W dniu 4 czerwca 2024 r., w wyniku rozpoznania skargi konstytucyjnej ubezpieczonego, Trybunał Konstytucyjny wydał korzystny wyrok (sygn. akt SK 140/20) w sprawie dotyczącej obliczenia należnego świadczenia emerytalnego poprzez pomniejszenie emerytury powszechnej o kwotę pobranych wcześniej emerytur.
Warto przypomnieć, że na wysokość emerytury powszechnej w nowym systemie obliczanej według zreformowanych zasad ma wpływ pobieranie emerytury przysługującej w obniżonym wieku. Z dniem 1 stycznia 2013 r. do art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z FUS został bowiem dodany m.in. ust. 1b. Spowodował on, że ubezpieczonym, którzy pobrali emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, art. 46, art. 50, art. 50a, art. 50e, art. 184 tej ustawy lub art. 88 Karty Nauczyciela, podstawę obliczenia emerytury powszechnej pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.
TK orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W pozostałym zakresie TK umorzył postępowanie.
Wydając korzystny dla ubezpieczonych wyrok, TK uznał, że w rozpoznawanej sprawie doszło do naruszenia zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Ubezpieczeni, którzy zdecydowali się bowiem na korzystanie z wcześniejszej emerytury, nie mieli - w momencie podejmowania tej decyzji na podstawie obowiązującego wówczas stanu prawnego - świadomości co do skutków prawnych, jakie może ona wywoływać w sferze ich przyszłych uprawnień z tytułu emerytury powszechnej. W szczególności nie mogli przewidzieć, że przejście na emeryturę jeszcze przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego będzie wiązało się z pomniejszeniem zgromadzonego kapitału o pobrane świadczenia. Nie spodziewali się, że pobranie świadczeń emerytalnych będzie miało wpływ na sposób ustalania wysokości świadczenia w ramach emerytury powszechnej. TK podkreślił, że z takimi konsekwencjami mogły liczyć się osoby, które decydowały się na skorzystanie z prawa do wcześniejszej emerytury po ogłoszeniu ustawy nowelizującej, a więc od 6 czerwca 2012 r. Dopiero od tego momentu osoby ubezpieczone mogły zapoznać się z nowymi regulacjami. TK uwzględnił i podzielił ustalenia dokonane w wyroku TK z dnia 6 marca 2019 r., sygn. akt P 20/16.
Jak stwierdził TK, skutkiem obecnie wydanego wyroku jest możliwość wznowienia postępowania z mocy art. 190 ust. 4 Konstytucji. Trybunał podkreślił jednak, że w celu zagwarantowania jednolitych zasad zwrotu świadczeń należnych uprawnionym ustawodawca powinien wprowadzić odpowiednie regulacje w tym zakresie. Do czasu wprowadzenia ujednoliconych przepisów pozwalających na dochodzenie praw, na zasadzie analogicznej do osób objętych wyrokiem TK z dnia 6 marca 2019 r., sygn. akt P 20/16, osoby zyskujące uprawnienia w następstwie niniejszego wyroku mogą, w ocenie TK, występować z wnioskami o wznowienie postępowania na zasadach ogólnych.
Termin na złożenie skargi o wznowienie postępowania jest zależny przede wszystkim od okoliczności, czy decyzja organu rentowego była poddawana instancyjnej kontroli sądowej. Bieg tego terminu rozpoczyna się od dnia ogłoszenia orzeczenia TK w Dzienniku Ustaw. Nie ulega wątpliwości, że orzeczenie TK dla zainteresowanych świadczeniobiorców, w szczególności po uregulowaniu przez ustawodawcę zasad realizacji tego orzeczenia, jest szansą na ustalenie wyższego świadczenia emerytalnego.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
