Wykonywanie obowiązków zawodowych przez pracownika wymaga czasami odbycia podróży służbowej. W zależności od sytuacji taka podróż może się zaliczać do czasu pracy, choć nie jest to zasadą. W trakcie podróży służbowej pracownik nie wykonuje bowiem swojej stałej pracy ani nie pozostaje w dyspozycji pracodawcy, co generalnie wyklucza taką podróż z czasu pracy.
Podróż służbowa, co do zasady, nie jest zaliczana do czasu pracy, choć istnieją w tym zakresie pewne wyjątki. Dotyczą one dwóch sytuacji, tj. gdy:
W pozostałych przypadkach czas spędzony w podróży służbowej nie jest czasem pracy. W związku z tym również czas podróżowania (przemieszczania się) do miejsca delegowania i z powrotem nie jest czasem pracy, chyba że przypada na godziny rozkładowe pracownika lub w tym czasie pracownik wykonuje czynności służbowe. W tym ostatnim przypadku pracownikowi, w zależności od sytuacji, może przysługiwać również rekompensata za pracę nadliczbową (przykład). Należy zasygnalizować, że praca w nadgodzinach w czasie podróży służbowej występuje dopiero wówczas, gdy w trakcie doby podróży, w której miała miejsce ta praca, pracownik przepracuje swoją normę dobową lub podróż zostanie mu zaliczona do czasu pracy w zakresie tej normy. W konsekwencji, jeżeli np. podróż służbowa pracownika zatrudnionego w systemie podstawowym (po 8 godzin na dobę) nałoży się na jego grafik tylko w zakresie 2 godzin, a poza tym grafikiem pracownik efektywnie przepracuje jeszcze 3 godziny, to praca nadliczbowa nie wystąpi.
W nieco innej sytuacji - dla celów zaliczenia czasu przejazdu do czasu pracy - jest pracownik, który nie jest zatrudniony na stanowisku kierowcy, ale kieruje pojazdem, którym on i inni pracownicy (pasażerowie) udają się w podróż służbową. Wówczas czas prowadzenia pojazdu przez kierującego pracownika jest jego czasem pracy, pod warunkiem, że pracodawca wydał mu polecenie dowiezienia i odwiezienia innych pracowników (i siebie) do miejsca delegowania i z powrotem.
Za czas podróży służbowej przypadający na godziny, w których pracownik zgodnie z rozkładem miał świadczyć pracę, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za pracę. Natomiast za czas podróży służbowej przypadającej poza godzinami pracy - niezaliczany do czasu pracy - pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie ani czas wolny od pracy. Jednak w razie efektywnego wykonywania pracy w trakcie podróży, cały okres, w którym pracownik ją świadczył (przypadający także poza jego grafikiem czasu pracy), zalicza się do czasu pracy i przysługuje za nią wynagrodzenie. Gdyby taka praca okazała się pracą w godzinach nadliczbowych, to przysługuje za nią dodatek do wynagrodzenia lub czas wolny, a w niektórych sytuacjach dzień wolny od pracy. Dotyczy to przypadku wykonywania efektywnej pracy w czasie podróży służbowej przypadającej w dzień wolny dla pracownika z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy (na ogół jest to sobota) lub w wolną niedzielę.
W takich sytuacjach zazwyczaj nie dochodzi do przekroczenia dobowej normy czasu pracy (w tym celu praca musiałaby być wykonywana dłużej niż zasadniczo 8 godzin). Pracodawca jest jednak zobowiązany do udzielenia pracownikowi dnia wolnego w przypadku wykonywania w trakcie podróży służbowej efektywnej pracy w:
W przypadku nieudzielenia dnia wolnego za pracę w wolną sobotę lub niedzielę może wystąpić przekroczenie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy. Za każdą godzinę pracy powyżej tej normy przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100%. W razie nieudzielenia dnia wolnego za pracę w niedzielę pracodawca musi się też liczyć z wypłatą drugiego dodatku w tej samej wysokości - za fakt pracy w niedzielę.
Pracownicy, którzy swoje normalne obowiązki służbowe wykonują w większości poza siedzibą pracodawcy, zaliczani są do kategorii tzw. pracowników mobilnych. Zgodnie z ukształtowaną linią orzecznictwa w tym zakresie pracownicy mobilni w trakcie wykonywania swoich zwykłych obowiązków nie są w podróży służbowej - co powoduje konieczność zaliczenia ich przejazdów służbowych do czasu pracy. Takie stanowisko zajął m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 lutego 2021 r., sygn. akt III PSKP 4/21, oraz w wyroku z dnia 6 maja 2014 r., sygn. akt II PK 219/13.
|
Przykład Pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy świadczy pracę od poniedziałku do piątku, w godzinach od 1000 do 1800. W dniu 28 września 2022 r. odbył krajową podróż służbową, która rozpoczęła się wyjazdem o godz. 600 prywatnym samochodem (pracownik był pasażerem) i zakończyła tego samego dnia o godz. 1900. Podróż służbowa pracownika trwała 13 godzin. Przy czym pracownik wykonywał zadanie służbowe (udział w szkoleniu) w godzinach od 1000 do 1700, a w drodze powrotnej przez 2 godziny wykonywał pracę (opracowywał na laptopie symulację kosztów na polecenie pracodawcy). Do czasu pracy pracownika należało zaliczyć 8 godzin przypadających na godziny zgodne z rozkładem czasu pracy (od 1000 do 1800), a ponadto jedną godzinę pracy w drodze powrotnej, którą należy rozliczyć jako nadgodzinę z przekroczenia dobowego. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
