Wymiar urlopu wypoczynkowego po przedłożeniu orzeczenia o niepełnosprawności

Pracownik wykonuje pracę od poniedziałku do piątku w równych wymiarach dobowych. Na początku 2022 r. miał do wykorzystania 34 dni urlopu (26 dni urlopu bieżącego i 8 dni urlopu zaległego). W dniu 18 marca 2022 r. przedłożył orzeczenie lekarskie uprawniające do pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy, tj. 7/8 etatu (poprzednio pracował w pełnym wymiarze). W styczniu 2022 r. pracownik wykorzystał 2 dni urlopu. Jak należało rozliczyć pozostały urlop, wykorzystywany w ubiegłym roku już po zmianie etatu?

Pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy ma prawo do:

• 20 dni urlopu wypoczynkowego - jeżeli jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
• 26 dni urlopu wypoczynkowego - jeżeli jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

W razie zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy, urlop ustala się proporcjonalnie do tego wymiaru, biorąc za podstawę liczbę dni dla pełnego etatu, zaokrąglając ewentualny niepełny dzień w górę do pełnego dnia (art. 154 § 1-2 K.p.). Przykładowo dla zatrudnionego na 7/8 etatu wymiar roczny urlopy wypoczynkowego wynosi odpowiednio:

• 18 dni (20 dni x 7/8 etatu = 17,5 dnia, po zaokrągleniu 18 dni) lub
• 23 dni (26 dni x 7/8 etatu = 22,75 dnia, po zaokrągleniu 23 dni).

Według wszelkiego prawdopodobieństwa nie dotyczy to jednak przypadku z pytania. Przepisy z zakresu prawa pracy nie przewidują bowiem wprost orzeczeń obniżających wymiar czasu pracy, choć można sobie wyobrazić tego typu zalecenia, np. lekarza medycyny pracy. Wydaje się natomiast, że w pytaniu jest mowa o orzeczeniu o niepełnosprawności, które w określonych przypadkach obniża obowiązującą pracownika normę dobową, ale nie wymiar czasu pracy.

Obniżonej normy nie stosuje się przy tym do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę (art. 16 ust. 1 ustawy o rehabilitacji). Oznacza to, że wobec wymienionych, pomimo niepełnosprawności w stopniu znacznym lub umiarkowanym, obowiązujące pozostają powszechne normy czasu pracy, tj. 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym (art. 129 § 1 K.p.). Bez względu na to, do której grupy pracownik z niepełnosprawnością należy, pozostaje w zatrudnieniu w pełnym wymiarze czasu pracy, a jego urlop nie podlega regule proporcjonalności.

Powyższe wynika z art. 154² K.p., w myśl którego urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, co do zasady, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Przy udzielaniu urlopu jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy, a gdy obowiązująca pracownika dobowa norma czasu pracy, wynikająca z odrębnych przepisów, jest niższa niż 8 godzin, odpowiada odpowiednio tej normie. Oznacza to, że pracownik z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym lub znacznym w zależności od stażu ma za cały rok prawo do urlopu kodeksowego w wymiarze odpowiednio, gdy jest objęty:

• 7-godzinną normą dobową: 140 godzin (20 dni x 7 godz.) albo 182 godziny (26 dni x 7 godz.),
• 8-godzinną normą dobową: 160 godzin (20 dni x 8 godz.) albo 208 godzin (26 dni x 8 godz.).

Warte podkreślenia jest to, że przepis nakazuje dokonywanie przeliczeń dopiero "przy udzielaniu urlopu", a nie z góry, co zapewnia właściwe wykorzystanie urlopu w razie zmiany normy dobowej w trakcie roku.

Przyjmujemy dane z pytania oraz zakładamy, że pracownik nieposiadający wcześniej orzeczenia o niepełnosprawności w dniu 18 marca 2022 r. przedłożył pracodawcy orzeczenie o zaliczeniu go do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności wydane na czas nieokreślony. Od tego dnia jest objęty obniżonymi normami czasu pracy (7 godz. na dobę i 35 godz. tygodniowo). W styczniu 2022 r. wykorzystał 2 dni urlopu, co spowodowało, że z jego puli urlopowej, która w przeliczeniu wynosiła wówczas 272 godziny (26 dni + 8 dni = 34 dni; 34 dni x 8 godz. = 272 godz.) odjęto 16 godzin (2 dni x 8 godz.). Pracownikowi pozostało do wykorzystania 32 dni urlopu (272 godz. - 16 godz. = 256 godz.; 256 godz. : 8 godz. = 32 dni).

Zakładamy, że z następnego urlopu, w wymiarze 20 dni, pracownik skorzystał dopiero w lipcu 2022 r., a więc już po przejściu na obniżoną normę dobową. To spowodowało, że z jego puli, która po przeliczeniu według tej normy stanowiła 224 godziny wypoczynku (32 dni x 7 godz.) odjęto 140 godzin (20 dni x 7 godz.). Pracownikowi pozostało 12 dni urlopu (224 godz. - 140 godz. = 84 godz.; 84 godz. : 7 godz. = 12 dni), które wykorzystał do końca tego roku według analogicznych przeliczeń.

Z dniem 1 stycznia 2023 r. pracownik nabył prawo do kolejnego urlopu w wymiarze 26 dni (182 godz.).

Zwracamy uwagę! Pracownikowi zaliczonemu do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności. Tak stanowi art. 19 ust. 1 ustawy o rehabilitacji.