Z początkiem 2012 r. wejdą w życie kolejne zmiany w zakresie zatrudniania osób niepełnosprawnych. Zmiany te wprowadza ustawa z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 226, poz. 1475).
Czas pracy osób niepełnosprawnych
Od 1 stycznia 2012 r. czas pracy osoby niepełnosprawnej będzie wynosił 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Jego obniżenie będzie możliwe wyłącznie w odniesieniu do pracowników legitymujących się orzeczeniem o zaliczeniu do znacznego bądź umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, jeżeli lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad osobą niepełnosprawną, wyda w odniesieniu do niej zaświadczenie o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej - Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych na stronie internetowej www.mpips.gov.pl w kwestii tych zmian wyjaśniło:
"(...) od 1 stycznia 2012 r. czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej zarówno do znacznego, umiarkowanego, jak i lekkiego stopnia niepełnosprawności będzie wynosił maksymalnie 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Nie oznacza to jednak, że osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie będą mogły korzystać ze skróconej normy czasu pracy.
Pracownik niepełnosprawny, zaliczony do znacznego bądź umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, aby po 1 stycznia 2012 r. mógł pracować w skróconych normach czasu pracy (tzn. maksymalnie 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo), powinien przedstawić pracodawcy zaświadczenie o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy, wydane przez lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników lub też w razie jego braku lekarza sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną.
Konstrukcja określona w art. 15 ust. 2 ww. ustawy jest analogiczna do funkcjonującej od kilkunastu lat konstrukcji określonej w art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji (...).
Na mocy art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji (...), pracodawcy mają obowiązek wydania swoim niepełnosprawnym pracownikom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, skierowań do lekarzy medycyny pracy celem przeprowadzenia badań koniecznych do uzyskania zaświadczenia, o którym mowa w tym przepisie.
Nie oznacza to jednak, że art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji (...) nakłada na pracodawców obowiązek kierowania wszystkich pracowników niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności na badania w celu uzyskania wspomnianego zaświadczenia. Na badania te, per analogiam do art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji (....), kierowani powinni być pracownicy niepełnosprawni, którzy wystąpią z takim wnioskiem (wyrażą pracodawcy chęć przebadania się). Pracodawca nie może natomiast żądać od pracownika skorzystania z uprawnienia do pracy w skróconym czasie pracy. Nie ma on również obowiązku, niejako z urzędu, wydawania skierowań na badania w celu uzyskania zaświadczenia o celowości stosowania skróconych norm czasu pracy wszystkim swoim niepełnosprawnym pracownikom zaliczonym do znacznego bądź też umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Powinien je wydać jednakże tym, którzy będą zainteresowani pozyskaniem takiego zaświadczenia.
Oprócz lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników, do wystawiania zaświadczeń, o których mowa w znowelizowanym art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji (...) uprawnieni są także lekarze sprawujący opiekę nad osobą niepełnosprawną. Przepis ten stanowi, że lekarze ci uprawnieni są do wydawania stosownych zaświadczeń tylko wówczas, gdy brak jest lekarza medycyny pracy.
Pracodawca powinien więc respektować zarówno zaświadczenia wystawione przez lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników, jak i przez lekarza sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną - o ile istniał brak lekarza medycyny pracy.
Niezbędne wydaje się ponadto podkreślenie, że niezależnie od tego, przez którego lekarza wystawione zaświadczenie przedstawi pracownik niepełnosprawny, koszty badań zawsze ponosi pracodawca. W kosztach tych zawierają się także koszty dodatkowych badań, których wykonanie będzie niezbędne do uzyskania zaświadczenia o celowości stosowania skróconych norm czasu pracy.
Należy też zauważyć, że lekarz nie jest zobowiązany do wskazywania wymiaru czasu pracy, na jaki pracownik niepełnosprawny ma być zatrudniony. Istotne jest, aby lekarz, wystawiając zaświadczenie, wskazał, że stosowanie skróconych norm czasu wobec danego pracownika jest celowe.
Ustawa o rehabilitacji (...) nie wskazuje, na jaki czasookres wspomniane zaświadczenie powinno zostać wydane, zatem termin ważności zaświadczenia określa lekarz, który je wydaje.
Ustawodawca nie przewidział instancji odwoławczej od decyzji lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników o niewydaniu zaświadczenia o celowości stosowania skróconych norm czasu pracy (...).
Badania, o których mowa w art. 229 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (...), i badania na potrzeby uzyskania zaświadczenia, o którym mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji (...), nie są tożsame - tzn. badanie w celu uzyskania zaświadczenia o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy stanowi odrębną kategorię badań i nie jest ani badaniem wstępnym, ani też okresowym czy kontrolnym.
Ustawa o rehabilitacji (...) nie wprowadza obowiązku przedłożenia zaświadczenia, o którym mowa w art. 15 ust. 2, do 1 stycznia 2012 r., należy jednak pamiętać, że skrócona norma czasu pracy będzie obowiązywać dopiero od dnia jego przedstawienia."
Ustawa nowelizująca nie objęła swoim zakresem art. 16 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.), który dotyczy osób zatrudnionych przy pilnowaniu. Oznacza to, że ci pracownicy nadal będą mogli być zatrudniani w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.
Dofinansowanie do wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników
Kolejna zmiana dotyczy wysokości dofinansowania do wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników (należne po spełnieniu określonych wymagań).
Obecnie, tj. do końca 2011 r., pracodawcom prowadzącym zakłady pracy chronionej przysługuje miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego w kwocie wynoszącej:
Kwoty te ulegają zwiększeniu o 40% najniższego wynagrodzenia w przypadku osób niepełnosprawnych, w odniesieniu do których orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz w przypadku osób niewidomych.
Pracodawcy z tzw. otwartego rynku pracy dofinansowanie przysługuje w wysokości 70% wskazanych kwot bądź na poziomie 90% kwot przysługujących ZPChr w przypadku pracowników ze schorzeniem specjalnym.
Z dniem 1 stycznia 2012 r. rozpocznie się proces stopniowego zmniejszania poziomu dofinansowania w odniesieniu do pracowników z orzeczonym umiarkowanym i lekkim stopniem niepełnosprawności. Zwiększeniu natomiast będzie ulegała kwota dofinansowania przysługująca w odniesieniu do pracowników zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności. Poziom dofinansowania od stycznia 2012 r. będzie obowiązywał na następującym poziomie:
Etap drugi ma mieć miejsce od 1 lipca 2012 r. i począwszy od tego miesiąca dofinansowanie będzie przysługiwało na poziomie:
W 2012 r., tak samo jak w latach ubiegłych, będzie obowiązywał zróżnicowany poziom dofinansowania dla pracodawców z otwartego rynku pracy i dla prowadzących zakłady pracy chronionej (ZPChr).
Zarówno w 2011 r. i 2012 r. jako najniższe wynagrodzenie traktować należy minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w grudniu 2009 r., tj. 1.276 zł (art. 10 ww. ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej...).
Etap trzeci, równocześnie ostatni, ma wejść w życie z początkiem 2013 r. Od tej daty ma też nastąpić zrównanie poziomu dofinansowania dla pracodawców z otwartego rynku pracy z poziomem przysługującym podmiotom prowadzącym ZPChr. Dofinansowanie ma przysługiwać w wysokości:
Wysokość dofinansowań do wynagrodzeń pracowników w latach 2011-2012*:
| |
| |||||
| |
|
|
|
|
|
|
| Znaczny | 2.041,60 zł |
2.169,20 zł |
2.296,80 zł |
1.429,12 zł |
1.518,44 zł |
1.607,76 zł |
| Umiarkowany | 1.786,40 zł |
1.595,00 zł |
1.467,40 zł |
1.250,48 zł |
1.116,50 zł |
1.027,18 zł |
| Lekki | 765,60 zł |
638,00 zł |
574,20 zł |
535,92 zł |
446,60 zł |
401,94 zł |
| Znaczny oraz schorzenie specjalne | 2.552,00 zł |
2.679,60 zł |
2.807,20 zł |
2.296,80 zł |
2.411,64 zł |
2.526,48 zł |
| Umiarkowany oraz schorzenie specjalne | 2.296,80 zł |
2.105,40 zł |
1.977,80 zł |
2.067,12 zł |
1.894,86 zł |
1.780,02 zł |
| Lekki oraz schorzenie specjalne | 1.276,00 zł |
1.148,40 zł |
1.084,60 zł |
1.148,40 zł |
1.033,56 zł |
976,14 zł |
* Do wyliczeń zastosowano minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w grudniu 2009 r., czyli 1.276 zł.
Zatrudnienie w ZPChr
Obecnie pracodawca, który dla swojej firmy chce uzyskać status zakładu pracy chronionej, musi m.in. prowadzić działalność gospodarczą przez okres co najmniej 12 miesięcy oraz wykazać, że zatrudnia nie mniej niż 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiąga wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych przez okres co najmniej 6 miesięcy na poziomie:
Z dniem 1 stycznia 2012 r. wejdzie w życie nowy przepis, zgodnie z którym będzie konieczne, aby pracodawca prowadzący ZPChr wykazywał zatrudnienie na poziomie:
Natomiast wszyscy ci, którzy status ZPChr uzyskali do dnia wejścia w życie nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej... (weszła w życie 1 stycznia 2011 r.), są zobowiązani do zwiększenia wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych z co najmniej 40% do co najmniej 50% (w tym co najmniej 20% ogółu zatrudnionych zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności) w terminie do 30 czerwca 2012 r.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
