zarówno z działalności, jak i z kontraktu podstawa wymiaru składek w danym miesiącu wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie.
Z każdego tytułu obowiązkowa jest składka na ubezpieczenie zdrowotne (art. 82 ust. 1 ustawy zdrowotnej).
| Przykład |
Osoba fizyczna od kilku lat prowadzi działalność gospodarczą. Z tej działalności podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Od 1 stycznia 2019 r. do nadal wykonuje kontrakt menedżerski (umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia). Z tej umowy uzyskuje w ostatnim dniu roboczym danego miesiąca wynagrodzenie w wysokości 6.000 zł.
Z działalności w 2019 r. opłacała składki na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Dlatego z kontraktu w 2019 r. przedmiotowe ubezpieczenia były dobrowolne, a obowiązkowa była tylko składka zdrowotna. Przy czym osoba ta mogła zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i podlegać im obowiązkowo z kontraktu, a wówczas z działalności dobrowolnie.
W 2020 r. osoba ta spełniła warunki do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z działalności od podstawy w wysokości uzależnionej od przychodu/dochodu, tzw. małego ZUS/małego ZUS plus, dlatego zgłosiła się do ubezpieczeń z kodem 05 90 0 0. Ustalona podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia była niższa niż minimalne wynagrodzenie obowiązujące w 2020 r. W związku z tym od 1 stycznia 2020 r. z tytułu kontraktu powstały obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, a z działalności dobrowolne.
W 2021 r. właściwą dla tej osoby podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z działalności jest kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (dokonała ona zmiany kodu tytułu ubezpieczenia na 05 10 0 0). Od 1 stycznia 2021 r. nadal obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlega ona z kontraktu menedżerskiego. Może jednak zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i w bieżącym roku podlegać im z działalności gospodarczej.
Z obydwu tytułów obowiązkowa jest składka zdrowotna.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
