1. Nieobecności kodeksowe
Kodeks pracy w sposób wyczerpujący reguluje udzielanie urlopów wypoczynkowych, bezpłatnych, tzw. rodzicielskich, a także innych zwolnień od pracy związanych z wychowywaniem dzieci.
Jeżeli chodzi o urlopy wypoczynkowe, to przypominamy tylko, że powinny być one udzielane zgodnie z planem urlopów, a gdy taki plan u pracodawcy nie powstaje, na mocy indywidualnych uzgodnień z pracownikiem. W każdym przypadku urlopy te wymagają zgody pracodawcy. Nawet część urlopu przeznaczona "na żądanie" nie może być wykorzystana bez jego uprzedniej aprobaty (pisaliśmy na ten temat w UiPP nr 7/2012, str. 48-50).
Podobnie urlopy bezpłatne, wymagają uprzedniego wniosku pracownika i zgody pracodawcy.
Jeżeli zaś chodzi o urlopy wynikające z funkcji rodzicielskich, to część jest związana z określonym zdarzeniem - np. urodzeniem albo przyjęciem na wychowanie dziecka i przysługuje z mocy prawa (urlop macierzyński albo na warunkach urlopu macierzyńskiego). Niektóre jednak mają charakter fakultatywny i są udzielane na wniosek pracownika. Do tych urlopów zalicza się dodatkowy urlop macierzyński oraz dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlop ojcowski oraz urlop wychowawczy.
Kodeks pracy przewiduje też okolicznościowe zwolnienia od pracy związane z rodzicielstwem, a mianowicie:
Przepisy tego aktu prawnego odnoszą się także do nieobecności spowodowanej tymczasowym aresztowaniem, z tym że tylko w zakresie jej konsekwencji. Jak stanowi art. 66 ust. 1 K.p., umowa o pracę wygasa z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania, chyba że pracodawca rozwiązał wcześniej bez wypowiedzenia umowę o pracę z winy pracownika. Piszemy na ten temat w niniejszym numerze UiPP, str. 29-31.
Z regulacji kodeksowych wynikają także nieobecności spowodowane organizacją pracy oraz rozwiązaniem umowy o pracę. Zalicza się do nich przykładowo nieobecność spowodowaną odpoczynkiem równoważnym, udzieleniem czasu wolnego za pracę nadliczbową z przekroczenia dobowego, albo za pracę w dniu wolnym, w niedzielę lub święto, a także dni wolne na poszukiwanie pracy.
2. Nieobecności określone w rozporządzeniu w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności.
Nieobecności określone ww. rozporządzeniem prezentujemy w ujęciu tabelarycznym.
|
Lp. |
Cel |
Zakres terminowy |
Charakter |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
1 |
stawiennictwo na wezwanie organu właściwego w zakresie powszechnego obowiązku obrony (§ 5 rozporządzenia) |
na czas niezbędny w celu załatwienia sprawy będącej przedmiotem wezwania |
niepłatny |
|
2 |
stawiennictwo na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia (§ 6 rozporządzenia) |
na czas niezbędny |
niepłatny |
|
3 |
stawiennictwo na wezwanie Najwyższej Izby Kontroli w charakterze świadka lub specjalisty (§ 10 rozporządzenia) |
na czas niezbędny |
niepłatny |
|
4 |
wykonywanie czynności biegłego w postępowaniu administracyjnym, karnym przygotowawczym, sądowym lub przed kolegium do spraw wykroczeń (§ 7 rozporządzenia) |
łącznie nie więcej niż 6 dni w ciągu roku kalendarzowego |
niepłatny |
|
5 |
uczestnictwo w posiedzeniu komisji pojednawczej w charakterze członka tej komisji (§ 8 rozporządzenia) |
na czas niezbędny |
niepłatny |
|
6 |
uczestnictwo w posiedzeniu komisji pojednawczej w charakterze strony lub świadka w postępowaniu pojednawczym (§ 8 rozporządzenia) |
na czas niezbędny |
odpłatny |
|
7 |
przeprowadzenie obowiązkowych badań lekarskich i szczepień ochronnych przewidzianych przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych, o zwalczaniu gruźlicy oraz o zwalczaniu chorób wenerycznych (§ 9 rozporządzenia) |
na czas niezbędny |
odpłatny |
|
8 |
uczestnictwo członka Ochotniczej Straży Pożarnej (OSP) w działaniach ratowniczych (§ 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia) |
na czas niezbędny |
niepłatny |
|
9 |
wypoczynek członka OSP po zakończeniu działań ratowniczych (§ 11 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 rozporządzenia) |
na czas niezbędny ustalony przez osobę kierującą |
niepłatny |
|
10 |
uczestnictwo członka OSP w szkoleniu (§ 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia) |
łącznie nie więcej niż 6 dni w ciągu roku kalendarzowego |
niepłatny |
|
11 |
uczestnictwo członka GOPR w akcji ratowniczej (§ 11 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia) |
na czas niezbędny |
odpłatny |
|
12 |
wypoczynek członka GOPR po zakończeniu akcji ratowniczej (§ 11 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 rozporządzenia) |
na czas niezbędny ustalony przez osobę kierującą |
odpłatny |
|
13 |
udział doraźnego członka ujętego na liście ministra właściwego do spraw transportu w postępowaniu Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych (§ 11 ust. 1 pkt 2a rozporządzenia) |
na czas wyznaczony przez przewodniczącego |
niepłatny |
|
14 |
uczestnictwo członka ochotniczej drużyny ratowniczej działającej w brzegowej stacji ratowniczej Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa SAR w akcji ratowniczej oraz udziału w szkoleniach (§ 11 ust. 1 pkt 2b rozporządzenia) |
na czas niezbędny |
odpłatny |
|
15 |
wypoczynek członka SAR po zakończeniu akcji ratowniczej (§ 11 ust. 1 pkt 2b i ust. 2 rozporządzenia) |
na czas niezbędny ustalony przez osobę kierującą |
odpłatny |
|
16 |
oddanie krwi przez krwiodawcę (§ 12 rozporządzenia) |
na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa |
odpłatny |
|
17 |
przeprowadzenie przez krwiodawcę zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy (§ 12 rozporządzenia) |
na czas niezbędny |
odpłatny |
|
18 |
przeprowadzenie zajęć dydaktycznych w szkole zawodowej, w szkole wyższej, w placówce naukowej albo w jednostce badawczo-rozwojowej, a także szkolenia na kursie zawodowym (§ 13 rozporządzenia) |
łącznie nie więcej niż 6 godzin w tygodniu lub 24 godziny w miesiącu |
niepłatny |
|
19 |
udział członka działającej u pracodawcy rady nadzorczej w posiedzeniach tej rady (§ 14 rozporządzenia) |
na czas niezbędny |
niepłatny |
|
20 |
ślub pracownika |
2 dni |
odpłatny |
|
21 |
urodzenie się dziecka pracownika |
2 dni |
|
|
22 |
ślub dziecka pracownika |
1 dzień |
|
|
23 |
zgon i pogrzeb małżonka, dziecka, matki, ojca, macochy lub ojczyma pracownika |
2 dni |
|
|
24 |
zgon i pogrzeb siostry, brata, teściowej, teścia, babki lub dziadka pracownika, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką (§ 15 rozporządzenia) |
1 dzień |
Ponadto pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas wykonywania obowiązku świadczeń osobistych (np. w przypadku powodzi), w trybie i na warunkach przewidzianych w odrębnych przepisach (§ 11 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia). Za okres wymienionego zwolnienia od pracy pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.
3. Nieobecności zasiłkowe
Zalicza się do nich absencje spowodowane chorobą pracownika (w tym obejmujące okres rehabilitacji) albo chorobą członka jego rodziny uregulowane przede wszystkim ustawą zasiłkową. Zalicza się do nich także urlopy rodzicielskie, jednakże w tym zakresie przepisy zasiłkowe regulują sposób obliczania świadczeń za ich okres oraz dokumenty niezbędne do wypłaty tych świadczeń, natomiast kwestie dotyczące ich długości i dokumentowania zawiera Kodeks pracy i akty do niego wykonawcze, o czym wspominamy w pkt 2.1.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
